توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت محمدرضا مسجدشاهی دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت محمدرضا مسجدشاهی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت محمدرضا مسجدشاهی :

محمدرضا اصفهانی نجفی مسجدشاهی

در این نوشتار زندگی نامه تفصیلی آقا رضا اصفهانی آورده شده است.

[۱] گلشن ابرار ج۴.

این متن، ذیل عنوان پاورپوینت محمدرضا مسجدشاهی در کتاب گلشن ابرار آمده است.متوفای ۱۳۶۲ هـ. ق.

فهرست مندرجات

۱ – ولادت
۲ – در وصف ایشان
۳ – تحصیلات
۴ – سفر به اصفهان
۵ – بازگشت به نجف
۶ – استادان
۷ – درمحضر صاحب کفایه
۸ – مباحثات علمی
۹ – سفر دوم به اصفهان
۱۰ – خدمات علمی و فرهنگی در اصفهان
۱۱ – تدریس
۱۱.۱ – شاگردان او در اصفهان
۱۲ – هجرت به قم
۱۳ – تدریس در قم
۱۴ – تالیفات
۱۵ – اصول
۱۶ – فقه
۱۷ – تراجم
۱۸ – اجازات
۱۹ – فلسفه و کلام
۲۰ – دیگر آثار
۲۱ – ادبیات و شعر
۲۲ – آثار ادبی
۲۳ – نمونه‌ای از سروده‌ها
۲۴ – وفات
۲۵ – مدفن
۲۶ – بازماندگان
۲۷ – پانویس
۲۸ – منبع

ولادت

فقیه و دانشمند بزرگ آیه الله شیخ پاورپوینت محمدرضا مسجدشاهی، معروف به آقا رضا اصفهانی، در ۲۰ محرم سال (۱۲۸۷ هـ. ق.) در محله عماره شهر نجف اشرف به دنیا آمد.

[۲] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۲۲.

[۳] شعراء الغری او النجفیات، ج۴، ص۴۲.

[۴] گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۲۴۲.

[۵] مجله نور علم، ش۹، دوره دوم، سال ۱۳۶۶، ص۸۰.

[۶] تذکره القبور، عبدالکریم گزی اصفهانی، ص۳۲۸.

[۷] اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج۷، ص۱۶.

پدرش شیخ محمدحسین اصفهانی نجفی از عالمان و فقیهان بنام شهرهای اصفهان و نجف اشرف بود. وی در تاریخ (۱۲۶۶ هـ. ق.) دیده به جهان گشود. مقدمات علوم دینی را در زادگاهش اصفهان به پایان رساند. سپس برای ادامه تحصیلات عالی علوم اسلامی به نجف اشرف مهاجرت کرد و در درس خارج فقه و اصول استادان و آیات عظام آن شهر به ویژه میرزا حبیب الله رشتی، شیخ راضی نجفی، و میرزا محمدحسن شیرازی حاضر شده، بهره‌های فراوان برد و به درجه اجتهاد نایل آمد.
شیخ محمدحسین از شاگردان فلسفه حکیم بزرگ آیه الله شیخ محمدعلی ترکی در نجف بود که حکمت متعالیه را نزد آن استاد بزرگوار به خوبی فراگرفت.

در وصف ایشان

در وصف این عالم بزرگ گفته‌اند:
«او عالمی فقیه، فیلسوفی حکیم، پژوهشگری ژرف اندیش، زاهدی عارف و مفسری متبحر است.»
از آثار او، کتاب‌های «الفقه»، «الاصول الفقه»، «اصل البرائه»، «اصول العقائد» و «تفسیر القرآن الکریم» است. آیه الله شیخ محمدحسین اصفهانی در محرم (۱۳۰۸ هـ. ق.) در حالی که فرزندش آقا رضا اصفهانی ۲۱ ساله بود، در نجف اشرف دار فانی را وداع گفت و در آن وادی مقدس به خاک سپرده شد.

[۸] اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج۹، ص۲۴۹.

[۹] تذکره القبور، عبدالکریم گزی اصفهانی، ص۳۳۰.

[۱۰] معجم رجال الفکر، ص۳۶.

جدش شیخ محمدباقر مسجدشاهی (متوفای ۱۳۰۱ هـ. ق.) از شاگردان شیخ حسن اصفهانی نویسنده «انوارالفقاهه»، شیخ مرتضی انصاری و صاحب جواهر در نجف اشرف بود که بعد از رسیدن به درجه بلند اجتهاد به اصفهان بازگشت و به تدریس علوم دینی و تبلیغ معارف و احکام اسلامی پرداخت و در مسجد شاه (مسجد عباسی) ـ که سال‌ها محل اقامه شعائر دینی توسط پدرش شیخ محمدتقی بود ـ به تقویت فرهنگ دینی اقدام کرد.
از آثار به جا مانده او، «لب الاصول»، «لب الفقه»، و «رساله حجیت ظن طریقی» است.

[۱۱] نقباءالبشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۱، ص۱۹۸.

[۱۲] معجم رجال الفکر، ص۳۵.

جد اعلایش شیخ محمدتقی فرزند شیخ عبدالرحیم تهرانی اصفهانی، (متوفای ۱۲۴۸هـ. ق.) از شاگردان سید محسن اعرجی در کاظمیه، محمدباقر وحید بهبهانی و سید علی طباطبایی در کربلا و سید محمدمهدی بحرالعلوم و شیخ جعفر کاشف الغطاء در نجف اشرف بود. از آثار ارزشمند او: «هدایه المسترشدین فی شرح اصول معالم الدین»، «الطهاره»، «البیع» و کتاب «الفقه فی الفقه الاستدلالی» است.

[۱۳] اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج۹، ص۱۹۸.

[۱۴] موسوعه النجف الاشرف، ج۱۱، ص۴۴.

[۱۵] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۲۲.

[۱۶] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۴۳۸.

خاندان آقا رضا مسجدشاهی، از خاندان معروف علمی و مذهبی در شهر اصفهان هستند که از آن، عالمان و فقیهان بزرگی مثل اجداد آقا رضا اصفهانی برخاسته‌اند. این خاندان به خاطر اقامه نماز جماعت، برگزاری مراسم مذهبی و ترتیب جلسات علمی در مسجد شاه این شهر توسط شیخ محمدحسین اصفهانی ـ جد اول آقا رضا اصفهانی ـ به مسجدشاهی معروف شده‌اند. خود شیخ محمدرضا، نیز به خاطر تولدش در نجف اشرف به «نجفی» و به علت اقامت در شهر اصفهان به «اصفهانی» مشهور شده است و به سبب احترام نامش او را آقا رضا هم خطاب می‌کنند.

تحصیلات

دوران کودکی آقا رضا اصفهانی در دامن پدری عالم و مهربان در نجف اشرف سپری شد. وی نزد پدرش به فراگیری خواندن، نوشتن و قرائت قرآن پرداخته، این مرحله از زندگی خود را با هوش و ذکاوت بسیار، به خوبی به پایان رساند.

سفر به اصفهان

آقا رضا در سال ۱۲۹۶ هـ. ق. در حالی که ۹ سال بیشتر نداشت، همراه پدر خود از نجف اشرف به شهر اصفهان سفر کرد و تا سال (۱۳۰۰هـ. ق.) در آن شهر اقامت گزید. در این مدت کوتاه، ادبیات فارسی و عربی، مقداری از فقه، اصول و دیگر علوم مقدماتی را نزد مدرسان و فقیهان آن شهر فراگرفت. او کتاب‌های صرف و نحو، معالم الاصول، نجات العباد، علم عروض، علم حدیث، شرح لمعه و قسمتی از رسائل شیخ انصاری را در حالی که نوجوانی بیش نبود فراگرفت.

[۱۷] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۸۷.

بازگشت به نجف

آقا رضا اصفهانی در سال ۱۳۰۰ هـ. ق. در ۱۳ سالگی همراه پدر و جدش شیخ محمدباقر اصفهانی به زادگاه خود نجف اشرف بازگشت و مرحله جدیدی از تحصیلات خود را آغاز نمود. او تحصیلات عالی خود را نزد دانشمندان، ادیبان و فقیهان آن شهر ادامه داد و پس از سال‌ها کوشش در راه تحصیل و پژوهش، در بیشتر علوم از قبیل:حدیث، رجال، ریاضیات، منطق، فلسفه، ادبیات عرب، نظم، نثر، تاریخ و تفسیر به درجات عالی رسید و در فقه و اصول نیز به درجه اجتهاد نایل آمد.
هوش سرشار، انگیزه فراوان برای یادگیری، کوشش و پشتکار در راه تحصیل، غنیمت شمردن اوقات، ارتباط علمی فراوان با استادان و احترام به آن‌ها و تضرع و دعا برای کسب موفقیت از پشتوانه‌های تحصیلی و از ویژگی‌های علم اندوزی وی به شمار می‌رفت.
با این که او از نظر معیشت در وضعیت خوبی قرار نداشت و تا آخر عمر هم در چنین وضعیتی به سر برد، ولی هیچ گاه از تحصیل، پژوهش، تعمق و تفکر در مسائل پیچیده علمی باز نماند و همواره و در همه حال به فراگیری معارف، مسائل دینی و علوم مختلف پرداخت.

[۱۸] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۸۸.

جایگاه علمی آقا رضا اصفهانی از نظر دانشمندان و صاحب نظران علوم مختلف، به ویژه شرح حال نویسان مخفی نبوده است از این رو با عبارت‌ها و جمله‌های متنوع از او تجلیل کرده و عظمت موقعیت علمی او را تحسین نموده‌اند. آنان وی را مجتهد بزرگ در فقه و اصول، متکلم متبحر، مفسر ژرف نگر، فیلسوف متاله، شاعر ماهر، ادیب، ریاضی دان، محیط بر اصول و فروع علم عروض و به طور کلی جامع علوم عقلی و نقلی معرفی کرده‌اند.

[۱۹] ریحانه الادب، ج۵، ص۱۶۴.

[۲۰] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۳۱.

[۲۱] معجم رجال الفکر، ص۳۶.

[۲۲] آثار الحجه یا تاریخ و دائره المعارف حوزه علمیه قم، ج۱، ص۷۷.

آیه الله مرعشی نجفی در جاهای مختلف، ضمن تمجید از مقام علمی وی و توصیف او با عبارات گوناگون، او را نابغه عصر در علوم مختلف و کم نظیر در جامعیت علوم عقلی و نقلی می‌داند.

[۲۳] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۷۴۹.

شیخ آقا بزرگ در کتاب «نقباء البشر» او را متبحر، صاحب نظر و نوآور در همه علوم اسلامی به ویژه فقه و اصول معرفی کرده و از جایگاه علمی او تجلیل می‌کند.

[۲۴] نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۲، ص۷۴۹.

آیه الله میر سید علی مجتهد نجف آبادی از بزرگان و مدرسان نامی اصفهان بارها گفته است:
«از اصفهانی‌ها فقط چند نفر مجتهد مسلم وجود دارد و آنان: شیخ ابوالفضل ریزی، سید ابوالقاسم دهکردی، شیخ محمدحسین فشارکی، آقا رضا اصفهانی و خود من.»
اهمیت این سخن وقتی روشن می‌شود که او قبل از دیدار با آنان در بین عالمان شیعه تنها خود را «اعلم» می‌دانست و برای آیه الله شیخ ضیاءالدین عراقی بعد از خود مقام ارجحیت قائل بود اما بعد از ملاقات با آقا رضا اصفهانی و مباحثه علمی با او از نظر خود عدول کرد و برای آقا رضا اصفهانی و شخصیت‌هایی که نام برده شد، مقام اعلمیت و برتری بر دیگران قائل شد.

[۲۵] مجله نور علم، ش۹، دوره دوم، سال ۱۳۶۶، ص۸۰.

استادان

از موهبت‌های بزرگ خداوند به آقا رضا اصفهانی، فراهم بودن زمینه ارتباط با دانشمندان، استادان ماهر و فقیهان نامدار در شهرهای اصفهان و نجف اشرف بود. او از این موقعیت مناسب کمال استفاده را نمود و در نجف اشرف در همان ابتدای جوانی با شور و شوق فراوان و با توکل بر خداوند منان، در محضر بسیاری از آنان حاضر و از وجود آنان بهره‌های فراوان برد. آنان عبارتند از:
۱. شیخ محمدحسین اصفهانی (متوفای ۱۳۰۸ هـ. ق). (پدر آقا رضا اصفهانی)
آقا رضا اصفهانی در اصفهان، کتاب‌های فصول، تفسیر بیضاوی و قسمتی از تفسیر کشاف را نزد این عالم بزرگوار که پدرش بود، خواند و از او بهره‌های فراوانی در معارف قرآنی برد.

[۲۶] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۳۹.

۲. سید محمدابراهیم قزوینی
آقا رضا اصفهانی می‌گوید: کتاب نجات العباد و علم نحو را از خارج و بدون کتاب نزد او خواندم. و در کتابم «حلی الدهر العاطل» نوشته‌ام که، قبل از رسیدن به سن تکلیف، در درس او حاضر می‌شدم. او بسیار ماهر بود و نحو را خوب تدریس می‌کرد.

[۲۷] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۴۴۰.

آقا رضا اصفهانی، علاوه بر یادگیری نحو و ادبیات عرب، کتاب معالم الاصول، شرح اللمعه و قسمتی از کتاب‌های فقه و اصول سطح حوزه و تفسیر را نیز نزد آن عالم بزرگوار فراگرفت.

[۲۸] نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۲، ص۷۴۸.

۳. شیخ محمدباقر بهاری همدانی (متوفای ۱۳۳۳ هـ. ق.)
شیخ محمدباقر بهاری فرزند محمدجعفر بهاری همدانی فقیهی زاهد و عارف و از شاگردان و تربیت یافتگان عارف بزرگ ملا حسینقلی همدانی (متوفای ۱۳۱۱ هـ. ق.) بود. او از مشایخ آقا رضا اصفهانی بود که به او اجازه روایت عطا کرده بود.

[۲۹] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۳۷.

شرح زندگانی وی در گلشن ابرار ج۳ آمده است.
۴. سید جعفر حلی (متوفای ۱۳۱۵ هـ. ق.)
سید جعفر فرزند محمدحسین حلی، ادیبی بزرگ بوده که در سرودن انواع شعر احاطه کامل داشته است. وی از جمله کسانی است که آقا رضا اصفهانی در نجف اشرف از محضر او استفاده کامل برد و در جلسات ادبی و مشاعره او شرکت فعال داشت.

[۳۰] نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۲، ص۷۴۹.

۵. میرزا حبیب الله ذی الفنون (متوفای ۱۳۶۷ هـ. ق.)
میرزا حبیب الله فرزند جعفر سلطان آبادی اراکی معروف به ذی الفنون، دانشمندی بزرگ در فلسفه، ریاضیات و نجوم بوده و آقا رضا اصفهانی، علوم ریاضی، هیئت، فلک و فلسفه را نزد او آموخته است.

[۳۱] نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۲، ص۷۴۸.

[۳۲] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهانی، ج۲، ص۴۴۱.

[۳۳] تذکره القبور، عبدالکریم گزی اصفهانی، ص۳۲۹.

۶. میرزا محمدحسن شیرازی (متوفای ۱۳۱۲ هـ. ق)

[۳۴] آثار الحجه، ج۱، ص۷۷.

۷. سید حسن صدر عاملی (متوفای ۱۳۵۴ هـ. ق.)
سید حسن صدرالدین عاملی موسوی کاظمینی فرزند محمدعلی، نویسنده «تاسیس الشیعه الکرام لفنون الاسلام» از مشایخ آقا رضا اصفهانی است که اجازه نامه روایی اعطایی به وی، در ابتدای کتاب «شرح نجات العباد» متعلق به آقا رضا اصفهانی ذکر شده است.

[۳۵] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۳۹.

[۳۶] گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۲۴۲.

۸. میرزا حسین نوری (متوفای ۱۳۲۰ هـ. ق.)
میرزا حسین نوری نویسنده «مستدرک الوسائل» از استادان بزرگ و مؤثر در ارتقای علمی آقا رضا اصفهانی بود. آقا رضا اصفهانی، قسمتی از کتاب‌های تفسیری کشاف، بیضاوی و علم حدیث را نزد او آموخت.

[۳۷] تذکره القبور، عبدالکریم گزی اصفهانی، ص۳۲۹.

[۳۸] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۳۹.

۹. سید حسین قزوینی حلی نجفی (متوفای ۱۳۲۵ هـ. ق.)
سید حسین فرزند سید مهدی قزوینی حلی نجفی دانشمندی فقیه، فیلسوف، ادیب و شاعر بود. منزل او همیشه محل گردهمایی ادیبان و شاعران بزرگ بود. علاوه بر آقا رضا اصفهانی ـ که در بیت آن عالم بزرگوار برای کسب علم و ادب رفت و آمد داشت ـ ادیبانی چون: سید جعفر حلی، شیخ عبدالحسین صادق، شیخ جواد شبیبی، سید مهدی بغدادی و شیخ عبدالحسین جواهری را نیز می‌توان نام برد که با آن مرد بزرگ ارتباط داشتند.

[۳۹] نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۲، ص۶۶۲.

آقا رضا اصفهانی، علاوه بر استفاده از مجمع ادبی او، از او اجازه روایت نیز داشت.

[۴۰] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۴۴.

۱۰. محمدکاظم خراسانی (متوفای ۱۳۲۹هـ. ق.)
ملا محمدکاظم خراسانی معروف به آخوند خراسانی و صاحب کفایه فرزند ملا محمدحسین هروی خراسانی از استادان فقه و به ویژه اصول فقه آقا رضا اصفهانی به شمار می‌رود. آقا رضا اصفهانی سال‌ها نزد آن عالم بزرگوار به شاگردی پرداخت. نویسنده گنجینه دانشمندان می‌گوید:
«از بعضی از عالمان مورد اعتماد شنیدم که می‌گفت: در جلسه درس آخوند خراسانی جز آقا ضیاء الدین عراقی، آیه الله بروجردی، شیخ علی قوچانی، شیخ عبدالله گلپایگانی و آقا رضا اصفهانی، کسی جرات اشکال کردن و اعتراض علمی نداشت.»

[۴۱] گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۱۷۱.

درمحضر صاحب کفایه

اصفهانی، آقا رضا در کتاب ارزشمند «وقایه الاذهان» خود می‌گوید:
«در مجلسی (که پر از عالمان بود) در محضر شیخ و استادم صاحب کفایه بودم و این در حالی بود که نوجوانی بیش نبودم و تازه مو بر صورتم روییده بود. مساله مورد طرح در آن جلسه مساله «مقدمه موصله» بود. آخوند خراسانی آن را انکار می‌کرد و من در بین جمعیت با مثال‌های متعدد و متنوع آن مساله را اثبات می‌کردم. و هر چه دلیل بر انکار آن اقامه می‌کرد من با مثال‌های دیگر به اثبات آن تاکید داشتم. تا این که آخوند فرمود: ان معک الوجدان و معی البرهان من با برهان سخن می‌گویم و تو آن را با وجدان رد می‌کنی. در جواب گفتم: مگر نه این است که نهایت و مقصد علم، وجدان است یعنی علوم باید به سرحد وجدان برسند. و اگر شما قبول دارید که مساله مقدمه موصله، از نظر وجدان و واقعیت، ثابت شده است و اگر برهان و دلیل هم مقصدش همان وجدان است، پس چرا حجیت مقدمه موصله را انکار می‌کنید و از طرفی اقامه برهان در برابر وجدان که امری است بدیهی، در واقع ایجاد شبهه است (نه کوشش برای حل مساله). آخوند خراسانی بعد از گفتار من، ساکت شد و دیگر چیزی نگفت.»

[۴۲] وقایه الاذهان، محمدرضا نجفی، ص۲۳.

[۴۳] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۳۷۷.

۱۱. آقا رضا همدانی (متوفای ۱۳۲۲ هـ. ق.)
آقا رضا همدانی فرزند محمدهادی نجفی نویسنده «مصباح الفقیه فی شرح الشرایع»، از شاگردان بارز محمدحسن شیرازی (متوفای ۱۳۱۲ هـ. ق.) و از استادان بنام شهر نجف بود که آقا رضا اصفهانی نیز نزد او بهره‌های بسیار برد.

[۴۴] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۴۴.

۱۲. علی نهاوندی (متوفای ۱۳۲۲ هـ. ق.)
مولی علی فرزند فتح الله نهاوندی، از شاگردان شیخ انصاری و میرزا ابوالقاسم کلانتری و نویسنده «تشریح الاصول» از استادان آقا رضا اصفهانی است.

[۴۵] تذکره القبور، عبدالکریم گزی اصفهانی، ص۳۲۹.

[۴۶] گنجینه دانشمندان، ج۱، ص۲۴۲.

۱۳. فتح الله شیخ الشریعه اصفهانی (متوفای ۱۳۳۹ هـ. ق.)
آقا رضا اصفهانی، علم عروض را نزد آن عالم بزرگوار فراگرفت.

[۴۷] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۴۴۱.

۱۴. سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (متوفای ۱۳۲۷ هـ. ق.) نویسنده «عروه الوثقی».
۱۵. سید مرتضی رضوی کشمیری (متوفای ۱۳۲۳ هـ. ق.)
۱۶. امیر معزالدین سید محمد فرزند سید محمد مهدی قزوینی حلی.

[۴۸] نقباء البشر، شیخ آقابزرگ تهرانی، ج۲، ص۷۵۳.

۱۷. سید محمد طباطبایی فشارکی نجفی (متوفای ۱۳۱۶ هـ. ق.)
آقا رضا اصفهانی از محضر این استاد ارجمند بهره‌های فراوان برد و خود او می‌گوید:
«بهره علمی که من در مدت کوتاهی نزد او بودم، بسیار بیشتر از بهره‌ای است که از دیگر استادان خود، برده‌ام.»

[۴۹] اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج۹، ص۱۹۸.

و از گفتار وی برمی آید که با وفات این استاد بزرگوار، دیگر در درس فقه و اصول استاد دیگری شرکت نکرد و به تحقیق و مباحثات و مذاکرات علمی روی آورد.

[۵۰] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۵۰.

[۵۱] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۸۷.

۱۸. میرزا حبیب الله رشتی.

[۵۲] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۸۷.

مشروح زندگی نامه وی در دیدار با ابرار آمده است.

مباحثات علمی

دوران تحصیل فقه و اصول آقا رضا اصفهانی نزد استادان بزرگ نجف به مدت ۱۶ سال (۱۳۱۶ تا ۱۳۰۰ هـ. ق.) طول کشید و پس از آن دوران مباحثات و مذاکرات علمی وی با دانشمندان اصول و فقه آن دیار در جلسات منظم و مستمر شروع شد. و تا سال (۱۳۳۳هـ. ق.) به مدت ۱۷ سال به طول انجامید. در این مدت طولانی که با پژوهش‌های فراوان و مراجعات متعدد به منابع و مآخذ فقهی و اصولی همراه بود، عالمان و فقیهان صاحب نامی در جلسات علمی با آقا رضا اصفهانی به طور منظم شرکت می‌کردند.
دوران مباحثات علمی آقا رضا اصفهانی با فقیهان نجف اشرف، در واقع دوران شکوفایی علمی وی است زیرا آن چه را که در زمان‌های پیشین از زبان استادان می‌شنید، حالا خود به طور مستقیم از منابع اصلی یافته و در بوته نقد و بررسی قرار می‌داد و در مباحثه و مذاکره با آنان احاطه کامل خود را بر اصول و فروع فقه و اصول بیش از پیش تثبیت می‌کرد.
از عالمان و فقیهانی که به طور منظم و مستمر در جلسه مباحثه آقا رضا اصفهانی شرکت می‌کردند می‌توان افراد زیر را نام برد:
میرزا حسین نایینی ، (متوفای ۱۳۵۵ هـ. ق.)
شیخ عبدالکریم حائری یزدی (متوفای ۱۳۵۵ هـ. ق.)
سید علی مجتهد نجف آبادی (متوفای ۱۳۶۲هـ. ق.)
آشنایی و دوستی سید علی مجتهد نجف آبادی با آقا رضا اصفهانی از حوزه درس استاد بزرگوارشان سید محمد طباطبایی فشارکی شروع شد و تا آخرین روزهای زندگی ادامه پیدا کرد و آن دو بزرگوار در اصفهان به فاصله کمتر از ۲۰ روز وفات یافتند.
شیخ حسن کربلایی (متوفای ۱۳۲۲ هـ. ق.)
شیخ حسن کربلایی فرزند محمدرضا شوشتری، دانشمندی بزرگوار و فقیهی آگاه بود. از آثار او، «تقریرات فقه و اصول»، قاعده «الناس مسلطون علی اموالهم» و رساله‌ای مهم در مورد قضایای تنباکو در سال ۱۳۰۹ هـ. ق. به زبان فارسی است. در این رساله، نویسنده آن موضوع تنباکو را از ابتدای صدور امتیاز از ناحیه ناصرالدین شاه قاجار تا تاریخ لغو آن، با بیانی شیوا و قلمی روان به رشته تحریر درآورده است. این رساله در سال ۱۳۱۰ هـ. ق. به چاپ رسیده است

[۵۳] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۵۱.

و اخیرا توسط مورخ معاصر، رسول جعفریان با نام رساله دخانیه با تعلیقات، تجدید چاپ گردیده است.

سفر دوم به اصفهان

شعله‌های آتش جنگ جهانی دوم ـ که از اروپا شروع شده بود ـ آسیا را نیز فراگرفت. عراق هم از آثار شوم این جنگ طولانی بی نصیب نبود و سایه سیاه این جنگ به صورت قتل، غارت و ناامنی بر شهرهای این کشور افکنده شده بود. به طوری که تاب و تحمل آن برای مردم بسیار سخت شده، موجب مهاجرت عده‌ای از جمله عالمان و فقیهان به نقاط مختلف نسبتا امن شد. از جمله آن عالمان، آقا رضا اصفهانی بود که سفر به اصفهان را بر خود لازم دید. وی در این باره می‌گوید:
«شعله‌های آتش جنگ جهانی دوم به عراق سرایت کرد و وحشت و ناامنی همه جا را فراگرفت و من مجبور شدم نجف اشرف را به قصد اصفهان ترک کنم.»
آقا رضا اصفهانی نجف اشرف را ترک و به کربلا رفت و از آن جا به ایران مهاجرت کرد. در این سفر خانواده اش نیز همراه او بودند. وی در کربلا با حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی همسفر شد و تا اراک او را همراهی نمود. او می‌گوید:
«این سفر یکی از بهترین مسافرت‌ها و جامع‌ترین آن‌ها از نظر سعادت و خوشبختی بود. چه این که توفیق همسفری با آیه الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی نصیبم شد. و هر دو از کربلا تا سلطان آباد (اراک) با یک وسیله اجاره‌ای همراه شدیم.»
آقا رضا اصفهانی در اواخر سال (۱۳۳۳ هـ. ق.) از نجف مهاجرت نمود و بعد از خداحافظی با شیخ عبدالکریم حائری یزدی در اراک، اول محرم سال (۱۳۳۴ هـ. ق.) وارد اصفهان شد و مورد استقبال مردم و عالمان و خواص شهر اصفهان قرار گرفت. و تا آخر عمر در آن شهر اقامت گزید.

[۵۴] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۸۹.

[۵۵] تاریخ علمی و اجتهادی اصفهان، ج۲، ص۴۳۸.

[۵۶] اعیان الشیعه، سید محسن امین، ج۷، ص۱۶.

خدمات علمی و فرهنگی در اصفهان

آقا رضا اصفهانی بنا بر وظیفه دینی، به تبلیغ احکام و معارف دین پرداخت و با سفارش و تاکیدهای مکرر آقا نورالله اصفهانی (متوفای ۱۳۴۶ هـ. ق.) به اقامه نماز، تدریس، ارشاد و نشر احکام پرداخت.

[۵۷] المسلسلات، مرعشی نجفی، ج۲، ص۸۹.

روزهای پنج شنبه و جمعه، در منزل خود به قرائت حدیث و تدریس تفسیر روایات می‌پرداخت و در مسجد نو بازار نماز جماعت برگزار می‌کرد.

[۵۸] تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان، ج۲، ص۲۷۹.

تدریس

یکی از خدمات مهم آقا رضا اصفهانی، تدریس رشته‌های مختلف علوم اسلامی، در شهر اصفهان و قم بوده است. جویندگان دانش که از جایگاه بلند علمی او خبر داشتند، در جلسات درس وی حاضر می‌شدند و از او بهره‌ها می‌بردند. او با بیانی شیوا و تقریری نیکو، با استناد به شواهد و ادله متقن به اثبات مطالب و مسائل علمی می‌پرداخت. و کام تشنگان دانش را با شربت شیرین مسائل علمی سیراب می‌کرد. آقا رضا اصفهانی قبل از ظهرها در مسجد نوبازار و عصرها در مدرسه صدر بازار اصفهان و در سال‌هایی که حکومت رضا خانی عرصه را بر روحانیت تنگ کرده بود، در منزلش به تدریس اشتغال داشت و هیچ گاه دست از نشر معارف دینی برنداشت و حتی در سخت‌ترین شرایط به تربیت شاگردان پرداخت.

شاگردان او در اصفهان

۱. میرزا ابراهیم نواب (متوفای ۱۳۶۶هـ. ق.)
۲. شیخ ابوالقاسم اشراقی (متوفای ۱۳۸۹هـ. ق.)
۳. شیخابوالقاسم نورایی سدهی (متوفای ۱۳۹۰هـ. ق.)
۴. شیخاحمدفیاض فرزندملامصطفی (متوفای۱۴۰۷هـ. ق.)
۵. شیخ اسماعیل گزی.
۶. سید اسماعیل هاشمی موسوی طالخونچی.
۷. شیخ اسماعیل کلباسی (متوفای ۱۳۹۷هـ. ق.)
۸. شیخ امان الله گینکانی (متوفای ۱۳۸۳هـ. ق.)
۹. حاج امیرآقافلاورجانی لنجانی (متوفای۱۴۰۳هـ. ق.)
۱۰. شیخ محمدباقر نجفی.
۱۱. شیخ محمدباقر کمره‌ای نویسنده «الفوائدالغرویه»
۱۲. سید محمدباقر رجایی.
۱۳. سید محمدباقر نحوی (متوفای ۱۳۵۰هـ. ق.)
۱۴. سید محمدتقی مصطفوی فروشانی (متوفای ۱۳۹۰هـ. ق.)
۱۵. شیخ محمدتقی فشارکی (متوفای ۱۴۰۵هـ. ق.)
۱۶. شیخ محمدتقی نجفی فرزند عبدالحسین.
۱۷. جلال الدین فارقلیطی.
۱۸. سید جمال الدین میردامادی نویسنده «ربیع الاسابیع».
۱۹. سیدجوادغروی موسوی نویسنده اخلاق محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم .
۲۰. شیخ محمدجواد اصولی فریدنی (متوفای ۱۳۷۵هـ. ق.)
۲۱. شیخ محمدحسن همدانی (متوفای ۱۳۸۰هـ. ق.)
۲۲. محمدحسن سه چهاری.
۲۳. شیخ محمدحسین فاضل کوهانی.
۲۴. شیخ محمدحسین شریعت هرندی (متوفای ۱۳۹۸هـ. ق.)
۲۵. سید محمدحسین مهدوی اردکانی (متوفای ۱۴۰۷هـ. ق.)
۲۶. حسین موسوی بیدآبادی (متوفای ۱۳۵۶هـ. ق.)
۲۷. محمدحسین ضیایی بیگدلی قمی.
۲۸. شیخ محمدحسین نجفی (متوفای ۱۳۹۹هـ. ق.)
۲۹. حسین ظهیر میردامادی.
۳۰. شیخ حیدرعلی محقق.
۳۱. حیدرعلی خان برومندگزی.
۳۲. شیخ داود مصاحبی نایینی.
۳۳. شیخ محمدرضا قهدریجانی.
۳۴. سید محمدرضا آل رسول.
۳۵. سید محمدرضا شفتی (متوفای ۱۳۹۶هـ. ق.)
۳۶. سید محمدرضا خراسانی (متوفای ۱۳۹۰هـ. ق.)
۳۷. سید ریحان الدین مهدوی (متوفای ۱۳۹۹هـ. ق.)
۳۸. سید زین العابدین طباطبایی ابرقویی (متوفای ۱۳۷۲هـ. ق.)
۳۹. شمس الدین خادمی.
۴۰. سید عباس طباطبایی خوراسکانی اصفهانی (متوفای ۱۳۵۹هـ. ق.)
۴۱. سید عباس فرزند سید علی حسینی دهکردی معروف به صفی (متوفای ۱۳۹۴هـ. ق.)
۴۲. حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی.
۴۳. سید عبدالحجه بلاغی نایینی اصفهانی (متوفای ۱۳۹۷هـ. ق.)
۴۴. عبدالرحیم ربانی خوراسکانی.
۴۵. میرزا عبدالله شیخ الاسلام (متوفای ۱۴۰۴هـ. ق.)
۴۶. شیخ عزالدین نجفی.
۴۷. آقا عطاءالله درب امامی حسینی (متوفای ۱۳۸۷هـ. ق.)
۴۸. شیخ علی مشکوری سدهی.
۴۹. شیخ علی قدیری کفرانی (متوفای ۱۴۰۷هـ. ق.)
۵۰. میر سید علی ابطحی سدهی.
۵۱. ملا علی ماربینی (متوفای ۱۴۰۲هـ. ق.)
۵۲. حاج سید علی علامه فانی.
۵۳. شیخ محمدعلی حسینی.
۵۴. ملا محمدعلی عالم حبیب آبادی (متوفای ۱۳۹۶هـ. ق.)
۵۵. سید کمال الدین نوربخش دهکردی (متوفای ۱۴۰۱هـ. ق.)
۵۶. میرزا ابراهیم کرونی اصفهانی (متوفای ۱۳۶۳هـ. ق.)
۵۷. آقا مجتبی میر محمد صادقی.
۵۸. میرزا مجتبی روضاتی.
۵۹. شیخ مجدالدین معروف به مجدالعلماء نجفی.
۶۰. محمد مقدس بیدآبادی (متوفای ۱۳۷۵هـ. ق.)
۶۱. محمد شیخ العراقین (متوفای ۱۳۸۷هـ. ق.)
۶۲. مرتضی علماءالاسلام حجت (متوفای۱۳۸۶هـ. ق.)
۶۳. شیخ مرتضی مظاهری.
۶۴. سید مرتضی موحد ابطحی (متوفای ۱۴۱۳هـ. ق.)
۶۵. سید مرتضی ظهیرال