تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا دارای ۱۶۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا :

پایان نامه تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا

تعداد صفحات : ۱۵۰

فرمت ورد و قابل ویرایش

تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اوّل : کلّیّات
۱-۱ مقدّمه ۲
۱-۲ تعریف مسأله و سؤال های تحقیق ۳
۱-۳ سابقه و ضرورت انجام تحقیق ۳
۱-۴ هدف های تحقیق ۳
۱-۵ فرضیه های تحقیق ۴
۱-۶ روش تحقیق و تجزیه و تحلیل آن ۴
فصل دوّم : پیشینه شوخ طبعی و گونه های آن
۲-۱ پیشینه شوخ طبعی ۶
۲-۲ گونه های شوخ طبعی ۱۲
۲-۳ هجو ۱۳
۲-۴ طنز ۱۶
۲-۵ درونمایه های طنز ۱۸
۲-۶ علل خنده در طنز ۱۹
۲-۷ صنایع بدیعی در طنز ۲۱
۲-۸ انواع قالب های ادبی در طنز ۲۴
۲-۹ طنز و انتقاد به جد ۲۷
۲-۱۰ هزل ۲۸
۲-۱۱ فکاهه ۲۹
۲-۱۲ بذله / لطیفه ۳۰

فصل سوّم : مشروطه و ظهور دخوی نابغه
۳-۱-۱تعریف مشروطه ۳۲
۳-۱-۲طنز پس از مشروطیّت ۳۵
۳-۱-۳ طنز مطبوعاتی پس از انقلاب ۳۸
۳-۱- ۴ مشخّصات طنز مطبوعاتی پس از انقلاب ۳۹ ۳-۲-۱ زندگی نامه علّامه دهخدا ۴۶
۳-۲-۲ آثار و تألیفات علّامه دهخدا ۴۹
۳-۲-۳ دهخدای شاعر ۵۲
۳-۲- ۴ قالب اشعار دهخدا ۵۴ ۳-۲- ۵ مضامین اشعار دهخدا ۵۴
۳-۲-۶ سبک اشعار دهخدا ۵۵
فصل چهارم : تحلیل ساختار طنز در آثار علّامه دهخدا
۴-۱-۱ تحلیل آثار طنز آلود علّامه دهخدا ۵۸
۴-۱-۲ طبقات مطرح در طنز دهخدا ۵۸
۴-۱- ۳ گونه های شوخ طبعی در طنز دهخدا ۶۳
۴-۱-۴ تازگی های طنز دهخدا در مقایسه با دیگر طنز پردازان ۶۳
۴-۲-۱ گذری بر اشعار طنز آلود دهخدا ۶۸
۴-۲-۲ تحلیل اشعار طنز آلود دهخدا ۶۹
۴-۲-۳ در چنگ دزدان ۶۹
۴-۲-۴ ان شاء الله گربه است . ۷۲
۴-۲-۵ آکبلای ۷۷
۴-۲-۶ رؤسا و ملّت ۷۸
۴-۲-۷ وصف الحال لوطیّانه ۷۹
۴-۲-۸ خیز و خرخر کشد به چشم و ببین . ۸۱
۴-۲-۹ آب دندان بک ۸۲
۴-۳-۱ معرّفی دو اثر منثور طنز آلود دهخدا ۸۴
۴-۳-۲ امثال و حکم ۸۴
۴-۳-۳ نمونه هایی از امثال و حکم های طنز آلود ۸۷
۴-۳- ۴ چرند پرند اثر ماندگار دهخدا ۹۱
۴-۳- ۵ گذری بر مقالات چرندپرند دهخدا ۱۰۰
۴-۳-۶ تحلیل چند نمونه از مقالات چرند پرند ۱۰۶
۴-۳-۷ متن و تحلیل مکتوب شهری و پاسخ آن ۱۰۶
۴-۳-۸ متن و تحلیل مکتوب محرمانه ۱۱۲
۴-۳-۹ متن و تحلیل مکتوب شهری شماره پنجم ۱۱۴
۴-۳-۱۰ متن و تحلیل مقاله شماره ی بیست و هشت( قندرون ) ۱۱۸
۴-۳-۱۱ متن و تحلیل مقاله شماره ی سی ۱۲۱
فصل پنجم : نتیجه گیری ۱۲۴
منابع و مآخذ ۱۲۸

چکیده :
نگــارنده در ایــن پژوهش کــوشیده است به بــررسی پیشینه ی شـوخ طبعی و انـواع آن در
ادبیّات فارسی ، ظهور مشروطه ، طنز پس از مشروطه ، زندگی نامه و آثار علّامه دهخدا به طور عام و به تحلیل آثار این استاد بزرگ در حوزه ی طنز به طور خاص بپردازد .
پژوهش حاضر شامل پنج فصل می باشد .
در فصل اوّل ضمن بیان مقدّمه ، به موضوع تحقیق با عنوان «تحلیل ساختار طنز در آثار دهخدا» و بــا هدف شناسایی موضوعات طــنز دهخدا پرداخته شـده که بــر اســاس پژوهش کتابخانــه ای ،
فیش برداری و توصیف و تحلیل داده ها بوده است .
در فصل دوّم علاوه بر بیان پیشینه ی شوخ طبعی ، که ورود آن را به عرصه ی ادبیّات ، به صورت هجو درسال های آغازین حکومت اسلامی دانسته اند ؛ به بیان انواع اسلوب های شوخ طبعی از جمله : هزل ، هجو ، طنز ، بذله و فکاهه پرداخته شده که از میان آن ها طنز در نشان دادن زشتی ها و بی رسمی های جامعه و پا گرفتن خوبی ها و حق و عدالت بسیارمؤثّرتر و ظریف تر عمل کرده است
در فصل سوّم به مطالبی از قبیل : حکومت مشروطه ، مشخّص ترین ویژگی های طنزمشروطه اعمّ از : سیاسی بودن ، مردم گرایی ، ایستادگی در برابر ظلم و زور و بیداری مردم ، زندگی نامه و آثار علّامه دهخدا از جمله : دیوان اشعار ، لغت نامه ، امثال و حکم ، مجموعه مقالات چرند و پرند ، تصحیح و تحشیه دیوان ها و. . . پرداخته شده است .
در فصل چهارم که قسمت عمده ی پژوهش ماست ، پیش از تحلیل آثار طنز آلود دهخدا ۱- از شاعری دهخدا که در سایه ی اقبال نثر هایش قرار گرفته ۲- سبک و قالب شعری او ۳- طبقات مطرح در طنز دهخدا از جمله : روحانیّون ، توده ی مردم ، اهل فضل و سیاسیّون ۴- مضامین طنز او اعمّ از : دادخواهی ، وطن پرستی ، مبارزه علیه خائنان ، رسوا کردن جبّاران ۵- تازگی کار دهخدا که بر پایه ی ساده نویسی و استفاده از زبان عامیانه استواربود ، سخن به میان آمده است .
فصل پنجم شامل نتیجه ی کلّی پژوهش بر اساس دست آورد هایی از منابع پژوهشی از جمله ظهور شوخ طبعی در ادبیّات به صورت هجو، انواع شوخ طبعی ، ماهیّت طنز ، طنز مشروطه ، حضور دخوی نابغه و استفاده او از زبان تلخ و گزنده ی طنز در جهت بیان و اصلاح مفاسد جامعه ، موضوعات طنز دهخدا در امثال و حکم ، چرند پرند و اشعار طنزآلودش می باشد .

مقدّمه
طنز نه هجو است و نه هزل و فکاهه ؛ بلکه سخنی است که هدف اصلی در آن انتقاد است . طنز ، همواره خواهان نوعی همکاری اجتماعی و رعایت مساوات وعدالت است.در ادبیّات ما ، طنزپرداز به دنبال بر ملا کردن حقیقت است .
بنای طنز برخنده و شوخی است ؛ امّا این خنده ، خنده ی شوخی و شادمانی نیست . خنده ی تلخی است که همراه با سرزنش است که با ایجاد ترس و بیم ، خطاکاران را به خطای خود متوجّه می سازد و معایبی را که در حیات اجتماعی پدید آمده است برطرف می کند .
قلم طنز نویس با هر چه که مرده و کهنه و واپس مانده است و با هر چه که زندگی را از ترقّی و پیشرفت باز می دارد ، بی گذشت و اغماض مبارزه می کند .
هدف پژوهش حاضر ، کند و کاوی موشکافانه در موضوع رخداد نهضت مشروطه و برآیند آن یعنی ظهور رادمرد سترگ عرصه ی طنز ، علّامه علی اکبر دهخدا ، به جهت اعتبارش در ایجاد شور و غوغا در جماعت مظلوم و روشن فکران و میهن پرستان و اختصاصات آثار او به ویژه تحلیل ساختار آثارطنز آلودش و تأثیر بی چون و چرای این پیشرو آزادی خواهی در پیدایش ادبیّات نوین ایران بوده است.
روش تحقیق بر شیوه ی کتابخانه ای استوار بوده که با شناسایی متون مربوطه ، دسته بندی آن ها و برداشت هفتصد فیش به توصیف و تحلیل داده ها پرداخته شده است .
نتایج به دست آمده از این پژوهش را می توان به اختصار ، چنین بیان نمود :
اساس طنز و خاستگاه آن اساساً ایرانی بوده که به دلیل تسامح و تساهل محقّقین ، عربی پنداشته شده است . با شکل گیری نهضت مشروطه و ورود ادبیّات به میان مردم ، ادبیّات به بیانی تازه دست یافت که قادر به بیان الزامات عصر مشروطه بودند که در این میان پیشگامی علّامه علی اکبر دهخدا در ساده نویسی و استفاده از زبان عامیانه در طنز بسیار چشم گیر است . عمده ی موضوعات مطرح شده در طنز دهخدا عبارتند از :
۱- مبارزه با خرافه پرستی و جهل
۲- افشای ظلم و استبداد و دادخواهی مظلومان
۳- بیداری و آگاهی توده ی مردم

تعریف مسأله و سوال های تحقیق
طنز در جامه ی رمز و کنایه و با رعایت جنبه های هنری و زیبایی شناختی به قصد اصلاح مفاسد اجتماعی و تهذیب اخلاق انسانی به کار گرفته می شود . در برخی ادوار این موضوع پررنگ تر است . از جمله این دوره ها می توان به دوره مشروطه اشاره کرد که مورد بحث و تحقیق ماست .
سوال های تحقیق ما در این رساله عبارتند از :
۱- کدام یک از آثار دهخدا طنز آمیز است ؟
۲- دهخدا از چه شیوه هایی برای طنز پردازی بهره گرفته است؟
۳- دهخدا از طنز به چه منظوری در آثار خود بهره برده است ؟
۴- آیا در طنز های دهخدا موضوع زن نیز مدّنظر بوده است یا خیر ؟
۵- بیشترین موضوعات طنز دهخدا متوجّه چه مسائلی است ؟

سابقه و ضرورت انجام تحقیق
در مورد سابقه و ضرورت انجام تحقیق باید یادآور شد ؛ با مطالعاتی که انجام شد تحقیقی جامع و مستقل در این زمینه نیافتم و از آنجا که دهخدا برجسته ترین طنزپرداز اجتماعی معاصر است ضرورت پرداختن به آثار او ازجمله : چرند پرند و امثال و حکم و تعداد معدودی از اشعارش احساس می شود .

هدف های تحقیق
با عنایت به این که در عصر ما ، طنز یک گونه ی ادبی است که به شکل های مختلف برای ترسیم مسائل سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و غیره از آن استفاده می شود و همچنین با توجّه به نزدیکی انقلاب مشروطه به زمان ما و تأثیر بلافصل آن در روند حیات ادبی ، فرهنگی و اجتماعی قرن اخیر، بر آن شدیم تا با تحلیل ماهیّت طنز در این دوره ، پیشینه و انواع آن و بررسی این گونه ی ادبی در آثار دهخدا به تأثیر اجتناب ناپذیر پدیده های تاریخی در تکامل ادبی پی ببریم .
فرضیّه ها
فرضیّه های مطرح شده در این رساله عبارتند از :
۱- طنز در چرند پرند دهخدا بیش از سایر آثارش مشهود است .
۲- دهخدا در طنز پردازی از شیوه های طرح تضاد ، توصیف ، داستان، زبان عامیانه و تک گویی راوی و بدل بهره برده است.
۳- دهخدا در اشعار طنزآلودش مسائل سیاسی ، مبارزه با بیداد و تجاوز ، وطن دوستی ، اسارت زنان و … را مطرح کرده است .
۴- از بین اشعار دهخدا مثنوی های «در چنگ دزدان » ، « انشاءالله گربه است» ، مسمّط « رؤسا و ملّت » و « آکبلای » طنزآلودتر است.
۵- دهخدا از طنز به منظور انتقاد اجتماعی و سیاسی بهره برده است.

روش انجام تحقیق و ابزار گردآوری اطّلاعات و تجزیه و تحلیل آن
روش انجام تحقیق روش نظری و بر اساس پژوهش کتابخانه ای استوار بوده و ابزار گردآوری اطّلاعات مطالعه و فیش برداری و روش تجزیه و تحلیل آن توصیف و تحلیل داده ها بوده است.

پیشینه ی گونه های شوخ طبعی
در تمامی بررسی های مربوط به تاریخ و پیشینه ی طنز و طنز سرایی یا تمامی گونه ها و اسلوب های شوخ طبعی در ایران محقّقین محترم ، مبدأ آن را به شعرای دوزبانه ی عربی – فارسی نسبت داده اند ، که آن را از ادبیّات عرب گرفته و به شعر فارسی وارد نموده اند .
« در سال های آغازین حکومت اسلامی ، شوخ طبعی به صورت هجو ظاهر شد. پیش از آن تاریخ ، سابقه ای روشن از اثر ادبی هجو (هزل یا طنز ) در دست نیست و صاحب نظران ، سرودن شعر هجایی در ادبیّات فارسی را نتیجه ی ارتباط با اعراب ، پس از آمدن اسلام به ایران می دانند .
هجو در شعر عرب جاهلی ، یک سنّت رایج بوده که شعرا به مدد آن به کسب تشخّص و منزلت و پیروزی بر خصم می پرداخته اند .در زندگی قبیله ای پیش از اسلام ، شاعران ، خداوندان حکمت و خرد مندی فوق طبیعی ، تلقّی می شده اند که با ارواح ، پیوند دارند و در مناسبات نظام قبیله ای ، رجز و مفاخره در هنگامه ی جنگ و نبرد و در عرصه ی برخورد های شخصی و دودمانی ، وسیله ای برای تضعیف دشمن ، زدایش ترس و تسلّی بخش بوده است .
با ظهور اسلام ، این بخش از انواع ادبی ، رنگ هجو مشرکان و ملحدان و تقویت روحیّه ی مسلمین را به خود گرفت . در دوره ی امویّان و عبّاسیّان تداوم یافت . سپس به وسیله ی برخی از شاعران دوزبانه ، به شعر فارسی نیز راه پیدا کرد و در برخورد با فرهنگ ایرانیان از فرهنگ باستانی عامیانه ، قصّه های منسوب به دلقک ها، مسخره ها و عقلای مجانین بهره جست و قوام یافت . ولی فضای غالب آن ، طرح و دشنام های رکیک و فحش و تسویّه حساب های فردی و خانوادگی در قالب شعر بود و از همان آغاز برای خدمت به ارباب قدرت ، تحقیر رقبا و ترغیب ممدوحان به اعطای صله و پاداش و ترغیب توانگران بی عنایت به ندادن پاداش ، به کار رفت » ( صدر ، ۱۳۸۱ ، ص ۱۲ ) .
« در دوره ی غزنویان ، دشنام های زشت در بیشترهجوهای رکیک ، رواج یافت. این امر در دوره ی سلجوقیان به علل فراوانی از جمله نابسامانی های اجتماعی و اخلاقی ، ناخشنودی اندیشمندان از روزگار و اجتماع و ناتوانی حکّام در شناخت سره از ناسره در عرصه ی ادب و فرهنگ ، به بالاترین درجه ی خود رسید . هجو و هزل این دوره ، همپای مدح و ثنا ، حالت مبالغه به خود گرفت . شاعران با شاگردان ، شاگردان با استادان و فروانروایان با بستگان خود ، محاجّه می کردند» (صدر،۱۳۸۱ ، ص ۱۳) .
هجو به عرصه ی مناسبات خانوادگی و در حق همسر ، مادر و خواهر نیز با به کار گیری متن های زشت در بیان کشیده شد و کار به آنجا رسید که شاعران ضمن مدح نیز ، از التزام به کلمات زشت خود داری نکردند .
« در این دوران ها ، هجو در خدمت ارباب قدرت بود که جریان هجاگویی و سمت و سوی آن را به تناسب استقبال و عدم استقبال از این جریان ، مشخّص می ساخت . چندان که در زمان سامانیان هزل و هجو ، مجالسی برای بروز نیافت» (حلبی ، ۱۳۷۷ ، ص۳۵۴ ).
حکّام سامانی امکانی را برای زشت گویی به شاعران نمی دادند . اگر چه آثار حدود پنجاه شاعر این روزگار از هزل و هجو خالی نیست و در مقایسه با دوران های دیگر ، طنزی لطیف و به دور از زشت گویی است و کمتر به سمت هتّاکی و گستاخی می گراید.
به هر حال جریان غالب هجو سودا گرانه ، شخصی و رکیک در لفظ و معنی ، در طـیّ تاریخ ادبیّات کشـورمان به جـز مقاطع کـوتاهی ، هم چنان تـداوم می یابد و در قـرن نهم ،
هم پای گسترش ادب مشروطیّت ، هیچ گاه به جریانی مردمی بدل نمی شود. گرچه در قرن هفت و هشت ، بزرگانی چون عبید ، حافظ ، مولوی و سعدی ، طنز ، هجو و هزل را به مقام والای بیان آلام بشری رساندند ؛ امّا پیش از مشروطیّت عموماً طنز ، هجو و هزل ، هجوی شخصی بوده است.
هم چنین حسن جوادی در« تاریخ طنز در ادبیّات فارسی» ، ضمن اشاره به این نکته که هر چند طنز ، در تاریخ بیهقی و دیگر آثار قدیم زبان فارسی به کار رفته است ؛ ولی استعمال وسیعی به معنی فعلی کلمه [ satire اروپایی ] نداشته است . و اشارتی به این نکته که در نقد جدید عربی ، کلماتی چون هجا ، فکاهه و تهکّم را به کار برده اند که اغلب احتیاج به توضیح بیشتری دارند .
«هجا در شعر جاهلی عرب ، سلاحی بود در خدمت قبایل متخاصم . قبل از آغاز جنگ ، شاعری قبیله ی دیگر را هجو می گفت و شاعری از آن قبیله ، جواب می داد . بعضی ازمردم ازهجو شاعران بیش تر ازکشت وکشتار می ترسیدند ؛ زیرا گاهی یک هجو ، چنان خفّت و خواری برای قبیله به شمار می رفت که اثرش به آسانی محو نمی شد . اعراب جاهلی معتقد بودند که هجو را باید با خون شست و یا با هجوی دیگر. در یونان باستان ودر میان شعرای قدیم ایرلند نیز به هجوگویی ، حالتی جادوگرانه می دادند و معتقد بودند که شاعر هجو سرا می تواند کسی را که می خواهد به آستانه نابودی بکشاند . امّا به تدریج هجو جای خود را به طنز نویسی داد . . . الخ » ( جوادی ، ۱۳۸۴ ، ص ۴۸ ) .
فی الجمله هدف نگارنده از طرح وجود شباهت در اصل پنداشتن مبدأ عربی برای طنز در ادبیّات فارسی ، به هیچ وجه زاییده ی این نکته نیست که صرفاً به دنبال اصالت فرهنگ و ادب فارسی باشیم ، چرا که زبان عربی ، مأخذ زبان فارسی و شدیداً به غنای آن کمک رسانده است .
دعوی ما نیز اساسش بر قصه ی رشک بر انگیز هزارو یکشب–که همگان یا آن را خوانده ایم یا سائقه وصبغه ای از آن را به شکل های مختلف در ذهن داریم– است .
اصل ماجرا :‌ پادشاهی که در زمان های پیش از تاریخ می زیست – یا چه بسا در تاریخ- به دلیل خیانت همسرش بر آن می شود که از همه ی زنان انتقام بگیرد . به گونه ای که هر صبح همسر دوشینه اش را به قتل می رساند . مملکت آشفته می گردد و دختر جوانی به نام شهرزاد خطر می کند تا مگر خود و دیگر زنان را رهایی بخشد . و بدین منظور برای شاه ، قصّه می گوید امّا حتّی الامکان ترتیبی می دهد که قصّه در سپیده دم پایان بگیرد تا کنجکاوی شاه فروننشیند . شهرزاد کامیاب می شود ، زیرا در پایان هزارو یک شب ، بدی و ظلمی را که شاه در حق هم جنسان وی روا داشته است جبران کرده ، همسر قانونی شاه می شود و در این هنگام ، هم مادر است وهم ملکه.در دوره ی عبّاسیان – ۷۵۰ میلادی – که بغداد مرکز خلافت است ، ایرانیان سربرمی آورند و می خواهند که اسلام و سنن اعراب دیگر را پاس بدارند . آنان قرارها را محترم شمرده ، چنانکه قسمت اعظمی از آثار بزرگ ادبی و علمی زمانه به دست ایرانیان ، به زبان عربی نوشته می شود . امّا ایرانیان آرزو دارند که اسلام ، اقوام و فرهنگ های گوناگونی را که باید در سایه اش بزیند ، گرد آورد.
پس از گذر از حواشی ، مطالب مورد توجّه ی ما که باید با حسّاسیّت تعقیب شود از پس می آید : «‌ در عصر بزرگ بغداد تا پایان قرن چهارم ، گنجینه ای شگرف از آثاری که اقوام مختلف در پدید آوردنش سهیم بوده اند ، فراهم می آید و اینان که در پرتو اسلام به زبان عربی سخن می گویند نه فقط ایرانیانند بلکه افسانه ها و باورها و حماسه های عربستان جاهلی و اسلامی و فرهنگ هند و یونان که توده ای از آثارشان به زبان عربی ترجمه می شود و تمدّن های کهن دیگر که تاریخشان ، مقدّم بر تاریخ اسلام است و عبارتند از: عهد باستانی تورات و مصر دوران فراعنه یا عصر یونانی و رومی و بابل ، مولّفه های این گنجینه به شمار می روند » (میکل ، ۱۳۸۷، ص۴).
محمّد بن اسحاق گوید :‌ فارسیان اوّل ، تصنیف کنندگان اوّلین افسانه بوده و آن را به صورت کتاب درآورده و در خزانه های خود نگاه داری و آن را از زبان حیوانات نقل و حکایت می نمودند و پس از آن پادشاهان اشکانی که دومیّن سلسله ی پادشاهان ایرانند ، آن را به صورت اغراق آمیزی درآورده و نیز چیز ها بر آن افزوده و عرب ها آن را به زبان خود برگردانده و فصحا و بلغای عرب ، شاخ و برگ هایش را زده و با بهترین شکلی به رشته ی تحریر درآوردند و در همان زمینه و معانی کتاب هایی تألیف کردند.
اوّلین کتابی که در این معنا تالیف شده ، کتاب هزار افسانه است که سبب تألیفش این بود که یکی از پادشاهان اگر زنی می گرفت. . .الخ .
در کتاب مقدّمه بر هزار و یکشب نویسنده چنین می آورد : « پس از شعوبیّه ، این نهضت خارق العاده ی رستاخیز و کتابت الزاماً به طور قطع ، شامل قصّه و بسیاری آثار دیگر نیز می شده است » (همان ، ص ۲۰ ) .
دور از حیطه ی عقل و منطق نیست که جریان امور ، کلاً به گونه ی زیر بوده باشد : خریدار یافتن قصّه های ایرانی اصل یا قصّه هایی که ایران وسیله ی انتقال آن ها بوده است.
« از نیمه قرن دوّم ، سعی و اهتمام در ثبت و ضبط قصّه ها و هم زمان ثبت و ضبط آثار دیگر در دهه های بعد که شخصیّت هارون الرّشید در آنها نقش دارد ، فعّالیّتی که در سال های آغازین قرن سوّم در تاریخ تأیید می شود ؛ بومی شدن قاطعانه ی گنجینه ی مشترک قصّه ها در سراسر این قرن به دست اعراب و به امانت گرفتن داستان های نو مانند حکایت سند باد ، بومی کردن تمام عیارو موفقیّت آمیز قصّه ها تا قصّه های مکتوبی که خوانده می شوند و مشهورند جزءِ (ادب ) انسان با فرهنگ عصر ، گردند» (همان، ص ۲۱ ) .
حال وارد بخشی از این منبع می شویم که با قاطعیّت و صراحت ، بنیادی ترین ویژگی این متون – متنهای پهلوی ایرانی – را همان عناصری می داند که موضوع پژوهش ماست:جدّ ، هزل ، هجو ، طنز ،عبرت آموزی و …
« در باب قصّه هایی که بر اسکندر فرو می خواندند ، گفته اند که پشت نقاب قصّه ای خیالی و مفرّح ، اخلاقی پنهان است که هدفش ، همانا تربیت نفسانی است یعنی عبرت آموزی از مثال ها برای « حفظ و صیانت نفس » و این پند و اندرز چنان جدّی است که به موجب آنچه در بسیاری از قصّه هـای هــزار و یکشب آمـده ، هـارون الرّشید ، چـون پیشینیان دوردست
ایرانی اش ، امر می کند که قصّه را بنویسند ، همان گونه که ایرانیان به گفته ی ابن ندیم می کرده اند و مهّم تر از آن دستور می دهد که قصّه ی مکتوب را در خزانه ، « کتابخانه » یا « مرکز اسناد رسمی » نگاه دارند» ( میکل ،۱۳۸۷ ، صص ۲۳ – ۲۲ ) .
در مورد پرداخت قصّه نیز چنین می گویند : « ذوق و معیارفرهنگ عمومی اقتضا می کند که انواع مختلف را ترکیب کنند و جِد را با هزل بیامیزند تا جد بهتر مرکوز ذهن شود »(همان، ص۲۳ ) . گفته اند که ترجمه آنها به عربی ، الهام بخش فحصا و بلغا شد .به گفته ابن ندیم ، زبان ساده و بی پیرایه و بیان مؤثّر این قصص ، موجب شد که گونه ای ادب داستانی که نشان اقتدار مؤلّفان بزرگ عرب زبان را بر جبین دارد به اعراب راه یابد.
به هر حال در پرداخت قصّه ها نویسندگان بزرگی به عرصه آمدند که ازآن جمله ابن المقفّع که به سبب ترجمه ی روایات ِ فارسی ( پهلوی ) قصّه های جانورانِ کتاب بید پای به عربی ، کلیله و دمنه ، یک تن از بنیان گذاران نثر کلاسیک عربی تلقّی شده و می شود .
برای مثال به مسئله جدّی بودن قصّه ، باز می گردیم.به رغم آنکه نیّت اصلی و هدف ، به روشنی اعلام و تأیید شده است و نیز غرض اصلی کسی که مبتکر این گونه ی ادب به شمار آمده است ؛ یعنی، اسکندر به رغمِ سنّت معلوم و مقبول به هم آمیختن جدّ و هزل ، از نوشته مسعودی – صاحب مروج الذّهب – چنین استنباط می کنیم که آنچه موجب ایراد وخرده گیری به قصّه است ، شاید این نباشد که قصّه کاملاً ًجدّی نیست بلکه این است که سهم این جدّی بودن قصّه نسبت به آنچه باقی می ماند یعنی خیال پردازی ، بسیار اندک است.
پس نویسنده در تقسیم بندی ِ سلسله مراتبی هزارو یکشب ، مکرراً و به شکلی مبسوط تر به

جنبه های طنز و لطیفه و حکایات آن می پردازد که ما در اینجا با حذف مراتب دیگر صرفاً همین قسمت را نقل می کنیم :
« به این سه گونه قصّه ، سه گونه قصّه ی دیگر باید افزود که کوچک ترند ، اگر فقط تعداد صفحات ملاک باشد ، ولی از قصّه های ِ پیشین ، جذّابیت کمتری ندارند و عبارتنداز : قصّه های مشتمل بر طنز و مکر ، نمایشگر محیط های اجتماعی صیّادان و دکّان داران و ملّاحان و پیشه وران و عیّاران و طرّاران و متکدیّان یا حاشیه نشینان دیگر ، لطایف و حکایات کوچک ، مربوط به شخصیّتی نامدار چون خلیفه و وزیر و شاعر و عالم و موسیقی دان و سرانجام ، داستانهای حکمت آموز که گاه از زبان جانوران سخن می گویند » ( میکل ، ۱۳۸۷، ص ۳۸ ) .
هدف ما در این بررسی ، الزاماً اثبات این نکته نیست که دیدگاه پژوهش گران قبلی اصالت ندارد یا فاقد حقیقت تاریخی است ؛ بلکه بیشتر ناظر بر آن است که مطالعات تکنیکی ، هدفمند و تطبیقی که در فرضیه یا تئوری های پیشین به وجود می آورند اهمیّت نگاه ها ، بررسی ها و پژوهش هایِ شکافته یا آن چنان که در سرنوشت خود هزار و یک شب نهفته است پرده از حقیقتی ناب و بزرگ بردارد . صرف نظر از بنیاد هجو، طنز ، حکایات و لطایف در قصّه ی شهرزاد – با استناد به قدمتش – عشقی که می رود تا براساس قصّه گویی، بر مرگ فائق شود خود در بردارنده طنزی عمیق و تلخ است .