توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت غایت مندی آفرینش دارای ۳۷ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت غایت مندی آفرینش،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت غایت مندی آفرینش :

غایت‌مندی آفرینش

یکی از معانی حکمت، غایتمند بودن فعل است. غایتمندی فعل یکی از ویژگی‌های فاعل حکیم است. آن دسته از متکلمان که به اصل حسن و قبح عقلی اعتقاد داشته و عدل و حکمت الهی را براساس این اصل تفسیر کرده‌اند، بر غایتمند بودن آفرینش تاکید ورزیده‌اند و بر این عقیده‌اند که افعال خداوند معلل به غایات است. ولی منکران حسن و قبح عقلی معلل بودن افعال خداوند به غایات را مردود دانسته‌اند.

فهرست مندرجات

۱ – استدلال عدلیه بر غایتمندی
۱.۱ – اشکال بر استدلال مذکور
۱.۱.۱ – پاسخ اشکال مذکور
۱.۲ – اشکال اشاعره
۱.۲.۱ – پاسخ به اشاعره
۱.۳ – اشکالی دیگر
۱.۳.۱ – پاسخ
۲ – غایت فعل و غایت فاعل
۳ – نظریه تفتازانی در غایتمندی آفرینش
۴ – دیدگاه حکماء در غایتمندی
۵ – غرض و مصلحت
۶ – قرآن و غایتمندی جهان
۷ – پانویس
۸ – منبع

استدلال عدلیه بر غایتمندی

دلیل متکلمان عدلیه بر غایتمند بودن افعال الهی این است که فعل بدون غایت (تفاوت غایت و غرض در این است که غرض اخص از غایت است و عبارت است از غایت فعل فاعلی که دارای اختیار است.)

[۱] ابن سینا، شرح اشارات، ج۳، ص۱۴۹.

و غرض عبث و قبیح است، و خداوند از فعل قبیح پیراسته است. چنان که محقق طوسی گفته است:
«و نفی الغرض یستلزم العبث».

[۲] علامه حلی، حسن بن یوسف، کشف المراد، مقصد سوم، فصل سوم.

اشکال بر استدلال مذکور

بر این استدلال اشکال شده است به این که فاعلی که از فعل خود غایت و غرضی را دنبال می‌کند، دارای نقص است، و از طریق آن غایت و غرض در پی آن است که نقص خود را جبران کند. زیرا غایت و غرض آن است که وجودش برای فاعل بر عدمش رجحان دارد. و این، معنی کمال خواهی فاعل است.

[۳] ایجی، میرسید شریف، شرح المواقف، ج۸، ص۲۰۲ ۲۰۳.

پاسخ اشکال مذکور

عدلیه به این اشکال پاسخ داده و گفته‌اند: در صورتی غایت داشتن فعل مستلزم استکمال فاعل خواهد بود، که غایت فعل به خود فاعل باز گردد، ولی اگر غایت به غیر فاعل باز گردد مستلزم استکمال فاعل نخواهد بود. چنان که محقق طوسی در ادامه عبارت پیشین گفته است:
«و لا یلزم عوده الیه؛ یعنی لازم نیست که غرض افعال الهی به او بازگردد، بلکه غرض از افعال خداوند مربوط به موجودات است».

اشکال اشاعره

اشاعره این پاسخ را نپذیرفته و گفته‌اند: بازگشت نفع و غایت فعل به غیر خداوند، از دو صورت بیرون نیست، یکی این که نفع رساندن به غیر و نفع نرساندن به غیر برای خداوند یکسان است، و دیگری این که این دو با یکدیگر تفاوت دارند، و نفع رساندن به غیر اولی و انسب به حال خداوند است. فرض نخست ترجیح بلا مرجح و باطل است. و فرض دوم مستلزم استکمال است، زیرا اولویت نفع رساندن به غیر برای خداوند نوعی از استکمال است. و استکمال در خداوند به هر صورتی که باشد محال است.

[۴] ایجی، میرسیدشریف، شرح المواقف، ج۸، ص۲۰۳.

پاسخ به اشاعره

اولویت مستلزم استکمال نیست، بلکه اعم از آن است. زیرا معنای اولویت داشتن فعل برای فاعل این است که فعل با صفات و ویژگی‌های فاعل هماهنگ است. حال اگر فاعل غنی الذات و حکیم باشد اولویت نسبت به او این است. که فعلش غایتمند بوده، و آن غایت به غیر او باز گردد، و اگر فاعل فقیر بالذات باشد، اولویت غایتمندی فعل به حال او این است که او به واسطه آن فعل از نقص به کمال برسد.

اشکالی دیگر

غایتمندی فعل مستلزم آن است که غیر از فاعل و فعل او واقعیت دیگری باشد که به عنوان غایت فعل بر آن مترتب گردد، یعنی فعل واسطه تحقق غایت است. این فرض در مورد خداوند و افعال او متصور نیست، زیرا همi موجودات افعال الهی‌اند، و از این جهت تفاوتی میان آنها نیست که برخی واسطه و برخی غایت به شمار آیند، بلکه همگی بدون واسطه مخلوق و آفریده خداوند می‌باشند.

[۵] ایجی، میرسیدشریف، شرح المواقف، ج۸، ص۲۰۳ ۲۰۴.

پاسخ

اولا: این مطلب که همه موجودات بدون واسطه از سوی خداوند آفریده می‌شوند، نه از نظر عقلی و تجربی پذیرفته است و نه با نصوص و ظواهر دینی سازگار است، اصل علیت و معلولیت که از اصول مسلم عقلی است، مورد تایید وحی و تجربه نیز هست. بنابراین، برخی از موجودات واسطه پیدایش برخی دیگر می‌باشند، اگر چه خالق بالذات جز خداوند نیست، و سلسله علت‌ها و اسباب به خداوند منتهی می‌شود.
ثانیا: این که همه موجودات آفریده خداوند می‌باشند، حتی اگر علیت برخی را برای برخی دیگر نپذیریم، با این فرض که برخی از آنها غایت و غرض برخی دیگر باشد، و برخی در خدمت برخی دیگر، منافات ندارد. آری، در نگاه کلی به جهان، و این که جهان آفریده خداوند است. جز خداوند فاعل و غایت جهان نخواهد بود، اما در نگاه جزئی و تفصیلی آشکارا می‌یابیم که پار ه‌ای از ویژگی‌های روحی و جسمی مادر با نیازهای کودک سازگاری کامل دارد، به گونه‌ای که حیات فرزند در گرو وجود این ویژگی هاست. همین نسبت را میان پدیده‌های طبیعی با حیات انسان مشاهده و ادراک می‌کنیم، و اصولا نظم غایی که بر عالم طبیعت حاکم است مفادی جز این ندارد.

غایت فعل و غایت فاعل

نکته‌ای که ممکن است منشا اشتباه منکران غایتمندی جهان شده باشد این است که میان غایت فعل و غایت فاعل تفکیک نکرده‌اند، و این دو را ملازم با یکدیگر دانسته‌اند، در حالی که چنین نیست، غایتمندی فعل اعم از غایتمندی فاعل است، یعنی هرگاه فاعل غایتمند باشد، فعل او نیز غایتمند خواهد بود. ولی عکس آن کلیت ندارد. می‌توان فرض کرد که فاعل غنی بالذات است و هستی او غایتی ورای خود ندارد، ولی فعل او غایتمند است. یعنی برخی از افعالش غایت برخی دیگر از افعال او است، هر چند برای مجموعه افعال او، غایتی ورای او وجود نخواهد داشت، در هر حال، فعل غایتمند است خواه غایت آن، ذات فاعل باشد، و خواه چیزی دیگر.

نظریه تفتازانی در غایتمندی آفرینش

یکی از متکلمان اشعری در این مسئله نظریه سومی را برگزیده است، یعنی معلل بودن افعال خداوند به غایات را به صورت فی الجمله پذیر