توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت علی‌بن ابی القاسم بیهقی دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت علی‌بن ابی القاسم بیهقی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت علی‌بن ابی القاسم بیهقی :

علی بن ابی‌القاسم بیهقی

بیهقی، ظهیرالدین، ابوالحسن علی بن ابی القاسم زید مشهور به ابن فُندُق و فرید خراسان ، عالم، تاریخ نگار، ادیب، منجّم، متکلم، فقیه و شاعر سده ششم می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ – نام وتولد بیهقی
۲ – خاندان بیهقی
۳ – مسافرتها،تحصیلات ومناصب بیهقی
۴ – تسلط بیهقی برزبانهای مختلف
۵ – وفات ومذهب بیهقی
۶ – موضوعات آثار بیهقی
۷ – آثار معروف بیهقی
۸ – آثار موجود بیهقی
۸.۱ – تاریخ بیهق
۸.۲ – جوامع احکام النجوم
۸.۳ – تَتَّمه صِوان الحکمه یا تاریخ حکماء الاسلام
۸.۴ – لباب الانساب
۸.۵ – معارج نهج البلاغه
۸.۶ – ازهارالریاض المریعه
۸.۷ – غررالامثال ودررالاقوال
۹ – فهرست منابع
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع

نام وتولد بیهقی

ابن خلّکان

[۱] وفیات الاعیان، ابن خلّکان، ج۳، ص۳۸۷.

و ابن فوطی

[۲] مجمع الاداب فی معجم الالقاب، ابن فوطی، ج۱، ص۳۸۲.

نام او را شرف الدین ضبط کرده اند. تاریخ تولد او بدرستی روشن نیست، ولی به احتمال زیاد در حدود۴۹۰ باشد. یاقوت حموی

[۳] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۱۹ـ۲۲۰.

به نقل از مشارب التجارب و غوارب الغرائب بیهقی ، زادروز او را ۲۷ شعبان ۴۹۹ یاد کرده است و نویسندگان بعدی

[۴] الوافی بالوفیات، خلیل بن ایبک صفدی، ج ۲۱، ص ۱۲۲

[۵] سیراعلام النبلاء، محمدبن احمد ذهبی، ج ۲۰، ص ۵۸۵.

به پیروی از یاقوت همین سال را آورده‌اند که درست نیست، زیرا به نوشته خود وی در تاریخ بیهق ،

[۶] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۱۳۲.

در ۵۰۰ به هنگام کشته شدن فخرالملک، کودکی بوده که به مکتب می‌رفته و آن تاریخ را به یاد داشته است.

[۷] بیست مقاله، محمدقزوینی، ج ۲، ص ۷۸، پانویس ۱.

از طرفی فصیح خوافی در ذیل رویدادهای ۵۴۴ او را ۵۴ ساله خوانده است.

[۸] مجمل فصیحی، احمدبن محمد خوافی، ج ۲، ص ۲۴۲.

همچنین، بیهقی با محمد شهرستانی (متوفی ۵۴۸)، نویسنده الملل والنحل، هم روزگار بوده است.

[۹] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۱۴۱ـ۱۴۳.

خاندان بیهقی

بیهقی از خاندان حاکمیان و فُندقیان شهر سیوار در اَلِشْتانِ بُست بود که نسب خود را به خُزیمه بن ثابت انصاری ذوالشهادتین از قبیله اوْس می‌رساندند.

[۱۰] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۱۷۴

[۱۱] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۲

[۱۲] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۱۹.

ازینرو در پاره ای منابع لقب اوسی، انصاری و خزیمی را بر او افزوده اند.

[۱۳] سیراعلام النبلاء، محمدبن احمد ذهبی، ج۲۰، ص۵۸۵.

نیاکانش در دوره غزنویان و سلجوقیان مناصِب مختلف مذهبی و دیوانی داشتند. پدرش امام ابوالقاسم زید بن محمد بیش از بیست سال در بخارا می‌زیست و جدش شیخ الاسلام ابوسلیمان محمدبن حسین بن فندق در ۴۲۰ در نیشابور دیده به دنیا گشود و خطیب وقاضی آن شهر بود و در همان‌جا در ۵۰۱ درگذشت.

مسافرتها ،تحصیلات ومناصب بیهقی

بیهقی در کودکی به همراه پدرش از سبزوار به قریه شِشتَمَد کوچ کرد و در آن‌جا به خواندن کتابهای ادبی پرداخت.

[۱۴] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۰.

در ۵۱۴ تا ۵۱۶ در نیشابور از استادانی چون احمدبن محمد میدانی ، نویسنده السامی فی الاسامی، ابوجعفر مقری ، امام جامع نیشابور و مؤلف ینابیع اللغُه، و امام محمد فَزاری و امام حسن بن یعقوب بن احمد قاری

[۱۵] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص۲

[۱۶] کتاب الاءرتیاب، شهاب الدین مرعشی، ج ۱، ص ۱۴۹ـ۱۵۱.

کسب علم کرد. وی در بسیاری از آثار خود از ایشان تأثیر پذیرفته است.

[۱۷] کتاب الاءرتیاب، شهاب الدین مرعشی، ج ۱، ص ۱۴۹ـ۱۵۱.

در جمادی الاخره ۵۱۷ پدرش درگذشت و او سال بعد به مرو رفت و نزد تاج القضاه ابوسعید یحیی بن عبدالملک فقه خواند. در حدود ۵۲۱ در مرو در مدرسه ابی سعد و مسجد جامع، مجلس وعظ داشت. در ۵۲۱ از مرو به نیشابور رفت و آنگاه عازم زادگاه خود شد و مدت سه ماه در آن دیار ماند و در آن‌جا به دیدار شهاب الدین محمدبن مسعود که نخست والی ری و سپس مباشر مملکت شده بود نایل آمد و میان او و شهاب الدین پیوند خویشاوندی برقرار شد.

[۱۸] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۰ـ۲۲۲.

در جمادی الاولی ۵۲۶ قاضی بیهق شد

[۱۹] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۲.

و چندماهی در این سمت باقی ماند. در شوال همان سال به ری رفت و تا جمادی الاولی سال بعد در آن‌جا بود و به حساب و جبر و مقابله نظرانداخت. بیهقی پس از بازگشت از ری به خراسان ، حساب و جبر و مقابله را نزد عثمان بن جاذوکار تکمیل کرد

[۲۰] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۳

[۲۱] امام ابوالحسن بیهقی و مؤلفات او، سعید نفیسی، ص ۳۳۸.

و پس از خواندن کتابهایی در احکام نجوم در این صناعت شهره گشت.در ۵۲۹ به بیهق بازگشت و در ۵۳۰ نزد قطب الدین محمد مروزی ملقب به طبسی نصیری به سرخس رفت و حکمت فراگرفت و تا ۵۳۲ نزد او بود و آنگاه به نیشابور آمد و در ۵۳۶ به بیهق بازگشت. در رمضان سال بعد در مساجد نیشابور مجلس تدریس و خطابه برپا کرد و تا ۵۴۹ در آن‌جا ماند.

[۲۲] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۲ـ۲۲۴.

[۲۳] امام ابوالحسن بیهقی و مؤلفات او، سعید نفیسی، ص ۳۳۸.

تسلط بیهقی برزبانهای مختلف

در صفر ۵۴۳ که بیهقی نزد سلطان سنجر بود، دمتریوس، پادشاه ابخاز ( گرجستان )، با ارسال نامه سؤالاتی به دو زبان عربی و سریانی، احتمالاً در مباحث مذهبی، مطرح کرد. چنانکه بیهقی در تاریخ خود

[۲۴] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۲۸۳.

می گوید این پرسشها را به تقاضای سلطان سنجر به همان دو زبان پاسخ گفت که نشان دهنده تسلط وی بر زبانهای فارسی، عربی و سریانی است. با اینهمه، در زندگینامه شخصی بیهقی که در مشارب التجارب ارائه شده است و به سال ۵۴۹ که بیهقی در نیشابور بوده منتهی می‌شود، هیچ نشانی از این واقعه و نیز از دیدار بیهقی و پدرش با عمر خیام نیست. اما بیهقی در تاریخ حکماءالاسلام

[۲۵] تاریخ حکماءالاسلام، علی بن زید بیهقی، ص ۱۲۲ـ ۱۲۳.

از نخستین ملاقات خود با خیام در ۵۰۷

[۲۶] بیست مقاله، محمدقزوینی، ج ۲، ص ۸۵.

و دو سؤال خیام از او، درباره بیتی از حماسه و یک موضوع هندسه، یاد کرده است.

وفات ومذهب بیهقی

بیهقی در ۵۶۵ در بیهق درگذشت.

[۲۷] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۱۹.

منابع بروشنی به مذهب او اشاره نکرده اند، گروهی او را شافعی و گروهی شیعه می‌دانند.

[۲۸] لغت نامه، علی اکبر دهخدا، ذیل «علی بیهقی».

[۲۹] معجم المؤلفین، عمررضا کحاله، ج ۷، ص ۹۶.

در طبقات الشافعیه سبکی نام او ذکر نشده است. چنین به نظر می‌رسد که سبکی او را شافعی نمی‌دانسته است.

[۳۰] ابوالحسن بیهقی فرید خراسان و شرح نهج البلاغه، محمود مهدوی دامغانی، ص ۷۱.

علمای شیعه بیهقی را از بزرگان شیعه امامیه و از مشایخ ابن شهرآشوب (متوفی ۵۸۸) دانسته اند. ابن شهرآشوب در معالم العلماء

[۳۱] معالم العلماء، ابن شهرآشوب، ص ۵۱ـ۵۲.

و

[۳۲] مناقب المناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، ج ۱، ص ۱۲.

از پدر بیهقی و کتاب حلیه الاشراف او که پسرش دستنوشتی از آن در دسترس وی گذارده است یاد کرده و او را در زمره استادان خود برشمرده است.

[۳۳] عبدالجلیل قزوینی نقض، عبدالجلیل بن ابوالحسین عبدالجلیل قزوینی، ص ۲۱۲.

نیز او را در شمار بزرگان شیعی آورده است. به گفته نفیسی، در جوامع احکام النجوم نام خلیفه سوم با تعریض آمده و این مهمترین دلیل شیعه بودن بیهقی است،

[۳۴] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۳۴۳.

اما محمد فؤاد کوپریلی با رد این نکته آن را افزوده یکی از کاتبان شیعه می‌داند. سبک و روش بیهقی در سرگذشتها و روایتهای تاریخ بیهق نشانه شیعی ندارد و بارها ابوحنیفه را امام ابوحنیفه می‌نویسد و از او حدیث روایت می‌کند. وی در تاریخ بیهق

[۳۵] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۲.

پس از درود بر پیامبر، عبارت «آل و اولاد او پاکان و گزیدگان» را می‌آورد و در جوامع احکام النجوم پس از نام پیامبر عبارت «وآله الاخیار» و در لباب الانساب

[۳۶] لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب، علی بن زید بیهقی، ص ۱۷۶.

عبارت «علی آله… و اهل بیته…» را که رنگ شیعی دارد می‌آورد، و این در حالی است که در تاریخ حکماءالاسلام

[۳۷] تاریخ حکماءالاسلام، علی بن زید بیهقی، ص ۱۴.

عبارت «علی اصحابه و خلفائه الراشدین من بعده» را ذکر می‌کند. شگفت اینجاست که در معارج نهج البلاغه

[۳۸] معارج نهج البلاغه، علی بن زید بیهقی، ص ۲.

که جای آشکار ساختن مذهب شیعی است، پس از درود بر پیامبر عبارت «و علی اصحابهِ الصِّدّیقِ والفاروقِ و ذِی النّورینِ و المرتضی تحیّات…» را می‌آورد که جز از یک حنفی یا شافعی برنمی خیزد.

[۳۹] یادی دیگر از بیهقی مورخ فیلسوف، محمدتقی دانش پژوه، ص۱۹۰-۱۹۱.

عبدالجلیل قزوینی

[۴۰] نقض، عبدالجلیل بن ابوالحسین عبدالجلیل قزوینی، ص ۲۰۲.

سبزوار را در شمار شهرهای شیعی ذکر می‌کند، اما بیهقی در تاریخ

[۴۱] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۴۷۲.

می نویسد که در ۴۶۴ در آن شهر مسجدی برای پیروان ابوحنیفه ساخته‌اند و نیز از چهار مدرسه ای که خواجه ابوالقاسم علی بیهقی برای حنفیان، شافعیان، کرّامیان وعدلیان و زیدیان ساخته، یاد کرده است.

[۴۲] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۳۳۶.

از نوشته های او چنین برمی آید که نیاکان او با عباسیان و دربار غزنویان و سلجوقیان پیوند داشته و با خواست آنان به پایگاههای بلندی رسیده و با دانشمندان سنی آشنا بوده اند. خود بیهقی هم می‌نویسد که کتابهای علمی و ادبی را نزد استادان سنی خوانده و به کمال رسیده است. کردعلی در

[۴۳] کنوزالاجداد کنوزالاجداد، محمد کردعلی، ص ۲۸۹.

، برهمین اساس بیهقی را سنی دانسته است. گزارشهای بیهقی در تاریخ بیهق و لباب الانساب، مگر آنچه که از ارشاد شیخ مفید می‌آورد، هیچ رنگ شیعی ندارد. فصیح خوافی او را حنفی دانسته

[۴۴] مجمل فصیحی، احمدبن محمد خوافی، ج ۲، ص ۲۴۲.

و گذشته از این نیاکان مادری او حنفی بوده و پدران او نیز به گواهی سرگذشت آنان بایستی سنی باشند. پس به ضرس قاطع نمی‌توان گفت که وی شیعی است، هرچند که از سخنان او گرایش به خاندان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم هویداست، بویژه آن‌که در تاریخ بیهق از سادات به بزرگی یاد کرده و در لباب الانساب نسب این خاندان را آورده است.

[۴۵] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۴۳۹.

[۴۶] یادی دیگر از بیهقی مورخ فیلسوف، محمدتقی دانش پژوه، ج۱، ص۳۵۴.

موضوعات آثار بیهقی

آثار. بیهقی آثار زیادی در تاریخ، فقه، کلام، فلسفه، ریاضیات، نجوم و انساب به زبانهای فارسی و عربی دارد. یاقوت حموی

[۴۷] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۵ـ۲۲۹.

به نقل از مشارب التجاربِ بیهقی، ۷۴ عنوان کتاب از او یاد کرده و خود دو عنوان بدانها افزوده است.

[۴۸] جوامع احکام النجوم، علی بن زید بیهقی، ص۱.

در میان این آثار، کتابهای زیر به تصریح خود بیهقی به فارسی است: الرسائل، نصائح الکبراء، عُقُودالمَضاحِک، حِصص الاَصفیاء فی قِصَصِ الانبیاء علی طریق البُلَغاء.

[۴۹] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص ۲۲۶، ۲۲۸.

ابن شهرآشوب

[۵۰] معالم العلماء، ابن شهرآشوب، ص ۵۱ ـ ۵۲.

، فصیح خوافی

[۵۱] مجمل فصیحی، احمدبن محمد خوافی، ج ۲، ص ۲۴۲.

و حاجی خلیفه

[۵۲] کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، عبدالله حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۲۸۹، ۶۰۹، ۶۱۰، ۶۳۴، ۷۴۷، ۸۲۱، ج ۲، جاهای متعدد.

و اسماعیل بغدادی

[۵۳] ایضاح المکنون، اسماعیل بغدادی، ج ۱، ستون ۳، ۳۶، ۵۳، ۶۵، ۶۶ و جاهای دیگر.

[۵۴] ایضاح المکنون، اسماعیل بغدادی، ج ۲، جاهای متعدد.

آثار دیگری را که در فهرست یاقوت نیامده و احتمالاً بیهقی آن‌ها را پس از مشارب التجارب نوشته است نام برده اند.

[۵۵] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، مقدمه، ص ۶۵-۶۲.

[۵۶] امام ابوالحسن بیهقی و مؤلفات او، سعید نفیسی، ص ۳۴۵ـ ۳۴۷.

آثار معروف بیهقی

از جمله آثار بسیار معروف او ذیلی است بر تاریخ یمینی

[۵۷] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، ص ۳۱.

به نام مشارب التجارب و غوارب الغرائب در چهار مجلد به زبان عربی

[۵۸] تاریخ بیهق، علی بن زید بیهقی، مقدمه، ص ۵۸-۵۷.

[۵۹] تاریخ حکماءالاسلام، علی بن زید بیهقی، ص ۱۶۹.

که مشتمل بوده است بر رویدادهای تاریخی ایران در طول ۱۵۰ سال، از ۴۱۰ که تاریخ یمینی ختم می‌شود، تا حدود ۵۶۰. به دیگر سخن این کتاب تقریباً تمام تاریخ دوره غزنویان و سلجوقیان و نیمه نخست دوره خوارزمشاهیان را شامل بوده است. ابن اثیر در رویدادهای ۵۶۸ درباره تاریخ خوارزمشاهیان از کتاب مشارب مطالبی نقل کرده است

[۶۰] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج ۱۱، ص ۳۸.

همچنین جوینی

[۶۱] کتاب تاریخ جهانگشای، عطاملک بن محمد جوینی، ج۲، ص۲۱، چاپ محمدبن عبدالوهاب قزوینی، لیدن ۱۳۲۹ـ۱۳۵۵/۱۹۱۱ـ۱۹۳۷، چاپ افست تهران (بی تا).

در تاریخ خوارزمشاهیان از کتاب بیهقی نقل کرده، ولی آن را ذیل تجارب الامم ابوعلی مسکویه پنداشته است. حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده

[۶۲] حمدالله بن ابی بکر حمدالله مستوفی، تاریخ گزیده، ج۱، ص۶، چاپ عبدالحسین نوائی، تهران ۱۳۶۲ ش.

مشارب را در زمره منابع خود برشمرده که روشن می‌سازد این کتاب تا سده هشتم موجود بوده است.

[۶۳] بیست مقاله، محمدقزوینی، ج ۲، ص۸۳ ـ۸۴.

از کتابهای معروف او در تاریخ شعرا، وَشّاح دُمْیَه القصر یا وشّاح دُمْیَه، ذیلی بر دُمیه القصر باخرزی، است. ابن خلّکان

[۶۴] ابن خلّکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۳۸۷، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۶۸ ـ ۱۹۷۷.

و یاقوت حموی

[۶۵] معجم الادباء، یاقوت حموی، ج ۱۳، ص۲۲۶.

بدان اشاره کرده‌اند و حاجی خلیفه

[۶۶] کشف الظنون عن اسامی الکتب و الفنون، عبدالله حاجی خلیفه، ج ۲، ستون ۲۰۱۱.

این کتاب را با عنوان وشاح دُمیه القصر و لِقاح روضه العصر ذکر کرده است و گویا نام کامل کتاب همین بوده است.

[۶۷] بیست مقاله، محمدقزوینی، ج ۲، ص ۷۹.

آثار موجود بیهقی

از آثار بیشمار او تنها هفت اثر باقی‌مانده است:

تاریخ بیهق

کتابی تاریخی به فارسی، درباره تاریخ بیهق و زندگینامه بزرگانی که بدانجا منسوب اند.

جوامع احکام النجوم

کتابی به زبان فارسی در ده فصل می باشد بیهقی در مقدمه این کتاب درباره شرح حال خود اطلاعاتی می‌دهد و آثار مختلف خود را نام می‌برد.

[۶۸] جوامع احکام النجوم، علی بن زید بیهقی، ص۱.

[۶۹] جوامع احکام النجوم، علی بن زید بیهقی، ص۳.

وی همچنین درباره این کتاب می‌نویسد که احکام نجوم را از ۲۵۷ کتاب خلاصه کرده و بدون تکرار نگاشته است

[۷۰] جوامع احکام النجوم، علی بن زید بیهقی، ص۲.

[۷۱] کتاب الاءرتیاب، شهاب الدین مرعشی، ج۱۶، ص۲۱۰.

[۷۲] لباب الانساب والالقاب والاعقاب، چاپ مهدی رجائی، ج ۱.

بیهقی جوامع را در عین انکار احکام نجوم به خواهش دوستان خود نوشته است.

[۷۳] جوامع احکام، علی بن زید بیهقی، ص۱.

این کتاب فواید ادبی و تاریخی بسیار دارد، چنانکه از ابوریحان بیرونی و ابن فرخان طبری و کوشیار گیلی که از منجمان معروف پیش از وی بوده‌اند مطالب بسیار نقل کرده است. او در فصل پایانی شرح مفصلی درباره کتابهایی که در احکام تحویل سال و زیجها نوشته‌اند آورده است.

[۷۴] امام ابوالحسن بیهقی و مؤلفات او، سعید نفیسی، ص ۳۳۶.

این اثر که از نظر علمی و تاریخی دربرگیرنده اطلاعات ارزشمندی است، تسلط بیهقی را در این زمینه نشان می‌دهد. نسخه های بسیاری از این کتاب در دست است.

[۷۵] احمد منزوی، فهرست نسخه های خطی فارسی، ج۱، ص۲۸۴، تهران ۱۳۴۸ـ۱۳۵۳ ش.

[۷۶] کتاب الاءرتیاب، شهاب الدین مرعشی، ج۱۶، ص۲۱۰ـ۲۱۱.

[۷۷] لباب الانساب والالقاب والاعقاب، چاپ مهدی رجائی، ج ۱، قم ۱۴۱۰.

تَتَّمه صِوان الحکمه یا تاریخ حکماء الاسلام

کتابی در زندگینامه حکمای اسلام می باشد. این کتاب تتمه و ذیلی است بر صِوان الحکمه ابوسلیمان محمدبن طاهر سجستانی (متوفی ۳۹۱)، از علمای سده چهارم، و به احتمال زیاد پس از ۵۵۸ نوشته شده است. هدف اصلی نویسنده از نگارش آن جمع گفته‌ها و شرح زندگی حکما و فلاسفه مشرق، مانند خراسان و ماوراءالنهر و پیرامون آن، بوده است و اطلاعات تاریخی آن در بسیاری موارد در دیگر منابع یافت نمی‌شود، مانند شرح حال حکیم عمر خیام

[۷۸] بیست مقاله، محمدقزوینی، ج ۲، ص ۹۶ـ ۹۸.

چاپ انتقادی این اثر، که حاصل مقابله پنج نسخه مختلف بوده، به کوشش محمد شفیع، در ۱۳۵۱ در لاهور منتشر شده است. پس از آن محمد کردعلی این کتاب را با نام تاریخ حکماءالاسلام در ۱۳۲۵ ش/ ۱۹۴۶ در دمشق چاپ کرده است. شمس الدین محمدبن محمود شهرزوری اطلاعات این کتاب را که در هیچ مأخذ دیگر یافت نمی‌شود، در فاصله سالهای ۵۸۶ ـ۶۱۱ در نزهه الارواح تلخیص کرده، ولی از منبع آن نام نبرده است.

[۷۹] بیست مقاله، محمدقزوینی، ج ۲، ص ۸۸.

اطلاعاتی که بیهقی درباره حکمای ایران، از ابن سینا به بعد، داده بسیار ارزشمند است.

[۸۰] تاریخ حکماءالاسلام، علی بن زید بیهقی، ص ۵۲.

نام حقیقی کتاب، در