توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت علی‌ محمد تاج‌العلما دارای ۹۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت علی‌ محمد تاج‌العلما،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت علی‌ محمد تاج‌العلما :

تاج‌العلما

تاجُ الْعُلَما، علی محمد فرزند محمد بن دلدارعلی نقوی نصیرآبادی (۱۲۶۲-۱۳۱۲ق/۱۸۴۶-۱۸۹۴م)، فقیه و اصولی شیعی و نویسند پرکار لکهنوی.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی
۲ – تحصیلات
۳ – اجازه روایت
۴ – سفر حج
۵ – فعالیت‌ها
۶ – محل وفات
۷ – جایگاه علمی
۸ – شخصیت اجتماعی- علمی
۹ – مکتب اصولی
۱۰ – تثبیت و تبیین اصول عقاید فقهی
۱۱ – اعتدال در فقه اصولی
۱۲ – حل مشکلات فقهی
۱۳ – آثار فقهی
۱۴ – رویارویی با نواندیشی دینی
۱۵ – حمایت از زبان اردو
۱۶ – آثار به زبان اردو
۱۷ – توجه به مبحث سیاست و حکومت
۱۸ – باورهای امامی در آثار وی
۱۹ – آثار در باب اخلاق
۲۰ – ارتباط با اهل کتاب
۲۱ – آثار کلامی
۲۲ – آثار در زمینه منطق
۲۳ – تألیفات فارسی
۲۴ – فهرست منابع
۲۵ – پانویس
۲۶ – منبع

معرفی

تاج العلما در خاندانی اهل علم از فقیهان اصولی نصیرآباد لکهنو متولد شد (برای اختلاف در تاریخ تولد، نک‌.

[۱] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۵۳، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۲] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۵، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

[۳] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۶۲۴، بخش نقباء البشر، مشهد، ۱۴۰۴ق.

[۴] حسینی، احمد، ج۱، ص۴۱۲، تراجم الرجال، قم، ۱۴۱۴ق.

) پدر او سلطان العلما از عالمان بزرگ بود و برخی از او با عنوان مجتهد زمان و مروج دین یاد کرده‌اند.

[۵] آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۲۰.

نیای او، دلدارعلی نیز اهل علم و دارای اشتهار فراوان بوده است.

تحصیلات

تاج العلما علوم اولیه را نزد بزرگانی همچون محمدعلی لکهنوی ، ملقب به قائمه الدین ، محمد عباس شوشتری و احمدعلی احمدآبادی فراگرفت و سپس نزد پدرش به آموختن فقه ، اصول و برخی علوم عقلی و نقلی پرداخت. پس از درگذشت پدرش (۱۲۸۴یا ۱۲۸۵ق)، برای زیارت عتبات و بهره گیری از عالمان آن دیار راهی کربلا شد. وی که در آن زمان به حد مطلوبی از رشد علمی رسیده، و آثار متعددی را تألیف نموده بود، در آن‌جا با اکرام و احترام برخی بزرگان همچون میرزا علی نقی طباطبایی روبه‌رو شد.

اجازه روایت

طباطبایی طی اجازه‌ای در روایت، به یادکرد جایگاه علمی او و خاندانش نیز پرداخت.

[۶] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۵۳-۱۵۶، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

او همچنین برخی از عالمان شیعی آن دیار چون زین العابدین مازندرانی ، علی بحرالعلوم ، راضی نجفی و حسین فاضل اردکانی را درک، و از هم آن‌ها اجازه روایت دریافت کرد.

[۷] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۵۶-۱۵۷، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۸] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۶، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

[۹] حسینی، احمد، ج۱، ص۴۱۲، تراجم الرجال، قم، ۱۴۱۴ق.

سفر حج

بر پایه تاریخ این اجازات که حدود ماههای شوال تا ذیقعده را شامل می‌شود، به نظر نمی‌رسد که بیش از چند ماه در آن دیار مانده باشد.

[۱۰] حسینی، احمد، ج۱، ص۴۱۲، تراجم الرجال، قم، ۱۴۱۴ق.

ظاهراً پس از این سفر به سرزمین خود بازگشته، و زمانی دیگر برای ادای فریضه حج راهی حجاز شده است.

[۱۱] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۶، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

فعالیت‌ها

او افزون بر تربیت شاگردان بسیاری که نام آن‌ها در منابع آمده است، مدتها امامت مسجدجامع «باغ نواب» را بر عهده داشت.

محل وفات

تاج العلما در لکهنو از دنیا رفت.

[۱۲] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۵۷- ۱۵۹، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

جایگاه علمی

دربار جایگاه علمی تاج العلما نزد عالمان امامی، کافی است به بیان آقابزرگ در یادکرد جایگاه علم قرآن و تفسیر نزد شیعیان اشاره شود. وی ضمن گرامی‌داشت علم تفسیر و مفسران شیعی، در فهرست ارائه شد خود که با ابان بن تغلب آغاز گشته، نام تاج العلما را در کنار کسانی چون سیدمرتضی، طبرسی، قطب راوندی و طریحی آورده است.

[۱۳] آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۲۳۳.

اما واقعیت این است که اهمیت وی تنها به سبب جایگاه او در میان امامیان نیست؛ چه، حضور او در متن جامعه هند، او را با گروههای گوناگونی از پیروان و صاحبان اندیشه‌های مختلف پیوند داده است. نخست باید دانست که برخلاف انبوهی آثار تألیفی تاج العلما، از زندگی علمی وی اطلاع مشخصی در منابع دیده نمی‌شود. بر همین اساس، با بهره‌گیری از عنوان‌های آثار وی و نگاهی کلی به آنچه در جامعه علمی آن زمان مسلمانان هند، وجود داشته است، می‌توان شکل تقریباً روشنی از زیست علمی او ترسیم کرد.

شخصیت اجتماعی- علمی

آنچه در نگاهی گذرا به زندگی‌نامه و فهرست آثار تاج العلما توجه را به خود جلب می‌کند، ابعاد چندگانه شخصیت اجتماعی- علمی اوست: در بعد مذهبی، فقیهی اصولی در مذهب امامیه ، در بعد اجتماعی، مسلمانی شدیداً وابسته به شیوه‌های سنتی در آراء نظری و عملی، و در بعد فرادینی، پرجوش در ارتباط با پیروان ادیان و فرق گوناگون. حضور انگلیسیها در هند، و نوع نگرش مسلمانان آن دیار به این حضور، بروز اندیشه های جدید در میان ایشان، گرایش و توجه شدید جامعه اسلامی هند به مفهوم حکومت، و نیز تقابل اندیشه‌های متعارض به ویژه در میان فرق و ادیان گوناگون درمتن کلی جامعه هند، در کنار برخی آراء معارض درون محافل امامی، و کیفیت و میزان حضور حلقه های اخباری و اصولی در هند و عراق ، در شخصیت علمی و اجتماعی تاج‌العلما اثر داشته است که بازتاب آشکار آن‌ها را می‌توان به روشنی در حیات علمی او مشاهده نمود.

مکتب اصولی

در حالی که با فزونی قدرت حلقه اصولی در عراق و ضعف روزافزون اخباریان، دامنه نفوذ پیروان اندیشه اخباری بسیار محدود گشته بود، هنوز هند میدانی برای تقابل اندیشه اخباری و اصولی بود. تاج العلما که در خاندانی از فقیهان مجتهد اصولی رشد یافته بود، به عنوان یکی از مهم‌ترین کسان در حلقه لکهنو، ضمن سفر به عراق، با حضور در جمع اصولیان آن دیار، آثار برخی از قدما و اندیشمندان مؤثر در اندیشه اصولی، همچون صاحب جواهر ، کاشف الغطاء ، بحرالعلوم و به ویژه محمدباقر بهبهانی را از مشایخ عراقی زمان خود فراگرفت.

[۱۴] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۵۴-۱۵۵، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

بدین ترتیب، همان‌گونه که طباطبایی نیز در صورت اجاز خود به وی اشاره کرده است، توانست در لکهنو به نشر دانش بپردازد و حلقه اصولیان آن دیار را پر توان‌تر، در برابر اخباریان بپروراند. فهرستی که صدرالافاضل از برخی از شاگردان او به دست داده است و تأکید او بر مجتهد بودن ایشان، کاملاً جلب نظر می‌کند و نشان می‌دهد که مکتب اصولی تاج‌العلما بسیاری کسان را پرورده است.

[۱۵] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۷- ۳۶۸، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

تثبیت و تبیین اصول عقاید فقهی

وی برای تثبیت و تبیین اصول عقاید فقهی خود، کتابی با عنوان عماد الاجتهاد در فقه‌استدلالی تألیف‌کرد

[۱۶] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص‌۱۶۲، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۱۷] آقابزرگ، الذریعه، ج۱۵، ص۳۳۰.

افزون بر این، به تألیف آثار بسیاری نیز دست زده که نشان از تقابل او با اخباریان دارد. آثاری چون الاذانیه، جنه‌الله الواقیه رساله ای در رد برخی از اخباریان، نصر المؤمنین در رد میرزا محمد اخباری، و نیز رساله مختصری در جواب رقعه یک اخباری نمونه‌هایی از ردیه‌های وی بر اخباریان است. او همچنین با تألیف کتاب فقهی فصل الخطاب فی حلیه شرب التتن با ترجمه فارسی آن با عنوان الخطاب الفاصل به بیان آراء اصولی در قبال نظریات فقیهان اخباری در این باره پرداخته است.

[۱۸] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۶۰-۱۶۲، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۱۹] آقابزرگ، الذریعه، ج۱، ص۴۰۶.

[۲۰] آقابزرگ، الذریعه، ج۵، ص۱۵۹.

[۲۱] آقابزرگ، الذریعه، ج۱۶، ص۲۲۹.

[۲۲] مدرس، محمدعلی، ج۱، ص۳۱۹، ریحانه الادب، تبریز، انتشارات شفق.

به نظر می‌رسد که درخواست جوابیه به عنوان حَکَم درمناظر یک شیخی (با توجه به نزدیکی به اخباریان) به نام شیخ محمدعلی با حسام الاسلام سیدنثار حسین

[۲۳] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ص۳۶۶ ، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

نیز در همین راستا بوده باشد.

اعتدال در فقه اصولی

وجود برخی نشانه‌ها، بیانگر اعتدال و میانه‌روی در فقه اصولی تاج العلماست که توجه او به درایه و آثار خاصی از شیخ بهایی نشان از این امر دارد. تألیف ۳ شرح صغیر و وسیط و کبیر بر الوجیز شیخ بهایی در علم درایه ، به نامهای الجوهره العزیزه (یا نهایه الدرایه؛ چ سنگی لکهنو)، سلسله الذهب و شرح صغیر، بیانگر چگونگی نگاه وی به جایگاه خبر و نیز تلاش برای حفظ تعادل در این اندیشه است. به این فهرست باید شرحی بر زبده الاصول شیخ بهایی را نیز افزود

[۲۴] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ص۳۶۸ ، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

[۲۵] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۶۰-۱۶۲، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۲۶] مدرس، محمدعلی، ج۱، ص۳۱۹، ریحانه الادب، تبریز، انتشارات شفق.

[۲۷] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۶۲۵، بخش نقباء البشر، مشهد، ۱۴۰۴ق.

همچنین نباید از نظر دور داشت که در زندگی‌نامه، اجازات و آثار تاج العلما، نام و یادی از اندیشه اصولگرای شخصی چون شیخ انصاری ، به عنوان نماد اصول جدید امامیه به چشم نمی‌خورد.

حل مشکلات فقهی

به هر روی، باید پذیرفت که جایگاه علمی او به عنوان یک مجتهد چنان بود که از بسیاری شهرهای مختلف نامه‌ها و رسالات پرسشی برای حل مشکلات فقهی نزد او فرستاده می‌شد. وجود برخی جوابیه‌های او حکایت از همین امر دارد که برای نمونه به برخی از آن‌ها همچون جواب مسائل حیدرآبادیه و جواب‌ مسأله ‌لندنیه (فارسی) در نجاست اهل کتاب

[۲۸] لکهنوی، محمدمهدی، ج۱، ص‌۱۶۱، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۲۹] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۸، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

[۳۰] آقابزرگ، الذریعه، ج۵، ص۲۱۹.

می‌توان اشاره کرد. در این میان، اثر اخیر میزان ارتباط تنگاتنگ مسلمانان با پیروان دیگر ادیان در هند را به روشنی نشان می‌دهد و‌ به‌طور طبیعی از موضوعات مبتلابه مسلمانان در این باره، مبحث طعام اهل کتاب بوده است. جوابیه‌های تاج العلما به بسیاری از استفتائات دربار مسئله حرمت طعام اهل کتاب همچون الذبیحه (چ سنگی لکهنو، ۱۲۸۶ق)، الاستفتاء (چ سنگی لکهنو، ۱۲۸۹ق)، و جواب مسئله الطعام (فارسی؛ چاپی) از این دست است. دربار میزان ارتباط پیروان این ادیان، آنچه به عنوان رساله در نجاست کفار نیز آقابزرگ

[۳۱] آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعه، ج۱، ص۱۶۲۵، بخش نقباء البشر، مشهد، ۱۴۰۴ق.

از آن یاد کرده، قابل توجه است.

آثار فقهی

دربار آثار فقهی تاج العلما باید گفت که وی افزون بر برخی تک‌نگاریها، آثاری چون رساله حکمیه، رساله در نماز جمعه ، رساله قصاص ، مسئله ربائیه، مناسک الحج، و نیز وقایه الذمار، به مبحث صوم نیز توجه ویژه داشته است. وی افزون بر ارشاد الصائمین الی احکام الدین، در اثری با عنوان المتن المتین با بذل توجه به مبحث روزه ، رأی و حکم خود دربار مفطر نبودن غبار و دخان را بیان داشته است. این اثر را محمد حسین شهرستانی در کتابی با عنوان الشرح المبین به نقد کشیده، و تاج العلما در دفاع از رأی خود، التعلیق الانیق را تألیف کرده است. این مجموعه با هم و یکجا در لکهنو به صورت سنگی به چاپ رسیده است.

[۳۲] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۶۰-۱۶۳، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۳۳] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۸، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

[۳۴] آقابزرگ، الذریعه، ج۱۹، ص۷۱- ۷۲.

رویارویی با نواندیشی دینی

مسئله دیگر رویارویی تاج‌العلما با نواندیشی دینی است که شاخص آن در سد ۱۳ق سر سید احمدخان (د ۱۳۱۶ق/ ۱۸۹۸م) است؛ تفکر عقلانی جدید که سید احمدخان بر آن پای می‌فشرد و از سویی نظر وی دربار مماشات با انگلیسی‌ها و دوری از تخاصم، اسباب بروز بسیاری از بحث و جدل‌ها را در محیط عالمان مسلمان آن دیار برانگیخته بود. تاج‌العلما به عنوان فقیهی سنت گرا، با آنچه به عنوان نگاه عقل‌گرایانه، با منظر فطرت انسانی و طبیعت گرایی در عقاید سید احمدخان بروز می‌یافت، و نیز نگرش کاملاً تعقلی وی نسبت به‌اصول و مبانی دینی که به اندیشه «نیچری» و طبیعی شهرت داشت، شدیداً مخالف بود. تاج العلما به مثابه یکی از مؤثرترین شخصیت‌های حلقه امامی شیعیان لکهنو، در حواشی القرآن (چاپ شده) خود با نگاهی انتقادی به آراء سیداحمد که به ویژه در تفسیر وی موسوم به تفسیر القرآن و هو الهدی و الفرقان بازتاب داشت، نظریات او را که با شیو عمومی تفکر مسلمانان هند ناسازگار بود، به نقد کشید. وی در اثر دیگر خود با عنوان الاحتجاج العلوی یا ضربت علویه (فارسی) به رد آراء نیچـری ــ که به دهری نیز شهـرت داشت ــ پرداخت.

[۳۵] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۶۱، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۳۶] آقابزرگ، الذریعه، ج۱، ص۲۸۳.

[۳۷] آقابزرگ، الذریعه، ج۱۵، ص۱۱۶.

حمایت از زبان اردو

البته برخلاف تقابل اندیشه تاج العلما با سید احمدخان در موضوع طبیعت گرایی، در مواردی نیز با وی دارای موضعی یکسان بود که حمایت از زبان اردو یکی از آنهاست.
در تقابل زبان اردو (مورد پذیرش مسلمانان هند) با زبان هندو (زبان هندوان) و تثبیت یکی از آن دو، انگلیسی‌ها از زبان هندو جانبداری می‌کردند. طرح مسئله خط و زبان رسمی در دادگاه‌ها و مراجع عمومی که در ۱۲۸۷ق/۱۸۷۰م بیان شد، و متعاقب آن طرح رسمیت یافتن زبان هندو در مدارس ابتدایی در ۱۲۹۹ق/۱۸۸۲م، و پشتیبانی انگلیسی‌ها از زبان هندو، میان جامعه بزرگ مسلمان و هندو کشمکش‌های فراوانی به بار آورد. تشکیل «انجمن حمایت اردو» توسط سید احمدخان و سپس «جامعه دفاع از اردو» و جامعه مشابهی در لکهنو آشکارا جنبشی در مقابله با این امر بود. در چنین فضایی تاج العلما تألیف و ترجمه به زبان اردو را آغاز کرد.

آثار به زبان اردو

او قرآن کریم را به زبان اردو ترجمه کرد.

[۳۸] آقابزرگ، الذریعه، ج۴، ص۱۲۷.

افزون بر ترجمه‌ای از مفاهیم نماز و نیز ترجمه الفیه شهید به این زبان، در یک نگاه کلی می‌توان گفت: آثار اردوی او بیش‌تر دارای زمینه‌های اصلی مواعظ و اخلاق هستند. آثاری مانند الارشادیه (المواعظ الجنفوریه)؛ تحفه الواعظین؛ دُرّ بی بها؛ شرح زیاره الناحیه؛ مواعظ اکبرپوریه؛ مواعظ جوادیه و مواعظ یونسیه را می‌توان در این گروه قرار داد که غالباً هم انتشار یافته‌اند.

[۳۹] لکهنوی، محمدمهدی، ج۲، ص۱۶۰-۱۶۲، نجوم السماء، قم، ۱۳۹۶ق/۱۹۷۶م.

[۴۰] صدرالافاضل، مرتضی حسین، ج۱، ص۳۶۸، مطلع انوار، کراچی، ۱۴۰۲ق/۱۹۸۲م.

[۴۱] مدرس، محمدعلی، ج۱، ص، ریحانه الادب، تبریز، انتشارات شفق.

[۴۲] منزوی، خطی مشترک، ج۴، ص۲۲۳۴.

دور نیست که تألیف کتاب تنبیه الاطفال در تربیت کودکان ، به همین زبان، گونه‌ای از موضع گیری او در برابر طرح بیان شده در ۱۲۹۹ق برای مدارس ابتدایی بوده باشد.

توجه به مبحث سیاست و حکومت

در آنچه به مقابله با انگلیسیها مربوط می‌شد، صرفاً از آن رو که تاج العلما با مخاصمه و جنگ با ایشان مخالف بود،

[۴۳] برای چنین موضعی از سوی سیداحمد، نک، فخرداعی گیلانی، محمدتقی، ج۱، «ج»، مقدمه بر ترجمه و تفسیر القرآن سید احمدخان، تهران، علمی.

در کنار سیداحمد جای می‌گرفت. این بدان معناست که تاج العلما نیز همچون سیداحمد وجود مشکل در نوع اندیشه سیاسی حکومتی مسلمانان هند و ضعف ناشی از آن را حس می‌کرد، و حتی بر همین اساس به تألیف اثری دربار چرایی این مشکل با عنوان ملال سبب ضعف ریاست اسلام و علاج آن

[۴۴] لک