توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده :

پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده

پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده یکی از اشخاص سیاسی ایرانی است که درباره وی دو نظر متفاوت وجود دارد؛ گروهی وی را بسیار خدمتگذار به ایران و مشروطه و عامل پیشرفت ایران می‌دانند و برخی نیز وی را خائن به ایران و مشروطه و عامل عقب‌ماندگی و وابستگی ایران به شمار می‌آورند. این مقاله درصدد است که با بررسی زندگی وی برای این ابهام پاسخی مناسب بیابد.

فهرست مندرجات

۱ – زندگی‌نامه
۲ – دوران یادگیری و کسب علم
۳ – دوران تدریس و تاسیس مدرسه تربیت
۴ – سفر به کشورهای مختلف برای فرار از وبا
۵ – مسافرت به تهران
۶ – مجلس اول
۶.۱ – مهمترین حادثه در مجلس اول
۶.۲ – تنظیم قانون اساسی
۶.۳ – حمله شاه به مجلس
۷ – پناهنده شدن به سفارت انگلیس
۸ – ورود به فرانسه و آشنایی با ادوارد براون
۸.۱ – ارتباط تجددطلبان با انگلیسی‌ها
۹ – حضور در هیات مدیره مشروطه
۱۰ – مجلس دوم
۱۰.۱ – ترور آیت‌الله بهبهانی
۱۰.۲ – اعلامیه علمای نجف
۱۱ – انتخاب مجدد به عنوان نماینده مجلس
۱۲ – بازگشت به ایران
۱۳ – وزارت مالیه
۱۴ – اقامت سیزده ساله در خارج ایران
۱۵ – بازگشت مجدد به ایران
۱۶ – تقی‌زاده و فرماسونری
۱۷ – کتاب‌های وی
۱۸ – درگذشت تقی‌زاده
۱۹ – پانویس
۲۰ – منابع

زندگی‌نامه

سیدحسن در خانواده‌ای مذهبی در سال ۱۲۵۷ش (برابر با ۱۲۹۵ هجری قمری) در تبریز به ‌دنیا آمد.

[۱] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۱۲، به کوشش ایرج افشار، انتشارات محمدعلی علمی، چاپ اول، تهران، بی‌تا.

پدر وی سیدتقی از اهالی قفقاز روسیه بود.
سیدحسن پس از فوت پدر یک بار برای فروش باغ پدری از رود ارس گذشت و به قفقاز رفت و آن باغ را به عمویش فروخت و به تبریز بازگشت.

[۲] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۲۲.

[۳] موسسه قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۱، ص۵۱۹، تهران، چاپ موسسه فرهنگی قدر ولایت، چاپ اول، ۱۳۸۷.

وی دروس حوزوی را ابتدا در تبریز و سپس به مدت هفده سال در نجف از محضر بزرگانی چون شیخ مرتضی انصاری گذراند و سپس به تبریز آمد و در آن‌ جا به تدریس و امامت جماعت و امور مردم پرداخت

[۴] سرگذشت تقی‌زاده، ص۷.

و در سال ۱۳۱۴ش وفات یافت که سیدحسن در آن زمان نوزده ساله بود.

[۵] موسسه قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۴، ص۲۲.

مادر وی معصومه خانم نیز از اهالی شبستر بود که وی نیز از خانواده‌ای مذهبی بزرگ شده بود.
سیدحسن از کودکی به یادگیری علوم حوزوی و سپس به یادگیری علوم ریاضی و زبان‌های خارجه پرداخت. وی در سال ۱۳۲۱ هجری قمری به ترکیه و مصر و لبنان سفر نمود و پس از بازگشت به ایران به کارهای سیاسی پرداخت؛ وی در سه دوره نخست نماینده مردم تبریز در مجلس ملی بود و سپس سه دوره بعد از ناحیه تهران به نمایندگی مجلس شورای ملی برگزیده شد و هم‌چنین نماینده مردم تبریز در دوره پانزدهم نیز شد.

[۶] سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مجلس شورای اسلامی/ نمایندگان/ پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده.

وی در سال ۱۳۴۸ش در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

دوران یادگیری و کسب علم

سیدحسن از کودکی به یادگیری قرآن و هم‌چنین شرکت در مکتب آن زمان که بیشتر به کتب فارسی از شعراء و نویسندگان معروف ایرانی بود، پرداخت. پس از آن، از سن هشت سالگی دروس حوزوی و صرف و نحو و منطق و اصول فقه و فقه را فراگرفت (که خود وی آن را از سر اجبار پدر می‌دانست) و از سنین نوجوانی از دروس حوزوی جدا شد.

[۷] موسسه قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۴، ص۲۲.

وی در نوجوانی به سمت ریاضیات قدیم و حساب و هندسه کشیده شد و پس از آن برخی از کتب علم کلام و فلسفه را نیز خواند و سپس به خواندن برخی کتب علم جفر و رمل نیز پرداخت. پس از آن وی به خواندن کتب طب قدیم مشغول شد و پس از آن شروع به کتب طب جدید نمود که به خاطر همین شروع به یادگیری زبان فرانسه نمود. وی فرانسه را به همراه دوست خود محمدعلی‌خان تربیت نزد میرزا نصرالله‌خان سیف الاطباء به مدت شش سال فرا گرفت؛ وی علوم غیرحوزوی خود را دور از چشم پدر خود می‌خواند که بنابر قول وی اگر وی مطلع می‌شد به شدت منع می‌کرد.

[۸] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۲۶.

وی هم‌چنین کتب شیخیه را نیز مطالعه می‌نمود و از احوال آنان اطلاع کاملی داشت؛ سیدحسن کتب شیخ احمد احسایی را نزد یکی از علمای شیخیه به نام شیخ علی معروف فرا گرفت؛ به این صورت که پیش از طلوع خورشید نزد وی می‌رفت و شرح فرائد شیخ را می‌خواند.

[۹] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۲۶.

وی طریق و روش شیخیه را بهتر از روش علمای عصر خود می‌دانست و این روش را روش حکمت و تصوف یاد نمود و روحانیون مخالف را متعصب می‌دانست؛

[۱۰] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۹.

وی از سنین بیست سالگی با مطالعه آثار عبدالرحیم طالبوف، میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله و روزنامه‌های تجددخواه فارسی خارج از کشور و کتاب‌ها و مجلات جدید عربی و ترکی که در مصر و عثمانی منتشر می‌شد با‌ اندیشه‌های سیاسی و ضد استبدادی و آزادی‌خواهی اروپایی آشنا شد و تمایل به آن پیدا نمود.

[۱۱] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، رجال عصر پهلوی به روایت اسناد ساواک پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، مقدمه، ص۷، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول ۱۳۸۳.

پس از آن به یادگیری زبان انگلیسی نیز مبادرت نمود. وی انگلیسی را از مدرسه‌ای آمریکایی در تبریز فراگرفت.

[۱۲] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۳۱.

دوران تدریس و تاسیس مدرسه تربیت

وی از سن بیست سالگی شروع به کارهای فرهنگی نمود که از آن جمله تدریس و تاسیس مدرسه و کتابخانه است.
پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده تدریس را از مدرسه دارالفنون مظفری شهر تبریز که شعبه دارالفنون تهران بود، آغاز نمود و پس از آن به کمک چند نفر از دوستان تبریزی خود؛ از جمله یوسف‌خان آشتیانی اعتصام‌الملک (پدر پروین اعتصامی)، محمدعلی تربیت و حسین عدالت مدرسه تربیت را دایر نمود که دومین مدرسه در تبریز بود که با اصول جدید و غیر مکتب‌خانه‌ای اداره و تدریس می‌شد.

[۱۳] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۲۷_ ۲۸.

در این مدرسه‌ اندیشه‌های غربی ترویج می‌شد و دانش‌آموزان فرهنگ غربی را یاد می‌گرفتند؛ اما مخالفت روحانیون و مردم مذهبی مانع ادامه کار مدرسه شد.
سپس شروع به ترجمه کتاب عجایب آسمانی از زبان فرانسه به فارسی شد که از جمله تالیفات وی به حساب می‌آید.
پس از آن به کمک چند نفر از دوستان تبریزی خود از جمله سید محمد شبستری، اعتصام‌الملک، محمدعلی تربیت و حسین عدالت کتابخانه تربیت را نیز تاسیس کرد. این کتابخانه در جریان انقلاب مشروطیت سوزانده شد.

[۱۴] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۲۹.

وی هم‌چنین در سال ۱۳۲۰ق مجله گنجینه فنون را منتشر ساخت که اغلب مقالات آن ترجمه مقالات خارجی بود.

[۱۵] شرح حال رجال سیاسی، ج۱، ص۵۰۵.

سفر به کشورهای مختلف برای فرار از وبا

از حدود سال ۱۳۲۰ه. ق در بسیاری از شهرهای جنوبی ایران وبا شایع شده بود و از آن ‌جا به بسیاری از مناطق سرایت کرد. به همین جهت پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده به خارج از کشور مسافرت نمود. وی به شهرهای قفقاز از جمله ایروان، تفلیس، باطوم و سپس به استانبول و اسکندریه مصر و قاهره و بعد از آن به دمشق و بیروت رفت و پس از حدود یک سال و نیم فرار از وبا و گشت و گذار در کشورهای مختلف به تبریز بازگشت.

[۱۶] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۳۷- ۴۵.

مقاله‌ای از وی به ‌دست آمده است که در زمان حضور خود در استانبول نوشته بود و در آن به مبارزه با پوشیدن لباس غربی‌ها و وابستگی ایرانیان به غرب در لباس پرداخت:
«… و ما از روی کفران نعمت و جهل، تعلیمات الهیه را ترک و اوامر شرع شریف را رفض کرده، در لباس دنیوی و اخروی از عمامه تا کفن محتاج بیگانگان شده‌ایم و این همه اوامر و شرعیات دین خود را در امور صناعت و تجارت و قطع احتیاج از دشمنان دین دور‌انداخته‌ایم و خود را اسیر ایشان کرده‌ایم. حضرت مولای متقیان می‌فرماید: احتج الی من شئت تکن اسیره

[۱۷] افشار، ایرج، اوراق تازه‌یاب مشروطیت و نقش تقی‌زاده، ص۶۲، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ اول، ۱۳۵۹.

».

مسافرت به تهران

همان‌طور که گذشت، وی با مطالعه کتب و مقالات سیاسی عربی و ترکی با نظرات آزادی‌خواهان و انقلابیون کشورهای عثمانی و مصر و هم‌چنین نظرات سیاسی اروپاییان آشنا شده بود.
ورود وی به تبریز پس از مراجعت از سفر ، مقارن با شروع نهضت مشروطیت در تهران بود که با مهاجرت علمای تهران به قم و هم‌چنین فشار مردم تهران به حکومت، عاقبت شاه قاجار راضی به ایجاد مجلس ملی شد و مجلس ملی شکل گرفت.
در تبریز به جهت حضور ولیعهد، محمدعلی میرزا و سخت‌گیری‌های وی، جنبش مشروطیت به تاخیر افتاده بود و مردم حتی از اخبار تهران آگاهی نداشتند؛ ولی پس از افزایش آگاهی و فشار مردم، بالاخره محمدعلی میرزا نیز تسلیم شد و مجبور شد که اخبار مشروطیت و خبرهای تهران را به اطلاع مردم تهران برساند؛ به همین جهت در تبریز انتخابات برای تعیین نماینده یا وکیل آغاز شد.
پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده برای این ‌که از اخبار تهران به صورت کامل‌تری اطلاع پیدا کند، ابتدا به روسیه و تفلیس رفت تا از آن‌جا به تهران بیاید؛ وی در باکو با یکی از دوستان عبدالرحیم طالبوف آشنا شد که به جهت دعوت وی برای ملاقات با طالبوف، به تمیرخان شوره داغستان رفت و با طالبوف ملاقات نمود.

[۱۸] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۵۲.

(در مورد صحبت‌ها و گفتارهایی که بین تقی‌زاده و عبدالرحیم طالبوف رد و بدل شده، آگاهی در دست نیست؛ ولی با توجه به شخصیتی که از طالبوف سراغ داریم و این که وی ایرانی و از دیار تبریز بوده، باید گفت که موضوع صحبت‌های آن‌ها بیشتر درباره خبرگرفتن طالبوف از وضعیت ایران و تبریز باید باشد.)
سپس به باکو بازگشت و با کشتی به رشت و پس از آن به تهران آمد تا از احوال مجلس نیز خبردار شود؛ ولی در آن‌ جا خبری شنید که منجر به ماندن وی در شهر تهران شد. وی نماینده مردم تبریز در مجلس شده بود.

[۱۹] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۵۹.

مجلس اول

در آن دوران انتخابات به صورت صنفی انجام می‌پذیرفت و هر صنفی برای خود نماینده‌ای انتخاب نموده و به مجلس می‌فرستاد؛ بر همین اساس پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده نیز به عنوان نماینده از طرف تجار تبریز برگزیده شد و از طرف مردم آن‌جا به مجلس راه پیدا کرد.
در مورد علت رای آوردن وی در مجلس اول از سوی صنف تجار تبریز اطلاع چندانی در دست نیست؛ ولی باید گفت یکی از اصلی‌ترین علل رای آوردن وی از شهر تبریز مسلما پدر وی بود که بنا به گفته خود وی، بیست و چهار سال مرجعیت درجه اول در تبریز را داشت و دارای محراب و مسجد بود که حتی مظفرالدین شاه که در آن زمان ولیعهد قاجار بود، سال‌ها طالب دیدار و ارتباط با وی بود.

[۲۰] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۱۸_۱۹.

از دیگر علل آن باید به کارهای فرهنگی وی در شهر تبریز اشاره نمود که شرح آن گذشت.
هم‌چنین وی از آزادی‌خواهان به حساب می‌آمد و در مقالاتی که در مجلات مختلف چاپ نموده بود، مخالف استبداد بود و مردم وی را از مخالفان استبداد به حساب می‌آوردند.
وی هنگام اعلام خبر انتخاب شدن برای مجلس شورای ملی در تهران بود که به وسیله تلگرافی مطلع شد که نماینده تبریز شده است؛ تقی‌زاده در آن دوران سن نسبتا کمی‌ داشت و در نطق‌های مجلس به عنوان تماشاچی حضور داشت.

[۲۱] مقاله‌ی “تقی‌زاده پس از بیست سال راز مهمی‌را فاش کرد”، اطلاعات، شماره‌ی ۱۱۹۹۲، پنجشنبه ۱۲ خرداد ۱۳۴۵.

در جریان درگیری محمدعلی شاه قاجار با مشروطه‌طلبان، پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده یکی از اشخاصی است که به شدت با محمدعلی شاه قاجار مبارزه می‌کرد و از وی انتقاد می‌نمود و محمدعلی شاه برای مقابله با افرادی مانند وی می‌گفتند، برای ما مشروعه کفایت می‌کند و نیازی به مشروطه نداریم.

[۲۲] موسسه قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۱، ص۵۲۳.

در حالی‌که مسلما منظور محمدعلی‌شاه از این کلام مشروطه مشروعه نبود؛ بلکه حذف مشروطه و ادامه سلطنت بی‌چون و چرای شاهان قاجاری بود.
آن‌چه که بیش از همه تقی‌زاده را در مجلس معروف کرد، خطابه‌هایی است که وی در مجلس ایراد نموده بود و تحسین بسیاری را برانگیخت: «مجلس ما خیلی ناقص است و بدتر آن که در راه ترقی و تکمیل هم نیست؛ چه اگر دول و ملل عالم و ترقی و تنزل آنان را مقیاس قرار داده و تقسیماتی با درجات اعلی و دکات اسفل ثبت کنیم، چون از صفر بالا رویم پله پله از درجات ترقی ملل صعود کنیم، می‌رسیم به دول منظمه قانونی چون روس و عثمانی و چون از آن بالا رویم به دول مشروطه اطریش و آلمان و انگلیس و از آن بالاتر به دولت فرانسه و سویس و امریکا می‌رسیم که رفته رفته نواقص کمتر می‌شود و اغلب اصلاح شده و در آن درجات اعلی باز می‌بینیم که نسبت به خودشان نواقصی دارند که پارلمنت‌های ایشان مشغول اصلاح آن هستند. ولی چون در عالم وهم از آن‌ها نیز بگذریم و دولتی فرض کنیم که نواقص هم در آن رفع شده باشد، بالجمله به حد کمال نوع بشری رسیده باشند؛ چون این دولت را معکوس کنیم دولت و ملت ما خواهند شد؛ همان‌طور که از قلب مناره چاه پدید آید. چون این نقائص فوق‌العاده خود را دیدیم باید از راه ملت‌پرستی به رفع آن‌ها بکوشیم و به اصلاح آن‌ها همت بگماریم..

[۲۳] کرمانی، ناظم الاسلام، تاریخ بیداری ایرانیان، ج۲، ص۲۸، تهران، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول، ۱۳۴۹ ه. ش

»

مهمترین حادثه در مجلس اول

از مهم‌ترین حوادثی که در دوران مجلس اول اتفاق افتاد، قتل اتابک میرزا علی‌اصغر ظل‌السلطان بود که تقی‌زاده به دلیل مخالفت‌های فراوانی که با اتابک داشت، متهم به شرکت در قتل وی شد.
امین‌السلطان معروف به اتابک

[۲۴] افشار، ایرج، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه، به کوشش ایرج افشار، تهران، امیرکبیر، ۱۳۵۰، خان ملک ساسانی، سیاستگران دوره قاجار، تهران، هدایت، تاریخ پیشگفتار، ۱۳۳۸.

[۲۵] بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲و ۱۳ و ۱۴ هجری، ج۲، ص۴۲۵-۳۸۷، جلد دوّم، تهران، زوار.

از همان ابتدای ورود تقی‌زاده به تهران با وی مخالفت ورزید. دلیل این امر سخنرانی تقی‌زاده بود که در آن اتابک را به خیانت متهم کرده و به بازگشت او به ایران اعتراض نموده بود.

[۲۶] عاقلی، باقر، نخست‌وزیران ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص۴۱، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ دوم، ۱۳۷۴.

مخالفت و خصومت این دو نفر هر روز افزایش می‌یافت. حتی تقی‌زاده از روزنامه حبل‌المتین که به مخالفت امین‌السلطان مقاله نوشته بود، دفاع کرد. هم‌چنین تقی‌زاده، امین‌السلطان اتابک را «خائن‌السلطان» و وطن فروش خوانده بود.

[۲۷] رائین، اسماعیل، فراموشخانه و فراماسونری در ایران، ج۲، ص۲۸۶، انتشارات امیرکبیر، تهران ۱۳۵۷.

وی در مقاله‌ای نوشت: «… اولاد یک وطنی چگونه می‌توانند، ببینند کسی که حقوق وطن‌شان را به خارجیان فروخته، با استقراضات هنگفت بار دوش دولت را سنگین نموده و اجل انقراض آن را پنجاه سال پیش‌ انداخته، دامن عصمت مادر وطن را از محصول بطن او محروم گذاشته و به گرگان همسایه بخشیده، مملکت را بواسطه سندات مخفی و امتیازات خانه‌برانداز که هنوز هم مکتوم و مستور حجاب بی‌ناموسی و الواث اداره وزارت خارجه است “من غیر رسم” به تحت حمایت دولت خارجی داده، کسی که منشاء جمیع بدبختی‌های این خاک فلک‌زده است دوباره قدم به سینه آن مادر مهربان بگذارد.
بلی من مدعی آن هستم که خیانت‌های میرزا علی‌اصغر به این وطن بدبخت نازنین محبوب عزیز بیچاره خراب ما زیاده از یک “آنسیکلوپیدی” صدجلدی است…
… محمود ندیم پاشای عثمانی آن‌قدر خیانت به عثمانی نکرد که علی‌اصغر به ایران کرد. فیروزه را به روس‌ها بخشید، چهل و پنج کرور استقراض با آن شرائط انقراض دولت را که نمود؟ قطعات مملکت را به پنجاه ذرع عرض و پنجاه فرسخ طول پاره‌پاره که زیر آب ثروت ملک بودند، به اجانب که فروخت؟. .

[۲۸] افشار، ایرج، اوراق تازه‌یاب مشروطیت و نقش تقی‌زاده، ص۶۹-۷۱، تهران، انتشارات جاویدان، چاپ اول، ۱۳۵۹.

».
به جهت همین مخالفت‌های خصمانه، ‌ وقتی اتابک در جلو محلس ترور شد، تقی‌زاده متهم ردیف اول شناخته شد. قاتل اتابک، عباس تبریزی بود که از اعضای انجمن آذربایجانی‌ها بود.
باقر عاقلی در کتاب نخست‌وزیران ایران گفته‌ است: «آن‌چه مسلم است، قابل عباس‌آقا تبریزی عضو انجمن آذربایجانی‌ها بوده است و این امر مسلم است که پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده در این انجمن نقش و تاثیر بسیار عمده‌ای داشته است

[۲۹] عاقلی، باقر، نخست‌وزیران ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص۵۰.

».
به هر حال هم تقی‌زاده و هم‌فکرانش در حزب دمکرات و همچنین شاه از ترور اتابک سود فراوانی بردند. (محمد علی همایون کاتوزیان در مقاله پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، سه زندگی در یک عمر درباره قتل اتابک و ارتباط آن با تقی‌زاده و شاه نوشته است:
«اتابک می‌کوشید با کمک مشروطه‌خواهان معتدل، بویژه سیّد عبدالله بهبهانی، نوعی همزیستی و سازگاری بین مشروطه خواهان و دولتی‌ها بوجود آورد. امّا این را نه دموکرات‌ها و تندروان می‌خواستند نه دولتی‌ها و شاه، چون هر یک از این دو گروه می‌خواست دیگری را به کلّی براندازد نه اینکه به نوعی سازش و مصالحه و توافق برسد و به همین دلیل هم هردو خواستار از میان بردن اتابک بودند. چنانکه در شبی که او در صحن مجلس ترور شد هم آدمکشانِ شاه (به سرکردگی موقّر السلطنه) در آنجا بودند هم عباس آقا، صّراف جوان تبریزی که به او تیراندازی کرد. به همین دلایل از آن زمان به بعد درباره هویّت واقعی کشنده یا کشندگان امین السلطان بحث و اختلاف بوده است. برآورد تمام شواهد و همه آرایی که در این‌باره ابراز شده می‌رساند که تیر عباس آقا اتابک را به قتل رساند. امّا شکّی نیست که شاه نیز در فکر بود که او را به تیر غیب گرفتار کند.
مخبرالسلطنه(خاطرات و خطرات و گزارش ایران: قاجاریه و مشروطیت) اعتقاد دارد که اتابک را مزدوران شاه کشته‌اند، یعنی موقرالسلطنه و مفاخرالملک و مدبرالسلطان که در شب حادثه هنگامی‌که مجلس تعطیل شد در آن اطراف بوده‌اند؛ دولت آبادی می‌گوید که شاه اتابک را نمی‌خواست و شاید نقشه‌ای برای قتل او داشته، ولی قاتل بی گمان عباس آقا بوده است؛ ناظم الاسلام نیز می‌نویسد ارشدالدوله از طرف شاه مشغول طرح‌ریزی قتل اتابک بود که عباس آقا مشکلِ او را حلّ کرد. از تاریخ نگاران جدیدتر، کسروی (تاریخ مشروطه ایران) قتل اتابک را کار خود جوان انقلابی می‌داند، اگرچه از دشمنی شاه هم با او اطلاع دارد؛ جواد شیخ الاسلامی‌(«ماجرای قتل اتابک» در قتل اتابک و شانزده مقاله تحقیقی دیگر) معتقد است که قتل او کار عباس آقا بوده ولی مثل ناظم الاسلام تاکید دارد که شاه هم در فکر سر به نیست کردن اتابک بوده است.» )
تقی‌زاده در سال‌های پایانی عمر خود، این اتهام را از خود دفع نموده و حتی گفته از قتل اتابک بسیار متاثر شده بود.
در این مطلب دو نکته حائز اهمیت است: اول این‌که اظهار تاثر شخصی مانند تقی‌زاده از قتل اتابک بسیار بعید است؛ دوم آن‌که صرف این شایعه که تقی زاده پیشاپیش از ترور اتابک خبر داشته یا دستور قتل وی را داده، می‌رساند که در آن زمان وی از سران تندروان طراز اوّل به شمار می‌رفته است.

تنظیم قانون اساسی

از اصلی‌ترین کارهای مجلس اول تنظیم قانون اساسی و پس از آن گرفتن امضای شاه برای اجرایی شدن آن بود.
در ماجرای تنظیم قانون اساسی دو نوع دیدگاه وجود داشت: اول دیدگاهی که می‌گفت «مجلس ما خیلی ناقص است و بدتر آنکه در راه ترقی و تکمیل هم نیست، باید با بررسی پارلمان‌های غربی مجلس را بسازیم» که یکی از حامیان این دیدگاه در مجلس اول تقی‌زاده بود؛ و دوم دیدگاهی که می‌گفت، هر چه در مجلس تصویب می‌شود، باید به امضای شرع برسد؛ نماینده این دیدگاه شیخ فضل‌الله نوری بود که نسبت به روشنفکران بدگمان بود و نظر وی این بود که مشروطه غیر مشروعه، موجب دین ستیزی و حذف احکام اسلام از اداره جامعه می‌شود.
تقی‌زاده در کتاب خاطرات خود علماء را طرفدار شاه می‌خواند و می‌گوید:
«شاه می‌گفت من مشروعه را قبول دارم و نه مشروطه را؛ آخوندها گفتند بلی این درست است.

[۳۰] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۶۵.

»
در حالی که مخالفت علماء و در راس آن‌ها شیخ فضل‌الله نوری با مشروطه بر سر کلمه نبود؛ به خاطر اصلی بود که می‌خواستند در قانون قرار دهند و آن اصل عدم مخالفت قانون با احکام شرعیه و لزوم نظارت علماء بر قانون است که به همت شیخ فضل‌الله نوری و علمای مجلس این اصل به قانون اساسی اضافه شد و با وجود مخالفت‌های فراوان تقی‌زاده و برخی از نمایندگان تبریز و تحریک‌شدن مردم تبریز توسط این نمایندگان، این اصل به عنوان اصل دوم قانون اساسی تصویب شد.

[۳۱] موسسه قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۱، ص۵۵۵.

حمله شاه به مجلس

پس از درگیری‌های فراوانی که بین شاه و مجلس روی داد، شاه و دربار، گروهی از اوباش را جمع نمود و به آن‌ها دستور داد تا به مجلس حمله نمایند.

[۳۲] «خطابه آقای پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده مشتمل بر شمه‌ای از تاریخ اوائل انقلاب و مشروطیت ایران»، ص۵۵، انتشارات باشگاه مهرگان، ۱۳۳۸، تهران.

پس از حمله این افراد به مجلس برای به‌ هم‌زدن مجلس، پس از جمع شدن مردم برای حمایت از مجلس، وی در جمع مردم سخنرانی نمود.

[۳۳] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی خاطرات پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۶۸.

وقتی شاه از این ماجرا چیزی عایدش نشد و نتوانست که مجلس را ببندد، دست به دامان روسیه شد و از آن‌ها خواست تا به وی کمک کنند؛ روس‌ها نیز کلنل لیاخوف را همراه وی ساختند تا مجلس را منحل نماید؛ کلنل لیاخوف پس از حضور در تهران مستقیما به طرف مجلس رفت و مجلس را به توپ بست.
پس از به توپ بسته شدن مجلس توسط کلنل لیاخوف روسی، بعضی از نمایندگان به باغ اتابک فرار کردند و در آن‌جا کشته شدند؛ مانند ملک‌المتکلمین و سید جمال واعظ؛ برخی دیگر از نمایندگان مجلس مانند بسیاری از مشروطه‌طلبان فرار نموده و برخی نیز به سفارت انگلیس پناهنده شدند که از جمله این افراد تقی‌زاده بود.

[۳۴] موسسه قدر ولایت، نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران، ج۱، ص۵۲۴.

پناهنده شدن به سفارت انگلیس

یکی از نتایجی که از به توپ بستن مجلس به دست آمد، پناهنده شدن بسیاری از نمایندگان مجلس؛ از جمله حسن تقی‌زاده به سفارت انگلیس بود.

[۳۵] عاقلی، باقر، نخست‌وزیران ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص۸۳.

انگلیس در طی سال‌های قبل به دفعات در منظر مردم نشان داده بود که می‌خواست از مشروطه و مشروطه‌خواهان دفاع نموده و خود را از طرفداران مشروطه در ایران نشان دهد.
در اطلاعیه‌ای که تقی‌زاده و معاضدالسلطنه در لندن انتشار دادند چگونگی پناهنده‌شدن تقی‌زاده به سفارت انگلیس این‌چنین آمده است: «… و تقی‌زاده نیز آن روز حادثه در خانه خود بود و بسبب ناخوشی عازم بر این بود که آن روز را استراحت کند؛ ولی دو ساعت از روز رفته شلیک تفنگ او را باخبر از این واقعه غیر مترقبه کرده عازم رفتن به مجلس گردید. ولی قزاق‌ها که دور مجلس و مسجد را احاطه کرده بودند، او را نمی‌شناختند مانع از رفتن به مجلس شده و برگردانیدند. همه آن روز را در خانه خود به‌ سر برده شب از تاریکی استفاده نموده به سفارت انگلیس رفت که پس از یک ماه توقف در آن‌جا او با نه نفر دیگر به موجب قراری که میان شارژدافر انگلیس و شاه گذاشته شد، به مدت یک سال و نیم از ایران نفی شدند..

[۳۶] افشار، ایرج، اوراق تازه‌یاب مشروطیت و نقش تقی‌زاده، ص۱۱۴.

».
به نظر می‌رسد که تقی‌زاده و هم‌فکرانش از قبل، پناهنده شدن به سفارت انگلیس را در سر داشتند

[۳۷] دولت آبادی، یحیی، حیات یحیی، ج۲، ص۳۴۲، انتشارات عطار و فردوس تهران، ۱۳۷۱.

و اگر این مطلب را نپذیریم، حداقل باید گفت که انگلیسی‌ها مترصد چنین فرصتی بودند و از قبل بر روی اشخاصی مانند تقی‌زاده کار کرده بودند و به خوبی وی را می‌شناختند؛ در ماجرای ادوارد براون مفصلا در این رابطه توضیح داده می‌شود.

ورود به فرانسه و آشنایی با ادوارد براون

تقی‌زاده پس از پناهنده‌ ‌شدن به سفارت انگلیس تحت حمایت انگلیسی‌ها به باکو رفت و از آن‌جا به پاریس رفته و به مدت یک ماه در پاریس اقامت نمود.
ادوارد براون پورفسور انگلیسی که به زبان فارسی اشراف داشته، وی را به انگلیس دعوت می‌نماید. وی در دعوت‌نامه خود، بسیار متواضعانه از وی درخواست مسافرت به انگلیس را می‌کند.
ادوارد براون نامه خود را با این شعر آغاز نموده است:
شنیدم صفات تو عاشق شدم به دیده ندیده رخ فرخت
به یاد تو برخاست صبر از دلم چه‌ها خیزد آیا چو بینم رخت
هم‌چنین براون در این نامه خود را «مخلص» خوانده و از وی به عنوان «سرکرده مجاهدان وطن‌پرست گوش‌زده این دعاگوی اخلاص کیش» یاد نموده است.

[۳۸] زریاب، عباس و افشار، ایرج، نامه‌های ادوارد براون به پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۳، شرکت سهامی‌کتاب‌های جیبی، چاپ دوم، ۱۳۷۱، تهران.

باید گفت که براون با این کار می‌خواسته تقی‌زاده را کاملا مجذوب خود کند که در این مورد بسیار موفق بوده است.

ارتباط تجددطلبان با انگلیسی‌ها

ارتباط ادوارد براون با تقی‌زاده و به طور کلی ارتباط تجددطلبان با انگلیسی‌ها حاوی چندین مطلب بسیار مهم است که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌گردد:
– به دست آوردن اطلاعات از میزان نفوذ کتاب‌های مختلف بر ایرانیان؛ به طور مثال در نامه‌ای ادوارد براون از تقی‌زاده می‌خواهد که درباره نفوذ روزنامه ملانصرالدین و کتاب‌های سیاحت نامه ابراهیم بیک و تاریخ بیداری ایرانیان برای وی بنویسد.

[۳۹] زریاب، عباس و افشار، ایرج، نامه‌های ادوارد براون به پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۸۹.

– کسب اطلاع از شیعه و شخصیت‌های مهم شیعه و دولت‌های شیعی از جمله صفویه؛ مثلا در نامه‌ای ادوارد براون از تقی‌زاده می‌خواهد تا اطلاعاتی درباره شیخ صفی‌الدین و شاه اسماعبل صفوی و دلایل تشیع آن‌ها بدهد؛ هم‌چنین ابهاماتی درباره آن‌ها مطرح می‌نماید که وی را وادار کند تا مطالبی را درباره این افراد نگاشته و انتشار تشیع در ایران را به آن‌ها و با زور شمشیر نشان دهد.
هم‌چنین اطلاعاتی راجع به تعزیه برای وی بنویسد و بگوید تحریک کننده و «مخترع! » تعزیه در ایران چه کسی بود.

[۴۰] زریاب، عباس و افشار، ایرج، نامه‌های ادوارد براون به پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۱۱۸.

– ارتباط دادن تقی‌زاده با برخی از عناصر انگلیسی؛ به طور مثال در نامه‌ای ادوارد براون به تقی‌زاده به وضوح مشخص است که وی در صدد چنین کاری است.

[۴۱] زریاب، عباس و افشار، ایرج، نامه‌های ادوارد براون به پاورپوینت سیدحسن تقی‌زاده، ص۱۳۷_ ۱۳۸.

– کمک به چاپ کتاب‌های ایرانیان تجددخواه و آزاد‌ی‌طلب و همچنین کتبی که در آن‌ها نکات انجرافی و القاء تحریفات در آن‌ها به طور آشکاری به چشم می‌خورد؛ به طور مثال کتاب‌های نسب‌نامه سلسله صفویه، ترقی روح ایران نوشته کاظم زاده، وجه دین نوشته عبدالشکور و مانند آن.
– سفارش ایرانیان متجدد و ترقی‌خواه به مقامات انگلیس و سایر کشورها
تشکیل کمیته ایران در لندن برای حمایت از مشروطه ایران و تشکیل کمیته بالکان برای حمایت از مشروطه ایران و تشکیل حکومتی غربی در عثمانی.

[۴۲] تقی زاده، حسن، زندگی طوفانی