توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت خاورمیانه دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت خاورمیانه،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت خاورمیانه :

پاورپوینت خاورمیانه

پاورپوینت خاورمیانه، منطقه‌ای در غرب آسیا و شمال افریقا است.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی پاورپوینت خاورمیانه
۱.۱ – حدود جغرافیایی پاورپوینت خاورمیانه
۱.۲ – وسعت
۱.۳ – پاورپوینت خاورمیانه در تقاطع سه قاره آسیا
۲ – پیدایی ملی گرایی در پاورپوینت خاورمیانه
۲.۱ – ملی گرایی ایرانی
۲.۲ – ملی گرایی یهود
۳ – جنگ جهانی اول و شکلگیری دولتهای جدید
۳.۱ – جنگ حکومت عثمانی بر ضد متفقین
۳.۲ – عهدنامه ورسای
۳.۳ – لیبی
۴ – جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن
۵ – پاورپوینت خاورمیانه و جنگ سرد
۵.۱ – رهنامه ترومن
۶ – منازعه اعراب و اسرائیل
۷ – اسلامگرایی
۷.۱ – گسترش گروههای اسلامی
۸ – نفت و مسائل آن در پاورپوینت خاورمیانه
۸.۱ – درآمدهای نفت در پاورپوینت خاورمیانه
۹ – اختلافات مرزی و جنگها
۹.۱ – جنگهای پاورپوینت خاورمیانه در دوران معاصر
۱۰ – نظامیان نظامیگری و کودتا
۱۰.۱ – آشنایی نظامیان با علوم جدید
۱۰.۲ – کودتا به مثابه یک روش انتقال قدرت
۱۱ – هویت دولت در پاورپوینت خاورمیانه
۱۱.۱ – ملت های نو پای پاورپوینت خاورمیانه
۱۱.۲ – پیامدهای تشکیل دولتهای جدید در پاورپوینت خاورمیانه
۱۱.۳ – تاثیرات فروپاشی حکومت عثمانی
۱۲ – پاورپوینت خاورمیانه بزرگ
۱۳ – فهرست منابع
۱۴ – پانویس
۱۵ – منبع

معرفی پاورپوینت خاورمیانه

اصطلاح پاورپوینت خاورمیانه را برای نخستین بار آلفرد ماهان (مورخ و جغرافیدان وابسته به نیروی دریایی امریکا )، در ۱۳۲۰/ ۱۹۰۲ به‌کار برد. او که از قاره اروپا به این منطقه می‌نگریست، این اصطلاح را به منطقه پیرامون خلیج فارس اطلاق کرد، زیرا از نظر او اصطلاح خاور نزدیک و خاور دور برای این منطقه مناسب به نظر نمی‌رسید.

[۱] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۱۹ـ ۲۰.

در ۲۰ ربیع الاول ۱۳۲۹/ ۲۲ مارس ۱۹۱۱، لرد کرزن در مجلس اعیان انگلستان به هنگام بررسی مسائل ایران ، ترکیه و خلیج فارس این اصطلاح را به کار برد

[۲] پیتر بومونت، جرالد هنری بلیک، ج۱، ص۱ـ۲، و جان مالکوم گستاف.

و در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ۱۹۱۸)، نیروهای متفقین اعزامی به عراق که از طریق هند هدایت می‌شدند، نیروهای پاورپوینت خاورمیانه نامیده شدند. همچنین در آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵)، ستاد فرماندهی نظامی انگلیس در قاهره ، ستاد کل فرماندهی پاورپوینت خاورمیانه نام گرفت و به تدریج این اصطلاح در میان عموم رایج شد.

[۳] Ewan W Anderson, The Middle East: geography and geopolitics, London 2000، ج۱، ص۱۲.

حدود جغرافیایی پاورپوینت خاورمیانه

در چند دهه اخیر، حدود جغرافیایی پاورپوینت خاورمیانه هرگز وضع مشخص و یکنواختی پیدا نکرده است. گاهی پاورپوینت خاورمیانه همه سرزمینهایی را شامل می شود که از شمال افریقا تا حدود هندوستان امتداد دارند.

[۴] پیروز مجتهدزاده، «نگاهی به جغرافیای سیاسی خلیج فارس در سال ۲۰۰۰، ج۱، ص۵۰۶.

[۵] جواد اطاعت، «ویژگیهای ژئوپلیتیک پاورپوینت خاورمیانه»، ج۱، ص۳، در سلسله مقالات پاورپوینت خاورمیانهشناسی.

در برخی منابع، پاورپوینت خاورمیانه شامل کشورهای قبرس ، سودان ، الجزایر ، تونس ، مغرب ( مراکش ) و حتی یونان و بلغارستان نیز دانسته شده است (پاورپوینت خاورمیانه، ص ۱؛

[۶] Ewan W Anderson, The Middle East: geography and geopolitics, London 2000، ج۱، ص۱۳ـ۱۵.

[۷] Atlas of the Middle East, ed. Moshe Brawer, New York: Macmillan, 1988.ص۸

اما قلمرو پاورپوینت خاورمیانه براساس مرزبندیهای جدید شامل ایران، ترکیه، لبنان ، اردن ، سوریه ، عراق ، فلسطین ، کشورهای عرب حاشیه خلی فارس شامل عربستان سعودی ، عمان ، بحرین ، قطر ، کویت ، امارات متحده عربی ، یمن ، مصر و لیبی است.

[۸] Michael G Kort, The handbook of the Middle East, Minneapolis 2008، ج۱، ص۱۰.

[۹] پیتر بومونت، جرالد هنری بلیک، ج۱، ص۴، و جان مالکوم گستاف.

وسعت

پاورپوینت خاورمیانه در حدود ۰۰۰ ’۸۰۰’۸کیلومترمربع وسعت دارد و جمعیت آن حدود سیصد میلیون نفر است. سه کشور ایران، ترکیه و مصر ۵۲% جمعیت منطقه را دربرگرفته اند.

[۱۰] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۱۴ـ۱۶.

[۱۱] Michael G Kort, The handbook of the Middle East, Minneapolis 2008، ج۱، ص۱۱.

جمعیت پاورپوینت خاورمیانه نامتجانس و دارای تنوع فراوان است. به طور کلی، ترکیب جمعیتی پاورپوینت خاورمیانه از اختلاط بین اقوام و مذاهب مختلف عرب ، ترک ، فارس ، کرد ، ارمنی ، بربر ، یهودی ، مسیحی ، سنی ، شیعه و دروزی تشکیل شده است، که عربها و اهل سنت بیشترین جمعیت را دارند.

[۱۲] Ewan W Anderson, The Middle East: geography and geopolitics, London 2000، ج۱، ص۱۳۰ـ۱۳۷.

[۱۳] Michael G Kort, The handbook of the Middle East, Minneapolis 2008، ج۱، ص۱۶ـ۱۷.

پاورپوینت خاورمیانه خاستگاه سه دین بزرگ آسمانی یعنی یهودیت ، مسیحیت و اسلام است. بیشترین جمعیت پاورپوینت خاورمیانه را مسلمانان تشکیل می‌دهند. اکثر یهودیها ساکن سرزمینهای اشغالی فلسطین‌اند و در ایران ، ترکیه ، تونس ، سوریه ، مغرب و مصر نیز زندگی می کنند. مسیحیان هم در لبنان ، سوریه، مصر و عراق سکونت دارند.

[۱۴] جان اسپوزیتو و محمد ا مقتدرخان، «الدین و السیاسه فی الشرق الاوسط»، ج۱، ص۴۹۷، در الشرق الاوسط المعاصر: محاوله للفهم، تحریر دیبورا ج جیرنر.

[۱۵] محمدتقی رضویان، پاورپوینت خاورمیانه، ج۱، ص۱۸۲ـ۱۸۴.

پاورپوینت خاورمیانه در تقاطع سه قاره آسیا

پاورپوینت خاورمیانه در تقاطع سه قاره آسیا ، افریقا و اروپا ، در مجاورت اقیانوس هند قرار گرفته است و پنج دریای مدیترانه ، احمر ، خزر ، سیاه و خلیج فارس در آن واقع شدهاند. همچنین وجود چهارتنگه بزرگ در میان انشعاب اقیانوسها، بندرها و راههای دریایی سبب شده است تا از دیرباز این منطقه به لحاظ تجاری و نظامی اهمیت راهبردی داشته باشد.

[۱۶] پیتر بومونت، جرالد هنری بلیک، ج۱، ص۷ـ۹، و جان مالکوم گستاف.

[۱۷] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۱۳.

احداث آبراهه سوئز در ۱۲۸۶/۱۸۶۹، اقیانوس اطلس و هند را به یکدیگر متصل کرد. افزون بر این، اکتشاف نفت در پاورپوینت خاورمیانه در اوایل دهه ۱۳۰۰ش/ ۱۹۲۰ و انتقال و توزیع آن، بر اهمیت راهبردی این منطقه افزود و منازعه و رقابت قدرتهای بزرگ را در آن تشدید کرد.

[۱۸] یحیی احمد کعکی، الشرق الاوسط و الصراع الدولی، ج۱، ص۱۶۴ـ۱۶۵.

پیدایی ملی گرایی در پاورپوینت خاورمیانه

اندیشه ملیگرایی در نیمه دوم قرن سیزدهم/ نوزدهم به پاورپوینت خاورمیانه راه پیدا کرد و منشأ بسیاری از تحولات پاورپوینت خاورمیانه گردید. فروپاشی حکومت عثمانی و شکل گیری دولتهای جدید و همچنین تأسیس مدارس جدید و افزایش آگاهیهای سیاسی، در تقویت ملی گرایی در جهان اسلام، به ویژه در پاورپوینت خاورمیانه، مؤثر بود که به طور همزمان سبب پیدایش ملی گرایی عرب ، ترک ، ایرانی و یهودی در این منطقه شد

[۱۹] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۵۷.

[۲۰] Hourani، ۱۹۹۰ ، ص۱۸.

ملی گرایی عرب پس از جنبش ترکهای جوان در ۱۳۲۶، در واکنش به سیاست ترکسازی عثمانیها تقویت شد. تأسیس احزاب و جمعیتهای مختلف در شهرهای بیروت ، دمشق ، بغداد و قاهره در گسترش ملی گرایی عرب و اعمال فشار بر سران عثمانی مؤثر بود. برخی از آن‌ها خواهان خودمختاری در چهارچوب حکومت عثمانی شدند و شماری دیگر خواهان تحول در حکومت عثمانی و حتی جدایی از آن بودند. ملی گرایی ترک که با جنبش ترکهای جوان، خود را جنبشی اصلاح طلب معرفی کرد، با گرایشهای پانترکیسم تندرو، سبب تحریک تمایلات تجزیه طلبانه ملیتهای دیگر شد. ملی گرایی ترک پس از جنگ جهانی اول تقویت گردید و مبنای تأسیس جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک شد.

[۲۱] مجید خدوری، الاتجاهات السیاسه فی العالم العربی، ج۱، ص۲۸ـ۳۱.

[۲۲] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۵۷ـ ۵۹.

[۲۳] C ErnestDawn ,”The origins of Arab nationalism”, in The origins of Arab nationalism، ed Rashid Khalidiand et al, New York: Columbia University Press, 1991، ج۱، ص۱۷.

ملی گرایی ایرانی

ملیگرایی ایرانی از اوایل قرن چهاردهم در بین روشنفکران نوگرا رواج یافت. هدف این روشنفکران ایجاد حکومتی متمرکز و مقتدر بود تا به نظام فئودالی و فساد حکومتی پایان دهد.

[۲۴] ریچارد کاتم، ناسیونالیسم در ایران، ج۱، صسی وپنج ـ سی وشش.

ملی گرایی کرد نیز در اوایل قرن چهاردهم شکل گرفت. طرفداران این جریان به دو دسته تقسیم شدند: یک دسته به دنبال خودمختاری در چهارچوب دولت عثمانی و دستهای دیگر خواهان جدایی از آن بودند.

[۲۵] David McDowall، A modern history of the Kurds, London 1996، ج۱، ص۸۹ـ۹۰.

ملی گرایی یهود

ملی گرایی یهود نیز در اوایل قرن چهاردهم/ اواخر قرن نوزدهم در حکومت عثمانی پدید آمد که جمعیت چندصد هزار نفری از قوم یهود را در برداشت. یهودیها در شهرهای استانبول ، سالونیک ، ازمیر ، بغداد ، دمشق و در بخشهایی از اسرائیل و یمن زندگی می کردند و وضعی همانند دیگر اقلیتها در حکومت عثمانی داشتند. ملی گرایی یهود، پدیدهای اروپایی بود که نتایج آن از قرن چهاردهم، از زمان مهاجرت به فلسطین ، ظاهر شد

[۲۶] ژان پیر درینیک، پاورپوینت خاورمیانه در قرن بیستم، ج۱، ص۳۶.

جنگ جهانی اول و شکلگیری دولتهای جدید

پیش از آغاز جنگ جهانی اول، چهار نوع قلمرو سیاسی در پاورپوینت خاورمیانه وجود داشت که عبارت بودند از: قبیلهای، کشور مستقل، حکومت‌هایی با قلمرو گسترده، و مستعمراتی.
۱) قلمرو قبیلهای، شامل کوچنشینان و یکجانشینان بود که در مجاورت چراگاهها سکونت داشتند، مرزهای این قلمرو بهطور دقیق مشخص نبود.
۲) کشور مستقل، به هر واحد سیاسی که نه قبیلهای بود و نه گسترده اطلاق می شد. دولتها در این کشورها به اخذ مالیات ، اجرای قوانین و تأسیس ارتش منظم اقدام می کردند.
۳) امپراتوریها و حکومتهای دارای قلمرو گسترده، که با لشکرکشی و تسلط بر سایر واحدهای سیاسی موجود به وجود آمده بودند.
۴) قلمروهای مستعمراتی، که در نتیجه رقابت قدرتهای بزرگ استعماری در قرون اخیر، شکل گرفتند.

[۲۷] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۴۱ـ۴۵.

جنگ حکومت عثمانی بر ضد متفقین

با آغاز جنگ جهانی اول در ۱۳۳۲/ ۱۹۱۴، حکومت عثمانی بر ضد متفقین وارد جنگ شد. در همین سال، مناطق عربنشین عثمانی با دولت انگلیس که در مصر ، عدن و خلیج فارس مستقر بود، ارتباط مستقیم داشتند. انگلیسی ها از ابتدای جنگ در پاورپوینت خاورمیانه، تسهیلاتی برای شورش اعراب بر ضد عثمانیها فراهم کردند، زیرا شورش آن‌ها در کوتاه مدت، قدرت عثمانی را تضعیف می کرد و در بلندمدت، استقرار انگلیس را در پاورپوینت خاورمیانه فراهم می ساخت.

[۲۸] ژان پیر درینیک، پاورپوینت خاورمیانه در قرن بیستم، ج۱، ص۶۸.

انگلیس با بهرهبرداری از تمایلات جدایی طلبانه عربها در تشکیل حکومت عربی مستقل، شریف حسین، حاکم حجاز، را بر ضد حکومت عثمانی تحریک کرد. از سوی دیگر با انعقاد موافقتنامه سایکسپیکو در ۱۳۳۴/ ۱۹۱۶ بین انگلیس و فرانسه، مناطق وسیعی از حکومت عثمانی تقسیم شد.

[۲۹] Albert Hourani, A history of the Arab peoples, London 2002، ج۱، ص۳۱۵ـ۳۱۸.

[۳۰] Eugene L Rogan, “The emergence of the Middle East into the modern state system”, in International relations of the Middle East, ibid، ج۱، ص۲۲ـ۲۳.

[۳۱] جورج انطونیوس، یقظه العرب: تاریخ حرکه العرب القومیه، ج۱، ص۲۴۷.

عهدنامه ورسای

پس از پایان جنگ جهانی اول و شکست عثمانی، براساس مفاد عهدنامه ورسای در ۱۳۳۷/ ۱۹۱۹، مناطق عربی حکومت عثمانی اجازه یافتند که به شرط پذیرش قیمومت دولتهای بزرگ، به صورت کشورهای مستقل درآیند. البته پیش از این، دولتهای جدید در پاورپوینت خاورمیانه از ۱۲۹۳/ ۱۸۷۶ آموزش کشورداری، شامل دانش حکومت، ارتباط با دیوانسالاری حکومتی، تبعیت از اصول و قوانین جدید از طریق سرشماری، ثبت اراضی، اداره امور مالیاتی و انجام دادن خدمت نظام وظیفه سربازی را تجربه کرده بودند. براساس اجلاس سانرمو (در ۶ شعبان ۱۳۳۸/ ۲۵ آوریل ۱۹۲۰) و طبق معاهده سِوْر (۲۵ ذیقعده ۱۳۳۸/۱۰ اوت ۱۹۲۰) حجاز کشوری مستقل شناخته شد و سوریه و لبنان به قیمومت فرانسه ، و عراق ، فلسطین و ماورای اردن به قیمومت انگلیس درآمدند. از آن‌جا که سیاستهای این دولتهای جدید با رضایت ملتها همراه نبود، راهبرد عربها بیش‌تر براساس کسب استقلال از حکومتهای استعماری متمرکز شد. به طور کلی رویکردی که طی آن پاورپوینت خاورمیانه جدید در دوره بعد از جنگ جهانی اول شکل گرفت، شماری از دولتهای با ثبات ایجاد کرد که به تدریج خود را در جامعه ملل تثبیت کردند، اما این فرایند مشکلات بزرگی در پی داشت که در تحولات منطقهای و بینالمللی اثرگذار بود. بارزترین این مشکلات اشغال فلسطین توسط صهیونیستها و بر اثر آن، منازعه اعراب و اسرائیل، و بی ثباتی سیاسی کشورهای پاورپوینت خاورمیانه بود.

[۳۲] ۳۷ـ۳۸، Eugene L Rogan, “The emergence of the Middle East into the modern state system”, in International relations of the Middle East, ibid، ج۱، ص۲۸.

[۳۳] فیلیپ خوری حتی، شرق نزدیک در تاریخ: یک سرگذشت پنج هزار ساله، ج۱، ص۵۳۱.

[۳۴] Albert Hourani, A history of the Arab peoples, London 2002، ج۱، ص۳۱۸.

[۳۵] Bernard Lewis, The shaping of the modern Middle East, NewYork 1994، ج۱، ص۱۲۸ـ ۱۲۹.

لیبی

لیبی نیز در زمان سلطه عثمانیها شامل دو ایالت مجزای سیرنائیک و طرابلس غرب بود. ایتالیا در ۱۳۲۹/۱۹۱۱ این منطقه را اشغال کرد و در ۱۳۱۳ش/۱۹۳۴ این دو ایالت را در هم ادغام نمود و به صورت کشور لیبی درآورد. مصر از ۱۲۹۹/ ۱۸۸۲ مستعمره انگلستان شد و ایران اگرچه هرگز مستعمره نشد، اما تحت نفوذ دولتهای روسیه و انگلیس بود

[۳۶] لاپیدوس، ص ۵۷۳ـ۵۷۴

[۳۷] لاپیدوس، ص ۶۱۵

[۳۸] لاپیدوس، ص ۷۱۲ـ۷۱۳

[۳۹] لبیب عبدالساتر، التاریخ المعاصر، ج۱، ص۱۱۸.

[۴۰] لبیب عبدالساتر، التاریخ المعاصر، ج۱، ص۱۳۴ـ ۱۳۶.

جنگ جهانی دوم و پیامدهای آن

طی جنگ جهانی دوم، دولتهای نیمه مستقل پاورپوینت خاورمیانه، گرچه بهطور مستقیم در جنگ حضور نداشتند، ورود دولتهای استعماری، آنها را نیز به نوعی درگیر جنگ کرد. تبلیغات ضدیهودی آلمانیها، گرایش ضداستعماری مستعمرات و پیروزی اولیه متحدین (آلمان، ایتالیا، ژاپن) در جنگ، بسیاری از کشورهای پاورپوینت خاورمیانه را به حمایت از دول محور مصمم کرد،

[۴۱] برنارد لوئیس، پاورپوینت خاورمیانه: دو هزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت تا امروز، ج۱، ص۳۶۱.

[۴۲] پیتر منسفیلد، تاریخ پاورپوینت خاورمیانه، ج۱، ص۲۵۳ـ۲۵۵، ترجمه عبدالعلی اسپهبدی.

اما نتایج جنگ برای آن‌ها ناخوشایند بود. دول محور انتظارات حامیان خود را برآورده نکردند. همچنین با وجود وعده استقلال، بسیاری از نیروهای متفقین در کشورهای پاورپوینت خاورمیانه ماندند. از این پس، این کشورها برای دستیابی به استقلال تلاش کردند. پیش از آن، عربستان سعودی ، یمن ، عراق و مصر به استقلال رسیده بودند. در ۱۳۲۲ش/ ۱۹۴۳، با خروج اجباری نیروهای فرانسوی، سوریه و لبنان نیز مستقل شدند. اتحادیه عرب در ۱۳۲۴ش/ ۱۹۴۵ تشکیل شد. در ۱۳۲۵ش/ ۱۹۴۶، امیرنشین اردن نیز که تحت قیمومت انگلیس بود به استقلال رسید. نخستین هدف این دولتها، الغای معاهدات و بیرون راندن نیروهای خارجی و کسب استقلال کامل بود که با عقب نشینی دولتهای استعماری از تمامی سرزمینهای اشغالی در اوایل دهه ۱۳۳۰ش/۱۹۵۰، به وقوع پیوست. درپی استقلال این کشورها، جنبش استقلالطلبی به دیگر کشورها نیز گسترش یافت. لیبی در ۱۳۳۰ش/۱۹۵۱، کویت در ۱۳۴۰ش/۱۹۶۱، یمن جنوبی در ۱۳۴۶ش/۱۹۶۷ و امارات متحده عربی در ۱۳۵۰ش/۱۹۷۱ به استقلال دست یافتند.

[۴۳] برنارد لوئیس، پاورپوینت خاورمیانه: دو هزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت تا امروز، ج۱، ص۳۶۲.

[۴۴] برنارد لوئیس، پاورپوینت خاورمیانه: دو هزار سال تاریخ از ظهور مسیحیت تا امروز، ج۱، ص۳۶۷ـ۳۶۸.

[۴۵] پیتر منسفیلد، تاریخ پاورپوینت خاورمیانه، ج۱، ص۲۵۹ـ۲۶۳، ترجمه عبدالعلی اسپهبدی.

[۴۶] زاهیه قدوره، تاریخ العرب الحدیث، ج۱، ص۲۶۶.

[۴۷] زاهیه قدوره، تاریخ العرب الحدیث، ج۱، ص۳۱۳.

پاورپوینت خاورمیانه و جنگ سرد

جنگ سرد به دلیل رقابت دو قدرت رقیب یعنی امریکا و شوروی از ۱۳۲۴ش/ ۱۹۴۵، پیامدهای تأثیرگذاری برپاورپوینت خاورمیانه داشت. دستیابی به برتری راهبردی در منطقه و دستیابی به منابع نفتی دلایل این رقابت بودند. جنگ سرد جنگی ایدئولوژیک میان دو نظام متفاوت سیاسی و اقتصادی و اجتماعی، یعنی سرمایه داری و کمونیسم ، بود. رشد و توسعه نفوذ قدرت امریکا و شوروی به تدریج خلأ قدرتی را که در غیاب قدرتهای سابق استعماری به ویژه انگلیس و فرانسه به وجود آمده بود، پر کرد. امریکا رهبری تفکر لیبرال دموکراسی و سرمایه داری را داشت و شوروی براساس تفکر مارکسیسم به دنبال اعمال آن بر نظام حکومتی کشورهای تحت نفوذ خود بود. بنابراین پاورپوینت خاورمیانه به مدت چهار دهه صحنه این رقابتهای ایدئولوژیک شد. بر پایه همین شعارها بود که دولتهای پاورپوینت خاورمیانه به یکی از این دو قدرت بزرگ گرایش یافتند و به دو بلوک غرب و شرق پیوستند.

[۴۸] اسلاگلت، ص ۴۱ـ۴۲

[۴۹] اسلاگلت، ص ۴۸

[۵۰] میلتون ـ ادواردز و هینچکلیف، ص ۳۶ـ۳۷

رهنامه ترومن

در ۱۳۲۶ش/ ۱۹۴۷، رهنامه ترومن، رئیس جمهور امریکا، صادر شد که بر حمایت امریکا از کشورهایی تأکید می کرد که از سوی اتحاد جماهیر شوروی تهدید می‌شدند. دیگر رؤسای جمهور امریکا نیز بر همین اساس، سیاست جلوگیری از نفوذ شوروی و حفظ و تضمین منافع راهبردی امریکا در منطقه، به ویژه دستیابی به نفت در پاورپوینت خاورمیانه، را ادامه دادند.

[۵۱] لاکمن، ص ۱۱۲

[۵۲] میلتون ـ ادواردز و هینچکلیف، ص ۳۷

شوروی نیز با بهره برداری از وضع نابسامان پس از جنگ جهانی دوم ، با حمایت از گروهها و احزاب مخالف چپگرا در پاورپوینت خاورمیانه، موقعیت خود را در منطقه تقویت نمود و در دهه های بعد، مناسبات نزدیکی با دولتهای چپگرای جهان عرب مانند مصر، سوریه و عراق برقرار کرد

[۵۳] میلتون ـ ادواردز و هینچکلیف، ص ۴۲ـ۴۳

[۵۴] مجید خدوری، الاتجاهات السیاسه فی العالم العربی، ج۱، ص۱۶۳.

جنگ سرد در پاورپوینت خاورمیانه سبب وقوع بحرانهایی مانند بحران سوئز در ۱۳۳۵ش/۱۹۵۶، انقلاب و کودتاهای پیاپی در کشورهایی مانند سوریه و عراق و بسیاری از منازعات منطقهای شد. سرخوردگی کشورهای پاورپوینت خاورمیانه از تحققنیافتن منافعشان سبب شد تا در نهایت همراه با دیگر کشورهای آسیایی و افریقایی، در ۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۱ جنبش عدم تعهد را با هدف عدم وابستگی به قدرتهای غرب و شرق تأسیس کنند.

[۵۵] ۳۱ـ۳۳، علیاکبر عبدالرشیدی، ج۱، ص۱۵ـ۲۰، جنبش عدم تعهد از آغاز تا سال ۱۹۸۵.

[۵۶] Albert Hourani, A history of the Arab peoples, London 2002، ج۱، ص۳۶۷ـ۳۶۸.

منازعه اعراب و اسرائیل

این منازعه از مهمترین منازعات تاریخ پاورپوینت خاورمیانه است، که حتی بر قطب بندیهای بین المللی و تشدید اختلافات بین قدرتهای بزرگ تأثیر گذاشت و سبب رقابت تسلیحاتی در منطقه پاورپوینت خاورمیانه شد. این منازعه پیامد مستقیم اشغال فلسطین بود که از اعلامیه بالفور در ۱۳۳۵/۱۹۱۷ و قیمومت فلسطین نشئت گرفت و سبب ایجاد شکاف بین کشورهای عربی گردید

[۵۷] علاءعبدالوهاب، ص ۵۱ـ ۵۲.

[۵۸] محسن محمد صالح، فلسطین: دراسات منهجیه فی القضیه الفلسطینیه، ج۱، ص۳۳ـ۳۵.

مهاجمانِ صهیونیست، با حمایت دولت انگلیس، پس از جنگ جهانی دوم، بخشهایی از سرزمین فلسطین را اشغال و رژیم اسرائیل را تأسیس کردند، متعاقب آن جنگ ۱۳۲۷ش/۱۹۴۸، برای آزادی فلسطین روی داد که ناکام ماند. از آن زمان تاکنون (۱۳۸۹ش/۲۰۱۰) منازعه کشورهای عربی با رژیم اشغالی، که بیش‌تر کشورهای اسلامی نیز با آن همراه اند، ادامه دارد و این رژیم که علاوه بر فلسطین، ارتفاعات جولان سوریه را نیز اشغال کرده است، همچنان از حمایت نظامی ـ سیاسی شماری از کشورهای غربی و به ویژه ایالات متحده امریکا بهره میگیرد. در این برهه زمانی، کشورهای عربی تلاش کرده اند که سرزمینهای خود را از راههای نظامی و سیاسی بازپسگیرند. امضای پیمان کمپ دیوید بین مصر و اسرائیل در ۱۳۵۷ش/۱۹۷۸، مذاکرات صلح در دهه ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۰، و برگزاری کنفرانس مادرید در ۱۳۷۰ش/ ۱۹۹۱ که به انعقاد معاهده اسلو در ۱۳۷۲ش/ ۱۹۹۳ انجامید و همچنین امضای معاهده صلح بین اردن و اسرائیل در ۱۳۷۳ش/ ۱۹۹۴، تاکنون نتوانسته است آرامش را به منطقه بازگرداند

[۵۹] Charles Smith, “The Arab،Israeli conflict”, ibid، ج۱، ص۲۱۷.

[۶۰] Charles Smith, “The Arab،Israeli conflict”, ibid، ج۱، ص۲۲۹ـ۲۳۵.

[۶۱] براون، ص ۲۴۰ـ۲۴۵.

اسلامگرایی

ظهور جنبشهای نوین اسلامی در منطقه پاورپوینت خاورمیانه در واکنش به محیط بحرانی این کشورها بود. مهمترین عوامل بحرانزا در منطقه از یکسو جریانهای ملی گرایی بود که میان مسلمانان پاورپوینت خاورمیانه تفرقه ایجاد کرد و از سوی دیگر فقر و تضادهای طبقاتی بود که در نتیجه سیاستهای دولتهای ناکار آمد همچنان گسترش می یافت. ضعف نظامی کشورهای منطقه و به ویژه شکست اعراب از اسرائیل و نیز بحران فرهنگی ناشی از تلاش این کشورها برای نوسازی و تقلید از غرب به انگیزه دستیابی به پیشرفتهای نظامی و توسعه اقتصادی از دیگر عوامل بحرانزا در منطقه بود. در این میان ناکامی گفتمانهای رقیب مانند گفتمان سکولار ملی گرا، گرایش به اسلام گرایی را در منطقه تسریع کرد. شکست اعراب از اسرائیل در ۱۳۴۶ش/ ۱۹۶۷ و مرگ جمال عبدالناصر رهبر ملی گرای مصر در ۱۳۴۹ش/ ۱۹۷۰ زمینه زوال اندیشه های ملی گرایی عرب و جانشین کردن گفتمان جدید (اسلامگرایی) را فراهم کرد و راه را برای فعالیت گروههای اسلام گرا هموار نمود.

[۶۲] دکمجیان، ص۲۳ـ ۳۰

[۶۳] فایز ساره، دراسات فی الاسلام السیاسی، ج۱، ص۵.

در ۱۳۵۷ش/۱۹۷۹ اسلامگرایی در پاورپوینت خاورمیانه با پیروزی انقلاب اسلامی ایران به اوج خود رسید. بسیاری از جنبشهای اسلامی به نوعی از انقلاب اسلامی ایران الهام گرفتند و برای رسیدن به جامعه اسلامی آن را الگوی خود قرار دادند (انقلاب ایران، مقدمه جان اسپوزیتو )

[۶۴] جیمز پیسکاتوری، ص ۱ـ۲

[۶۵] مورتیمر، ص ۳۵۴ـ۳۵۶

. از دهه ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۰ بر تعداد احزاب و گروههای اسلامگرا در کشورهای پاورپوینت خاورمیانه افزوده شد. این تشکلها در عرصه سیاسی این کشورها نقش مؤثری داشتند. در مصر جمعیت اخوان‌المسلمین ، که در اسفند ۱۳۰۶/ مارس ۱۹۲۸ تأسیس شده بود، با توجه به فضای سیاسی جدید، در ۱۳۶۳ش/ ۱۹۸۴ در انتخابات مجلس هفت کرسی را به دست آورد. در دورههای بعد نیز حضور آن‌ها در مجلس همچنان ادامه داشت. در لبنان الجماعه الاسلامیه در ۱۳۴۵ش/ ۱۹۶۴ و دو حزب شیعی امل (افواج المقامه اللبنانیه) و حزباللّه در دهه های ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ش/ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به وجود آمدند. در فلسطین نیز جنبش جهاد اسلامی (حرکه الجهادالاسلامی) تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران و جنبش حماس با تأسی از اخوان المسلمین در این زمان شکل گرفتند. در عراق حزب الدعوه الاسلامیه با آن‌که در سالهای ۱۳۳۷ـ۱۳۳۸ش/ ۱۹۵۸ـ ۱۹۵۹ تأسیس شده بود، اما پس از انقلاب اسلامی ایران بر فعالیتش افزوده شد. در سوریه جبهه اسلامی سوریه (الجبهه الاسلامیه فی سوریا) در ۱۳۵۹ش/ ۱۹۸۰ از گروههای مختلف اسلامی شکل گرفت. در اردن اخوانالمسلمین قانونی شناخته شد و در انتخابات ۱۳۶۸ش/ ۱۹۸۹، ۲۲ کرسی مجلس را به دست آورد. در یمن در ۱۳۴۹ش/۱۹۷۰ شاخهای از اخوانالمسلمین تأسیس شد و پس از وحدت بین یمن شمالی و جنوبی در ۱۳۶۹ش/ ۱۹۹۰ شمار احزاب اسلامی که به صورت قانونی فعالیت می کردند، به ۴۶ رسید. در کویت جمعیت اصلاح اجتماعی (جمعیه الاصلاح الاجتماعی) که در ۱۳۴۲ش/۱۹۶۳ شکل گرفته بود در دهه ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ش/ ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به اوج فعالیت خود رسید. در ترکیه نیز در دهه ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۰ احزاب اسلامی مانند حزب رفاه (رفاه پارتیسی) و حزب نظام ملی (ملی نظام پارتیسی) به وجود آمدند که در صحنه سیاسی ترکیه نقش مهمی داشتند؛

[۶۶] حسنین توفیق ابراهیم، النظام السیاسی و الاخوان المسلمون فی مصر من التسامح الی المواجهه، ج۱، ص۲۴ـ۲۵.

[۶۷] حیدر ابراهیم علی، التیارات الاسلامیه و قضیه الدیمقراطیه، ج۱، ص۷۸.

[۶۸] حیدر ابراهیم علی، التیارات الاسلامیه و قضیه الدیمقراطیه، ج۱، ص۸۱.

[۶۹] حیدر ابراهیم علی، التیارات الاسلامیه و قضیه الدیمقراطیه، ج۱، ص۸۴.

[۷۰] حیدر ابراهیم علی، التیارات الاسلامیه و قضیه الدیمقراطیه، ج۱، ص۸۸ـ۹۱.

[۷۱] تانک، ص ۲۹۰

گسترش گروههای اسلامی

گسترش گروههای اسلامی موجب نگرانی برخی از دولتهای پاورپوینت خاورمیانه شد و به همین دلیل آن‌ها را از مشارکت سیاسی محروم کردند و به سرکوب این گروهها پرداختند. این امر سبب شد که برخی از آن‌ها برای احقاق حقوق خود به شیوه های قهرآمیز متوسل شوند.

[۷۲] دکمجیان، ص ۲۱۷ـ۲۱

نفت و مسائل آن در پاورپوینت خاورمیانه

نفت در پاورپوینت خاورمیانه اهمیت راهبردی دارد و حتی مرزبندیهای پاورپوینت خاورمیانه باتوجه به منابع نفتی صورت گرفته است. تنها چهار کشور عربستان سعودی، کویت ، ایران و عراق در حدود هشتاد درصد ذخایر نفت منطقه و یک چهارم ذخایر جهانی را در اختیار دارند. نفت، افزون بر توزیع جغرافیایی ثروت، در تغییر موازنه قدرت و ایجاد تنش و بحران یا ائتلاف و همکاریهای منطقهای در پاورپوینت خاورمیانه اثرگذار بوده است. نفت همراه با خود نیروهای جدیدی را وارد عرصه سیاسی کشورهای پاورپوینت خاورمیانه کرد که به ایجاد ساختارهای حکومتی جدیدی در این کشورها انجامید. همچنین، امکان دسترسی مستقیم رهبران کشورهای پاورپوینت خاورمیانه به درآمدهای خارجی از طریق فروش نفت مهیّا گردید. درآمدهایی که پیش از آن بازرگانان در ازای کسب امتیازات سیاسی ایجاد می کردند، اکنون به طور مستقیم در اختیار حاکمان سیاسی قرار داشت. این امر سبب به وجود آمدن هیئت حاکمهای مستقل و بینیاز از دیگر گروههای اجتماعی در این کشورها شد.

[۷۳] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۳۱۳.

[۷۴] Jill Crystal, Oil and politics in the Gulf: rulers and merchants in Kuwait and Qatar, Cambridge 1995، ج۱، ص۶ـ۷.

درآمدهای نفت در پاورپوینت خاورمیانه

درآمدهای نفت در پاورپوینت خاورمیانه در انحصار دولتهاست و این درآمدها دولت را از تولید داخلی و وابستگی به طبقات اجتماعی بی نیاز می کند.

[۷۵] افزایش شکاف میان شهر و روستا، کاهش تولید موادغذایی و فراوردههای کشاورزی، و رشد مهاجرت روستاییان به شهرها میگردد، فیلیپ خوری حتی، شرق نزدیک در تاریخ: یک سرگذشت پنج هزار ساله.

[۷۶] محمدعلی کاتوزیان، اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ج۱، ص۲۹۰ـ۲۹۲.

دولتهای پاورپوینت خاورمیانه در فرایند توزیع افزونه حاصل از درآمد (رانتِ) نفت در جامعه، نیازهای جامعه را برآورده می کنند. مهمترین ویژگی دولت رانتی، استقلال مالی آن از جامعه است که به همین سبب خود را از کسب مشروعیت از نهادهای دموکراتیک (مردم سالارانه) بینیاز می داند. این دولتها بیش‌تر دارای نظامهای استبدادیاند و درآمدهای نفتی به تقویت و تحکیم استبداد در آن&z/spanwnj;ها یاری رسانده است.

[۷۷] Giacomo Luciani, “Oil and political economy in the international relations of the Middle East”, in International relations of the Middle East, ibidجان اسپوزیتو و محمد ا مقتدرخان، p، ج۱، ص۹۲ـ۹۳.

نفت همچنین برای کشورهای پاورپوینت خاورمیانه وابستگی های بینالمللی جدیدی به وجود آورده است. تا پیش از جنگ جهانی دوم، عملیات اکتشاف، استخراج و فروش نفت در انحصار شرکتهای بزرگ غربی بود. این شرکتها به دلیل داشتن این فنّاوریها، از موضع قدرت با کشورهای پاورپوینت خاورمیانه برخورد می کردند. از سوی دیگر، قدرتهای بزرگ در پاورپوینت خاورمیانه براساس نیازهای نفتی خود سیاستگذاری می کردند. کشورهای تولیدکننده نفت در پاورپوینت خاورمیانه نیز از اهمیت نفت برای قدرتهای جهانی آگاه شده و با خواستهایی مانند تضمین امنیت در برابر بحرانهای داخلی و خارجی و همچنین دستیابی به تسلیحات پیشرفته، با قدرتهای بزرگ جهانی به توافق رسیده اند. با مرور تاریخ پاورپوینت خاورمیانه درمی یابیم که نیاز امریکا و انگلیس به نفت ، الگوی رفتاری این دو کشور درباره پاورپوینت خاورمیانه و ایجاد دولتهای جدید در این منطقه پس از فروپاشی حکومت عثمانی، را تحت تأثیر قرار داده است.

[۷۸] Jill Crystal, Oil and politics in the Gulf: rulers and merchants in Kuwait and Qatar, Cambridge 1995، ج۱، ص۷.

[۷۹] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۳۲۲ـ۳۲۳.

[۸۰] Giacomo Luciani, “Oil and political economy in the international relations of the Middle East”, in International relations of the Middle East, ibid، ج۱، ص۸۷ـ۸۸.

در این میان، ملی شدن نفت در ایران در ۱۳۲۹ش/۱۹۵۰، پیروزی بزرگی برای یک کشور پاورپوینت خاورمیانهای در برابر یک شرکت عظیم نفتیِ برخوردار از حمایت همه جانبه دولت انگلیس بود. این اقدام ضداستعماری را در سالهای بعد دیگر کشورهای پاورپوینت خاورمیانه مانند عراق و لیبی ادامه دادند.

[۸۱] ناصر فرشادگهر، «نقش متغیرهای سیاسی در روند دگرگونیهای اوپک»، ج۱، ص۴۰ـ۴۲.

اختلافات مرزی و جنگها

مرزها نقش اساسی در نظاممند کردن مناسبات سیاسی و اقتصادی کشورها ایفا می کنند؛ همچنانکه گاه موجب بروز یا تشدید پاره ای اختلافات می شوند. بخش اندکی از مرزهای پاورپوینت خاورمیانه بر اثر توافق بین دولتها ایجاد شده است و هنوز مرزها در این کشورها منشأ اختلاف و منازعه اند. بهدلیل بحرانهای سیاسیِ به وجود آمده در طول قرنهای پیش، مرزهای فعلی پاورپوینت خاورمیانه کاملا جدید و محصول سالهای اولیه قرن چهاردهم است. مرزهای بین دو کشور باید مراحلی را پشت سر بگذارند تا به درجه تکامل برسند. مرزهای تکامل یافته مرزهایی است که دو دولت آن‌ها را به رسمیت می‌شناسند و علامتگذاری و به صورت مناسبی اداره میکنند. باتوجه به این تعریف، بسیاری از مرزهای پاورپوینت خاورمیانه هنوز تکامل یافته نیستند.

[۸۲] Alasdair Drysdale and Gerald Henry Blake, The Middle East andNorth Africa: a political geography, New York 1985، ج۱، ص۷۵ـ۷۷.

منازعات مرزی مهمی در میان کشورهای حاشیه خلیج فارس وجود داشته است. از این میان، اختلافات ایران و عراق برای تعیین خط مرزی اروندرود (شطالعرب) دستاویز صدام حسین برای شروع جنگ عراق با ایران شد.

[۸۳] جفری کمپ و رابرت هارکاوی، جغرافیای استراتژیک پاورپوینت خاورمیانه، ج۱، ص۱۴۹ـ۱۵۲.

افزون بر این، اختلاف ایران و امارات متحده عربی در باره جزایر تنب و ابوموسی از ۱۳۵۰ش/ ۱۹۷۱ تاکنون ادامه دارد. در عربستان نیز، اختلاف برای تعیین مرزهای مشرق عربستان با همسایگانش موجب تنشهایی بین این کشور با ابوظبی و عمان شد. عربستان و ابوظبی درباره منطقه نفت خیز الزّفه که در حاشیه ربعال خالی واقع است، نیز با یکدیگر اختلاف دارند. در جنوب عربستان نیز، اختلافات مرزی این کشور و یمن به برخوردهای نظامی بین قبایلی از دو دولت منجر شده است.

[۸۴] پیتر بومونت، جرالد هنری بلیک، ج۱، ص۳۹۲ـ۳۹۵، و جان مالکوم گستاف.

[۸۵] ژان پل شانیلو و احمد سیاح، مسأله الحدود فی الشرق الاوسط، ج۱، ص۲۱۲ـ۲۳۱، تعریب حسین حیدر.

عراق نیز با کویت اختلاف مرزی دارد. عراق مدعی بود که کویت در زمان حکومت عثمانی جزئی از استان بصره بوده و سپس انگلیس در ۱۳۱۱ش/۱۹۳۲ آن را جدا کرده است. عراق از ۱۳۴۱ش/۱۹۶۲، مدعی حاکمیت بر سراسر کویت شد که این اختلافات و تنشها سرانجام به جنگ عراق با کویت و اشغال آن در ۱۳۶۹ش/۱۹۹۰ و شکست نهایی دولت عراق منجر گردید

[۸۶] جفری کمپ و رابرت هارکاوی، جغرافیای استراتژیک پاورپوینت خاورمیانه، ج۱، ص۱۵۴.

جنگهای پاورپوینت خاورمیانه در دوران معاصر

بررسی جنگهای پاورپوینت خاورمیانه در دوران معاصر نشان می دهد که فقط داشتن قدرت پیشرفته نظامی و توسل به زور برای حل منازعه باعث جلوگیری از جنگ نمی شود. تحلیل و بررسی نشان می دهد که عوامل سیاسی و اقتصادی از دلایل مهم وقوع جنگ در پاورپوینت خاورمیانه بوده اند. تلاش برای دستیابی به مشروعیت سیاسی و اهداف اقتصادی انگیزه های قدرتمندی برای آغاز بسیاری از جنگها در پاورپوینت خاورمیانه بوده اند. مسئله جلوگیری از جنگ و خشونت علاوه بر نظامی بودن، مسئله ای سیاسی نیز به شمار میآید. برخی از جنگهای پاورپوینت خاورمیانه پیامد برهم خوردن توازن قوا و از بین رفتن بازدارندگی در منطقه اند. در این وضع، کشورها با فراهم شدن فرصتی برای دستیابی به منافع بیش‌تر با یکدیگر جنگ می کنند و تا زمانی که کشورهای پاورپوینت خاورمیانه به توافق و سازگاری سیاسی نرسند، فضای منطقه همچنان امنیتی خواهد ماند و منابع طبیعی این منطقه برای خرید تسلیحات و نظامیگری هزینه خواهد شد.

[۸۷] اشتاین ،ص ۱۹۷ـ۱۹۸.

[۸۸] اشتاین، ص ۲۱۳.

نظامیان نظامیگری و کودتا

در پاورپوینت خاورمیانه مانند بسیاری از کشورهای توسعه نیافته، نظامیان در ایجاد ساختارهای جدید و نوسازی جامعه نقش برجستهای داشته اند. در این منطقه در سالهای ۱۳۱۵ تا ۱۳۷۹ش/ ۱۹۳۶ـ ۲۰۰۰، بیش از پنجاه کودتای نظامی به وقوع پیوسته که بیانگر مداخله نظامیان در سیاست است.

[۸۹] وحید سینائی، دولت مطلقه، ج۱، ص۶۳.

همچنین، تحولات منطقهای و بینالمللی پس از دو جنگ جهانی در گسترش و تداوم مداخله نظامیان در سیاست در کشورهای پاورپوینت خاورمیانه مؤثر بودند. تأسیس رژیم اسرائیل در ۱۳۲۷ش/۱۹۴۸ و تحقیر اعراب در منازعه با اسرائیل بر رشد و گسترش ملی گرایی عرب و افزایش قدرت نظامیان در کشورهای عربی اثرگذار بوده است. جنگ سرد نیز عامل مؤثری در پاورپوینت خاورمیانه برای گسترش نظامیگری، افزایش قدرت نهادهای نظامی و مداخله نظامیان در سیاست بود. رقابت تسلیحاتی و مناسبات نظامی و امنیتی این کشورها در چهارچوب رقابت دو قدرت برتر جهان و تمایل این قدرتها بر تداوم ساختارهای موجود در این کشورها که متکی بر نیروهای نظامی بود، به تحکیم موقعیت نظامیان و اعمال فشارشان بر نیروهای مخالف در داخل کشور منجر شد.

[۹۰] وحید سینائی، دولت مطلقه، ج۱، ص۶۷ـ۶۸.

[۹۱] طلعت مسلّم، «قضایا و متطلّبات الامن العسکری العربی فی نهایه القرن العشرین و مطلع القرن الحادی و العشرین»، ج۱، ص۲۷۵ـ۲۷۶.

آشنایی نظامیان با علوم جدید

آشنایی نظامیان با علوم جدید و به کارگیری فناوریهای پیشرفته، آگاهی از عقب ماندگی کشور و نیز خاستگاه های اجتماعی آنان، به همراه ویژگی هایی مانند دارا بودن نظام فرماندهی متمرکز، سلسله مراتبی و منضبط، و انحصار تجهیزات نظامی، بر اقتدار و سازماندهی ارتش در کشورهای پاورپوینت خاورمیانه افزود و باعث شد نظامیان خود را پیشگامان ملی گرایی و اصلاح اجتماعی معرفی کنند و وارد صحنه سیاسی شوند.

[۹۲] بهروز عطائیفر، ارتش، ج۱، ص۱۴۳ـ۱۴۵، کودتا، سیاست: بررسی تحلیلی ـ تطبیقی نقش ارتش در کشورهای اسلامی.

[۹۳] عبدالاله بلقزیز، «السیاسه فی میزان العلاقه بین الجیش و السلطه»، ج۱، ص۲۷ـ۲۹، در الجیش و السیاسه و السلطه فی الوطن العربی.

برای مثال، رضاخان با چنین ادعاهایی و با حمایت انگلیسی ها در ۱۲۹۹ش/ ۱۹۲۰ وارد صحنه سیاسی شد و پس از آن قدرت را به دست گرفت. مصطفی کمال آتاتورک نیز، پس از فروپاشی حکومت عثمانی، جمهوری ترکیه را پایه ریزی کرد.

[۹۴] بهروز عطائیفر، ارتش، ج۱، ص۱۴۶ـ۱۴۷، کودتا، سیاست: بررسی تحلیلی ـ تطبیقی نقش ارتش در کشورهای اسلامی.

[۹۵] وحید سینائی، دولت مطلقه، ج۱، ص۲۵۹ـ۲۶۱.

[۹۶] وحید سینائی، دولت مطلقه، ج۱، ص۳۴۸.

[۹۷] Bernard Lewis, The emergence of modern Turkey, New York 2002، ج۱، ص۲۹۲ـ۲۹۳.

کودتا به مثابه یک روش انتقال قدرت

با ورود نظامیان به صحنه سیاست، کودتا به مثابه یک روش انتقال قدرت در کشورهای پاورپوینت خاورمیانه رایج شد. بیشتر این کودتاها بعد از مدت کوتاهی (سه یا چهار سال) پس از به استقلال رسیدن کشورها یا بلافاصله پس از استقلال آن‌ها رخ داده است. قسمت اعظم کودتاها در دورهای رخ دادهاند که در این کشورها ناآرامی و بیثباتی سیاسی وجود داشته و هیئت حاکمه برای برقراری امنیت و آرامش به ارتش تکیه کرده است.
کودتا در پاورپوینت خاورمیانه همچنین به دلیل واکنش اعتراضی نظامیان به تغییرات بنیادی از سوی هیئت حاکمه یا نبودن روشی مسالمت آمیز برای انتقال قدرت انجام گرفته است.

[۹۸] صلاح سالم زرتوقه، انماط الاستیلاء علی السلطه فی الدول العربیه، ج۱، ص۲۵۱ـ۲۵۲.

کودتا به معنای واقعی آن در پاورپوینت خاورمیانه، پس از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد. در سوریه در ۱۳۲۸ش/۱۹۴۹، نظامیان به رهبری حُسنی الزعیم، در مصر در ۱۳۳۱ش/ ۱۹۵۲ افسران آزاد به رهبری محمد نجیب و جمال عبدالناصر و در عراق در ۱۳۳۷ش/ ۱۹۵۸ نظامیان به رهبری عبدالکریم قاسم کودتا کردند.

[۹۹] لش، ص۲۷۱

[۱۰۰] صلاح سالم زرتوقه، انماط الاستیلاء علی السلطه فی الدول العربیه، ج۱، ص۲۶۳.

[۱۰۱] صلاح سالم زرتوقه، انماط الاستیلاء علی السلطه فی الدول العربیه، ج۱، ص۲۹۷.

[۱۰۲] بهروز عطائیفر، ارتش، ج۱، ص۱۴۵، کودتا، سیاست: بررسی تحلیلی ـ تطبیقی نقش ارتش در کشورهای اسلامی.

در ایران نیز زاهدی با کمک امریکا و انگلیس و به نفع محمدرضاشاه در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ با کودتا حکومت محمدمصدق را سرنگون کرد.

[۱۰۳] محمدعلی کاتوزیان، اقتصاد سیاسی ایران: از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ج۱، ص۳۴۲ـ ۳۴۹.

به همین ترتیب، دخالت نظامیان در کشورهای پاورپوینت خاورمیانه ادامه پیدا کرد. بااین همه، در حالیکه در بیش‌تر کشورهای پاورپوینت خاورمیانه نظامیان نیرویی برای کودتا، انقلاب