توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت خالدبن ولید دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت خالدبن ولید،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت خالدبن ولید :

خالد بن ولید مخزومی

خالد بن ولید بن مُغیره بن عبداللّه بن عمر/ عُمَیْر بن مَخزوم قرشی مخزومی، از سرداران مشهور صدر اسلام می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی خالد
۱.۱ – کنیه و قبیله خالد
۱.۲ – تولد خالد
۱.۳ – پدر و مادر خالد
۱.۴ – مشهورترین عموی خالد
۱.۵ – خاله‌های خالد
۲ – خالد در جاهلیت
۳ – اقدامات خالد قبل از اسلام آوردن
۳.۱ – خالد در جنگ بدر
۳.۲ – خالد در جنگ احد
۳.۳ – خالد در جنگ احزاب
۳.۴ – خالد در کُراع‌الغَمیم
۳.۵ – ترک مکه به خاطر نفرت
۴ – تاریخ اسلام آوردن خالد
۵ – اقدامات خالد بعد از اسلام آوردن
۵.۱ – خالد در جنگ مؤته
۵.۱.۱ – لقب خالد بعد از مؤته
۵.۲ – خالد در فتح مکه
۵.۳ – خالد پس از فتح مکه
۵.۴ – رفتار خالد با بنی‌جَذِیْمه
۵.۵ – خالد در غزوه حنین
۵.۶ – خالد در نبرد تبوک
۵.۷ – فرستاده‌شدن خالد به بنی‌حارث
۵.۸ – فرستاده‌شدن خالد به یمن
۶ – اقدامات خالد بعد از پیامبر (ص)
۶.۱ – حمایت خالد از ابوبکر
۶.۲ – خالد در جنگ‌های رده
۶.۳ – نبرد خالد با طلیحه
۶.۳.۱ – برخورد نادرست با بنی‌تمیم
۶.۳.۲ – بخشیدن خالد توسط عمر
۶.۴ – نبرد خالد با مسیلمه کذاب
۶.۵ – خالد در فتح ایران
۶.۵.۱ – حرکت از یمامه به عراق
۶.۵.۲ – جنگ‌های خالد در عراق
۶.۶ – فتح پایتخت ملوک لخمی
۶.۷ – فرماندهی سپاه شام
۶.۷.۱ – شمار سپاهیان خالد
۶.۷.۲ – رسیدن خالد به اطراف شام
۶.۷.۳ – فتح شهرهایی از شام
۶.۷.۴ – نبرد اجنادین و یرموک
۶.۷.۵ – عزل شدن از فرماندهی
۶.۷.۶ – ورود خالد به دمشق
۶.۸ – خالد در نبرد فحل
۶.۹ – عمارت شهرهای جزیره
۷ – اقدامات خالد در حکومت قنّسرین
۷.۱ – خشم عمر نسبت به خالد
۷.۲ – گلایه خالد به عمر
۸ – وفات خالد
۹ – سن خالد هنگام مرگ
۱۰ – اموال باقی‌مانده از خالد
۱۱ – سوگواری زنان بنی‌مخزوم
۱۲ – نظر مورخان درباره خالد
۱۲.۱ – نظرات موافق با خالد
۱۲.۲ – نظرات مخالف با خالد
۱۳ – شبیه‌ترین فرد به عمر
۱۴ – نقل روایت خالد از پیامبر (ص)
۱۵ – روایت‌کنندگان از خالد
۱۶ – فرزندان خالد
۱۷ – قهرست منابع
۱۸ – پانویس
۱۹ – منابع

معرفی خالد

در بخش اول مقاله به معرفی خالد پرداخته می‌گردد.

کنیه و قبیله خالد

کنیه‌اش ابوسلیمان

[۱] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۴، (بیروت).

[۲] مصعب بن عبداللّه، کتاب نسب قریش، ج۱، ص۳۲۰، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

[۳] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۲، ص۴۲۷، چاپ علیمحمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

و به روایتی ابوالولید

[۴] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۲، ص۴۲۷، چاپ علیمحمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

از بنی مخزوم، یکی از تیره‌های بزرگ و مهم قبیله قریش، بود که با بنی هاشم رقابت می‌کردند.

[۵] ابوزید شلبی، تاریخ سیف اللّه خالد بن الولید البطل الفاتح، ج۱، ص۲۰ـ۲۴، قاهره ۱۳۵۲/ ۱۹۳۳.

تولد خالد

هرچند مورخان تاریخ تولد خالد را ذکر نکرده‌اند، اما باتوجه به تاریخ وفات و سن وی در هنگام مرگ می‌توان حدس زد که او در حدود ۲۶ سال پیش از مبعث پیامبر اسلام (۵۸۴م)، در مکه متولد شده است.

پدر و مادر خالد

پدرش، ولید بن مغیره، از اشراف و بزرگان قریش محسوب می‌شد

[۶] ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ج۱۶، ص۱۹۴.

و مادرش، عَصْماء (لُبابه صغرا یا کبرا)، دختر حارث بن حَرْب

[۷] جمهره انسابالعرب، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره (۱۹۸۲).

است که نسبش به قبیله قَیْس عیلان بن مُضَر می‌رسد.

[۸] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۴، (بیروت).

[۹] مصعب بن عبداللّه، کتاب نسب قریش، ج۱، ص۳۲۲، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

[۱۰] خلیفه بن خیاط، کتاب الطبقات، ج۱، ص۵۱، روایه موسی بن زکریا تستری، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.

[۱۱] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۶، ص۲۲۰، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۲۱/ ۱۹۹۵۲۰۰۱.

مشهورترین عموی خالد

از مشهورترین عموهای ولید یکی ابواُمَیّه بن مغیره بود که گفته شده است اختلاف قبایل قریش را درباره چگونگی گذاشتن حجرالاسود به هنگام بازسازی کعبه، با پیشنهاد تعیین داور حل کرد و گفت قریش نخستین کسی را که از در مسجد وارد شود، حَکَم قرار دهند

[۱۲] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۱، ص۲۰۹، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

و دیگری، هشام بن مُغیره که از اشراف قریش و فرمانده بنی‌ مخزوم در جنگ فِجار بود.

با مرگ وی، قریشیان سه سال بازار برپا نکردند و مرگ وی را مبدأ تاریخ خود قرار دادند.

[۱۳] ابن قدامه، التبیین فی انساب القرشیین، ج۱، ص۳۵۵، چاپ محمدنایف دلیمی، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.

[۱۴] ابوزید شلبی، تاریخ سیف اللّه خالد بن الولید البطل الفاتح، ج۱، ص۲۶، قاهره ۱۳۵۲/ ۱۹۳۳.

خاله‌های خالد

میمونه دختر حارث (همسر پیامبر صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) و لُبابه امّ الفضل

[۱۵] عباس محمود عقاد، عبقریه خالد، قاهره ۲۰۰۵.

، خاله‌های خالد بودند.

[۱۶] ابن قتیبه، المعارف، ج۱، ص۲۶۷، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.

خالد در جاهلیت

خالد در جاهلیت جزو اشراف قریش و از سلحشوران آن‌ها بود و مسئولیت تدارک سپاه و سرکردگی سواران قریش را در جنگ برعهده داشت.

[۱۷] ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق فی اخبار قریش، ج۱، ص۵۲۸، چاپ خورشید احمد فارق، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

[۱۸] ابن عبدربّه، العقد الفرید، ج۳، ص۲۷۸، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۰۸ـ۱۴۱۱/ ۱۹۸۸ـ۱۹۹۰.

[۱۹] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۲، ص۴۲۷، چاپ علیمحمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

اقدامات خالد قبل از اسلام آوردن

خالد اقدامات زیادی را قبل از اسلام آوردن بر علیه اسلام انجام داد.

خالد در جنگ بدر

خالد در سال دوم هجری در جنگ بدر، بر ضد مسلمانان شرکت کرد

[۲۰] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۴، (بیروت).

[۲۱] ابن قتیبه، المعارف، ج۱، ص۲۶۷، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.

و به گفته واقدی،

[۲۲] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۱۳۰، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

و اسیر شد.

خالد در جنگ احد

در سال سوم در جنگ اُحُد، سرکرده سواران جناح راست قریش بود و براثر خطایی که چند تن از افراد سپاه اسلام در مراقبت از راه ورود دشمن مرتکب شدند، وی توانست مسلمانان را شکست دهد.

[۲۳] ابن اسحاق، سیره ابن اسحاق، ج۱، ص۳۰۵، چاپ محمد حمیداللّه، قونیه ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

[۲۴] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۲۲۰، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۲۵] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۲۲۹، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۲۶] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۲۳۲، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۲۷] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۲۷۵، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۲۸] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۲۸۳، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۲۹] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۳، ص۷۰، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۳۰] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۳، ص۹۱، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۳۱] ابن قتیبه، المعارف، ج۱، ص۲۶۷، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.

خالد در جنگ احزاب

او در سال پنجم، در نبرد خندق یا احزاب نیز شرکت کرد و جزو کسانی بود که قصد داشت از خندق عبور کند ولی موفق نشد.

[۳۲] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۴۶۵ـ۴۶۶، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۳۳] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۴۷۰، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۳۴] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۴۷۲ـ۴۷۳، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۳۵] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۴۹۰، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۳۶] ابن قتیبه، المعارف، ج۱، ص۲۶۷، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.

خالد در کُراع‌الغَمیم

در شوال سال ششم، به قولی خالد در رأس دویست سوار از مشرکان قریش، برای جلوگیری از حرکت پیامبر برای ادای مناسک حج، از مکه به محل کُراع‌الغَمیم رفت.

[۳۷] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۵۷۹ـ۵۸۲، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۳۸] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۳، ص۳۲۲ـ۳۲۳، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

ترک مکه به خاطر نفرت

در سال هفتم که پیامبر و مسلمانان برای ادای عمرهالقضاء روانه مکه شدند، خالد چنان از اسلام و مسلمانان نفرت داشت که شهر را ترک کرد.

[۳۹] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۷۴۶، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۴۰] مصعب بن عبداللّه، کتاب نسب قریش، ج۱، ص۳۲۴، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

تاریخ اسلام آوردن خالد

مورخان درباره تاریخ اسلام آوردن خالد آرای متفاوتی داشته‌اند، به نحوی که برخی اسلام آوردنش را در سال پنجم، پس از غزوه بنی‌قُرَیظه، یا در فاصله زمانی میان صلح حدیبیه (ذیقعده سال ششم) و فتح خیبر (محرّم سال هفتم)

[۴۱] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۴۰، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۴۲] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۲، ص۴۲۷، چاپ علیمحمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

[۴۳] ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، ج۲، ص۱۰۹، چاپ محمد ابراهیم بنا و محمد احمد عاشور، قاهره ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.

یا در سال هفتم بعد از فتح خیبر

[۴۴] ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۲، ص۲۵۱، چاپ علیمحمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

دانسته‌اند، اما بنابر مشهور، او در اول صفر سال هشتم، پیش از فتح مکه، اسلام آورد.

[۴۵] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۶۶۱، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۴۶] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۳، ص۲۹۰ـ۲۹۱، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۴۷] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۵۲، (بیروت).

اقدامات خالد بعد از اسلام آوردن

خالد اقدامات زیادی (چه درست و چه نادرست) بعد از مسلمان شدن داشت.

خالد در جنگ مؤته

خالد پس از چند ماه از اسلام آوردنش، در جنگ مؤته در جمادی‌الاولی سال هشتم شرکت کرد که پس از شهید شدن سران سپاه اسلام، او فرماندهی را برعهده گرفت و باقی‌ مانده سپاه را به مدینه بازگرداند.

[۴۸] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۷۶۱ـ۷۶۵، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۴۹] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۱۹ـ۲۲، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۵۰] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۲۵، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

او بعدها می‌گفت در این نبرد نُه شمشیر در دستش شکسته بود.

[۵۱] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۵۳، (بیروت).

[۵۲] ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، ج۲، ص۱۱۰، چاپ محمد ابراهیم بنا و محمد احمد عاشور، قاهره ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.

لقب خالد بعد از مؤته

گفته شده است که پس از نبرد مؤته، خالد به سیف‌ الله ملقب شد و در برخی روایات نقل شده است که این لقب را پیامبر به وی اعطا کرد.

[۵۳] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۵، (بیروت).

[۵۴] مصعب بن عبداللّه، کتاب نسب قریش، ج۱، ص۳۲۰، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

[۵۵] محمد بن اسماعیل بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج ۳، جزء۲، قسم ۱، ص ۱۳۶، (بیروت ۱۴۰۷/ ۱۹۸۶).

خالد در فتح مکه

در ۲۰ رمضان سال هشتم و به هنگام فتح مکه، خالد به فرمان پیامبر در رأس گروهی از سواران، از ناحیه لیط در جنوب مکه به سوی این شهر حرکت کرد، اما با برخی از مشرکان قریش در خَنْدَمه درگیر شد و عده‌ای از آنان را کشت و وقتی وارد مکه شد، نزد پیامبر رفت و اقدام خود را توجیه کرد

[۵۶] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۸۱۹، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۵۷] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۸۲۵ ـ۸۲۶، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۵۸] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۲، ص۸۳۸ ـ ۸۳۹، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۵۹] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۴۹ـ ۵۰، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

و آن‌گاه که پیامبر وارد کعبه شد، او کنار درِ کعبه ایستاد و اجازه نداد کسی وارد آن شود.

[۶۰] محمد بن عبداللّه ازرقی، اخبار مکه و ماجاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۶۷، چاپ رشدی صالح ملحس، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳، چاپ افست قم ۱۳۶۹ش.

خالد پس از فتح مکه

پس از فتح مکه، خالد بن ولید در رأس گروهی سوار، به فرمان پیامبر اکرم، به بَطن نخله رفت و بت معروف العُزَّی، بزرگ‌ترین بت قریش، را از بین برد.

[۶۱] ابن کلبی، کتاب الاصنام، ج۱، ص۲۴ـ۲۷، چاپ احمد زکیپاشا، قاهره ۱۳۳۲/۱۹۱۴.

[۶۲] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۱، ص۶، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۶۳] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۳، ص۸۷۳ ـ ۸۷۴، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۶۴] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۷۹، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

رفتار خالد با بنی‌جَذِیْمه

در اوایل شوال سال هشتم، پیامبر اکرم خالد بن ولید را در رأس گروهی ۳۵۰ نفره از مهاجران و انصار و بنی‌سُلَیم به سوی بنی‌جَذِیْمه، در اطراف مکه، فرستاد تا آنان را به اسلام دعوت کند.

با وجود این‌که بنی‌جَذیمه مسلمانی خود را اعلام و اسلحه خود را تسلیم کردند، اما خالد دستور داد عده‌ای از آنان را گردن زدند که چون پیامبر مطّلع شد، از کار خالد تبری جست و حضرت علی علیه‌السلام را فرستاد تا دیه کشته‌شدگان را بپردازد.

عبدالرحمان بن عوف این اقدام خالد را صرفاً برای انتقام خون عمویش، فاکه بن مغیره، دانسته است.

[۶۵] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۳، ص۸۷۵ـ۸۸۲، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۶۶] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۷۰ـ۷۴، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۶۷] ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق فی اخبار قریش، ج۱، ص۲۴۸، چاپ خورشید احمد فارق، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

[۶۸] ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق فی اخبار قریش، ج۱، ص۲۵۲، چاپ خورشید احمد فارق، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

[۶۹] ابن حبیب، کتاب المُنَمَّق فی اخبار قریش، ج۱، ص۲۵۹ـ۲۶۰، چاپ خورشید احمد فارق، حیدرآباد، دکن ۱۳۸۴/۱۹۶۴.

خالد در غزوه حنین

در سال هشتم، هنگامی که پیامبر برای جنگ با قبیله مشرک هوازن از مکه راهی غزوه حنین شد، خالد با سواران بنی‌سُلَیم در مقدمه سپاه حرکت می‌کرد، اما در جنگ جزو فراریان بود.

گفته‌اند که بعداً بازگشت و در نبرد شرکت کرد و زخم‌هایی برداشت و عده‌ای از جمله یک زن را کشت.

آن‌گاه پیامبر وی را از قتل کودکان، زنان و بردگان منع کرد.

[۷۰] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۱۰۰، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۷۱] ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ج۱۶، ص۱۹۵.

خالد همچنین هنگام حرکت پیامبر به سوی طائف برای نبرد با قبیله ثقیف (سال هشتم) در مقدمه سپاه پیامبر بود.

[۷۲] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۳، ص۹۲۳، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

خالد در نبرد تبوک

در رجب سال نهم، پیامبر هنگام اقامت در تبوک، خالد را در رأس گروهی با ۴۲۰ سوار به سوی أُکَیْدِر بن عبدالملک، حاکم مسیحی دَوْمَهُ الْجَنْدَل، فرستاد که پس از نبرد کوتاهی وی را اسیر و بعد با او صلح کرد.

[۷۳] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۳، ص۱۰۲۵ـ ۱۰۳۰، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۷۴] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۱۶۹ـ۱۷۰، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

فرستاده‌شدن خالد به بنی‌حارث

در ربیع‌الآخر یا جمادی‌الاولی سال دهم، پیامبر خالد را با چهارصد نفر به سوی بنی‌ حارث/ بَلْحارث بن کعب در نجران فرستاد و آنان را به اسلام دعوت کرد.

[۷۵] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۳، ص۸۸۳ ـ ۸۸۴، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

[۷۶] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۲۳۹ـ۲۴۰، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

[۷۷] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۱۲۶ـ ۱۲۸.

فرستاده‌شدن خالد به یمن

در این سال، پیامبر خالد را به یمن فرستاد تا مردم آن‌جا را نیز به اسلام دعوت کند.

او شش ماه در یمن به دعوت پرداخت ولی کسی به دعوت وی پاسخ مثبت نداد و در پی آن پیامبر، علی علیه‌السلام را به یمن روانه کرد و فرمود تا خالد را بازگرداند.

[۷۸] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۱۳۱ـ۱۳۲.

[۷۹] ابن هشام، السیرهالنبویه، ج۴، ص۲۹۰ـ۲۹۱، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری، و عبدالحفیظ شلبی، قاهره ۱۳۵۵/۱۹۳۶.

اقدامات خالد بعد از پیامبر (ص)

خالد بعد از پیامبر در شمار هواداران ابوبکر قرار گرفت و نزد ابوبکر و عمر دارای جایگاه والایی بود و اقدامات فراوانی کرد.

حمایت خالد از ابوبکر

به گفته واقدی،

[۸۰] محمد بن عمر واقدی، کتاب المغازی، ج۳، ص۸۸۴، چاپ مارسدن جونز، لندن ۱۹۶۶.

خالد در حجهالوداع حضور داشت و پس از رحلت پیامبر در شمار حامیان ابوبکر قرار گرفت

[۸۱] زبیر بن بکّار، الاخبار الموفقیّات، ج۱، ص۵۸۱، چاپ سامی مکیعانی، بغداد ۱۹۷۲.

و به همین سبب نزد او جای‌گاه والایی داشت و همواره تحت حمایت وی بود.

[۸۲] مصعب بن عبداللّه، کتاب نسب قریش، ج۱، ص۳۲۰، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

خالد در جنگ‌های رده

در جنگ‌های ردّه، ابوبکر به خالد دستور داد نخست به سوی قبیله طَیّ/ طیْیء در اکناف، سپس به سوی طُلَیْحه بن خُوَیْلِد اسدی در بُزاخه و بعد به سوی مالک بن نُوَیْره در بُطاح برود و چنان‌چه آنان به اسلام بازنگشتند، با آنان بجنگد.

[۸۳] محمد بن عمر واقدی، کتاب الرده، ج۱، ص۶۹ـ۷۰، روایه احمد بن محمد بن اعثم کوفی، چاپ یحیی جبوری، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.

[۸۴] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۲۴۹.

[۸۵] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۲۵۳ـ۲۵۵.

بعداً ابوبکر از فرستادن خالد به بُزاخه ابراز تأسف کرد.

[۸۶] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳۷.

نبرد خالد با طلیحه

خالد در نبرد سختی طلیحه را که مدعی نبوت بود، شکست داد و یارانش را به شدت سرکوب کرد.

[۸۷] محمد بن عمر واقدی، کتاب الرده، ج۱، ص۸۱ ـ۹۴، روایه احمد بن محمد بن اعثم کوفی، چاپ یحیی جبوری، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.

برخورد نادرست با بنی‌تمیم

با آن‌که مالک بن نویره و قبیله او و بنی‌تمیم مسلمان بودند، خالد آنان را اسیر کرد و بعد دستور داد مالک بن نویره و افراد قبیله‌اش را کشتند و همسرش را تصرف کرد.

[۸۸] محمد بن عمر واقدی، کتاب الرده، ج۱، ص۱۰۳ـ۱۰۷، روایه احمد بن محمد بن اعثم کوفی، چاپ یحیی جبوری، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.

[۸۹] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۵۳، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۹۰] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۲۷۶ـ۲۷۸.

بخشیدن خالد توسط عمر

این کار زشت خالد که برخی از مورخان سعی کرده‌اند آن را توجیه کنند یا دست‌کم آن را نادیده بگیرند،

[۹۱] محمدحسین هیکل، الصدیق ابوبکر، ج۱، ص۱۵۳ـ۱۶۳، (قاهره) ۱۳۶۲.

[۹۲] عباس محمود عقاد، عبقریه خالد، ج۱، ص۷۸ـ۸۰، قاهره ۲۰۰۵.

باعث خشم عده‌ای از مسلمانان از جمله پسردایی‌اش عمر، شد و از ابوبکر خواستند وی را مجازات کند، اما خلیفه نپذیرفت و اعلام کرد که خالد خطا کرده است.

ازاین‌رو وقتی خالد به مدینه رفت، عذرش را پذیرفت.

[۹۳] ابن سلام جمحی، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۲۰۴، چاپ محمود محمد شاکر، جده (۱۴۰۰/ ۱۹۸۰).

[۹۴] ابن سلام جمحی، طبقات فحول الشعراء، ج۱، ص۲۰۸، چاپ محمود محمد شاکر، جده (۱۴۰۰/ ۱۹۸۰).

[۹۵] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۵۳ـ۵۴، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۹۶] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳۹.

[۹۷] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۲۷۸ـ۲۸۰.

[۹۸] عبدالحسین شرف الدین، موسوعه الامام السید عبدالحسین شرف الدین، ج۲، ص۹۹ـ۱۱۹، بیروت ۱۴۲۷/ ۲۰۰۶.

نبرد خالد با مسیلمه کذاب

در اواخر سال ۱۱، خالد راهی یمامه شد و در جایی به نام عقرباء، با مسیلمه کذّاب (دیگر مدعی نبوت) و یارانش که از قبیله بنی‌حنیفه بودند، جنگید.

مسیلمه کشته و فتنه او سرکوب شد.

[۹۹] محمد بن عمر واقدی، کتاب الرده، ج۱، ص۱۱۲ـ۱۴۶، روایه احمد بن محمد بن اعثم کوفی، چاپ یحیی جبوری، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.

پس از آن، خالد بن ولید فریب مُجَّاعَه بن مُرارَه حنفی را خورد و با او صلح کرد.

[۱۰۰] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۹۰، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

سپس، با دختر وی ازدواج کرد که ابوبکر از این بابت او را سرزنش و توبیخ کرد.

[۱۰۱] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳۱.

[۱۰۲] ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ج۱، ص۳۶ـ۳۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۱۴/۱۹۹۱.

خالد در فتح ایران

خالد در فتح ایران حضور داشته است.

حرکت از یمامه به عراق

در اواخر سال ۱۱ یا در محرّم ۱۲، خالد به فرمان ابوبکر برای فتح ایران از یمامه راهی عراق شد.

[۱۰۳] محمد بن عمر واقدی، کتاب الرده، ج۱، ص۲۱۸ـ۲۲۱، روایه احمد بن محمد بن اعثم کوفی، چاپ یحیی جبوری، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰.

جنگ‌های خالد در عراق

مورخان درباره تاریخ و چگونگی حرکت و مسیر خالد و تعداد و ترتیب جنگ‌های وی در عراق اختلافنظر دارند.

[۱۰۴] طه هاشمی، «خالد بن الولید فی العراق»، ج۱، ص۵۷ ـ۹۰، مجله المجمع العلمی العراقی.

[۱۰۵] طه هاشمی، «خالد بن الولید فی العراق»، ج۱، ص۲۳۱ـ ۲۶۹، مجله المجمع العلمی العراقی.

[۱۰۶] طه هاشمی، «خالد بن الولید فی العراق»، ج۱، ص۴۶ـ۸۳، مجله المجمع العلمی العراقی.

خالد طبق دستور ابوبکر از أبُلَّه (در مشرق بصره، کنار دجله) شروع کرد و با سپاه خود در جاهایی از عراق، از جمله مَذار، وَلَجه، اُلّیْس (نَهرالدَم) و أَمْ‌غیشیا فتوحاتی کرد.

[۱۰۷] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۳۵۱ـ۳۵۸.

[۱۰۸] ابویوسف، کتاب الخراج، ج۱، ص۲۸، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

[۱۰۹] ابویوسف، کتاب الخراج، ج۱، ص۱۴۲، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

[۱۱۰] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۶۱ـ۶۲، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۱۱] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۶۹، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۱۲] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۲۴۱ـ۲۴۲، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۱۳] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۳۴۰، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

فتح پایتخت ملوک لخمی

او در سال ۱۲ پس از فتح حیره، پایتخت ملوک لَخمی، شهرهای مهم دیگری از سواد عراق را به جنگ یا صلح گشود.

[۱۱۴] ابویوسف، کتاب الخراج، ج۱، ص۲۸، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

[۱۱۵] ابویوسف، کتاب الخراج، ج۱، ص۱۴۲ـ۱۴۷، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

[۱۱۶] ابن آدم، کتاب الخراج، ج۱، ص۵۲، چاپ احمد محمدشاکر، بیروت (۱۳۴۷)، در موسوعهالخراج، بیروت: دارالمعرفه، ۱۳۹۹/۱۹۷۹.

[۱۱۷] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۲۴۳ـ ۲۴۸، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۱۸] احمد بن داوود دینوری، الاخبار الطِّوال، ج۱، ص۱۱۱ـ۱۱۲، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره ۱۹۶۰، چاپ افست قم ۱۳۶۸ش.

[۱۱۹] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۳۴۳ـ ۳۴۶.

[۱۲۰] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۳۷۶ـ۳۸۴.

خالد در ۲۵ ذیقعده سال ۱۲، هنگام بازگشت به حیره، پنهانی از سپاهش جدا و راهی مکه شد و مناسک حج را به‌جا آورد و با شتاب به نزد سپاهیانش در حیره بازگشت.

ابوبکر او را به سبب این کار سرزنش کرد.

[۱۲۱] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۳۸۴.

فرماندهی سپاه شام

پس از آن، خالد به دستور ابوبکر فرماندهی سپاه اسلام در عراق را به مُثَنّی بن حارثه سپرد و خود سریعآ با بخشی از سپاه برای کمک به سپاهیان مسلمان در شام راهی آن ناحیه شد و فرماندهی تمام سپاه در شام را به عهده گرفت.

[۱۲۲] محمد بن عبداللّه ازدی، تاریخ فتوح‌الشام، ج۱، ص۶۸ـ۶۹، چاپ عبدالمنعم عبداللّه عامر، قاهره ۱۹۷۰.

[۱۲۳] یعقوب بن سفیان بسوی، کتاب المعرفه والتاریخ، ج۳، ص۲۹۱ـ۲۹۲، چاپ اکرم ضیاء عمری، بغداد ۱۳۹۴ـ۱۳۹۶/ ۱۹۷۴ـ۱۹۷۶.

[۱۲۴] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۳۸۴.

[۱۲۵] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۳۹۳.

[۱۲۶] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۱۵.

[۱۲۷] ابوزرعه دمشقی، تاریخ ابی‌زرعه الدمشقی، ج۱، ص۱۷۲ـ۱۷۳، چاپ شکراللّه قوجانی، (دمشق، بیتا).

شمار سپاهیان خالد

مورخان شمار سپاهیان خالد را به اختلاف نوشته‌اند. (بلاذری: هشتصد، ششصد یا پانصد تن؛

[۱۲۸] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۱۰، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

ابوزرعه دمشقی: سه هزار تن؛

[۱۲۹] ابوزرعه دمشقی، تاریخ ابی‌زرعه الدمشقی، ج۱، ص۱۷۲، چاپ شکراللّه قوجانی، (دمشق، بیتا).

طبری: با نیمی از سپاهیانش؛

[۱۳۰] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۰۸.

) و در این مورد نیز درباره تاریخ و مسیر حرکت او اختلاف‌نظر هست.

[۱۳۱] طه هاشمی، «سفر خالد بن الولید من العراق الی الشام»، ج۱، ص۳۹۴ـ۴۰۷، مجلهالمجمع العلمی العربی.

[۱۳۲] طه هاشمی، «سفر خالد بن الولید من العراق الی الشام»، ج۱، ص۵۴۲ـ۵۵۸، مجلهالمجمع العلمی العربی.

[۱۳۳] طه هاشمی، «سفر خالد بن الولید من العراق الی الشام»، ج۱، ص۴۵ـ۶۰، مجلهالمجمع العلمی العربی.

[۱۳۴] طه هاشمی، «سفر خالد بن الولید من العراق الی الشام»، ج۱، ص۲۲۸ـ۲۴۱، مجلهالمجمع العلمی العربی.

رسیدن خالد به اطراف شام

به نظر بسیاری از مورخان، خالد و افرادش در ربیع‌الآخر یا ربیع‌الاول سال ۱۳ از حیره و به قولی از عین‌التّمر حرکت کردند و با به‌کارگیری شیوه خاصی برای تأمین آب آشامیدنی مورد نیاز سپاهیان و به راهنمایی رافع بن عُمَیْره طایی، راه طاقت‌فرسای بادیهالشام را از ناحیه قَراقِر در مشرق تا ناحیه سُوی در مغرب در مدت پنج یا هشت روز طی کردند و خود را به اطراف شام رساندند.

[۱۳۵] ابن حبیب، کتاب المُحَبَّر، ج۱، ص۱۹۰، چاپ ایلزه لیشتن اشتتر، حیدرآباد، دکن ۱۳۶۱/۱۹۴۲، چاپ افست بیروت (بیتا).

[۱۳۶] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۱۰، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۳۷] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۲۵۰، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۳۸] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳۳ـ۱۳۴.

[۱۳۹] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۰۶ـ ۴۰۹.

[۱۴۰] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۱۵ـ۴۱۷.

فتح شهرهایی از شام

خالد پس از فتح شهرهایی همچون دَوْمَهالجَنْدَل، تَدمُر، و مَرج راهط، در بُصری به سپاهیان اسلام پیوست.

سپس شهر بُصری را محاصره کرد تا این‌که مردمانش تن به صلح دادند.

[۱۴۱] محمد بن عبداللّه ازدی، تاریخ فتوح‌الشام، ج۱، ص۸۱ـ۸۲، چاپ عبدالمنعم عبداللّه عامر، قاهره ۱۹۷۰.

[۱۴۲] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۱۱ـ۱۱۳، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۴۳] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۰۷.

[۱۴۴] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۱۷.

[۱۴۵] ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ج۱، ص۱۱۲ـ۱۱۳، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۱۴/۱۹۹۱.

نبرد اجنادین و یرموک

هرچند مورخان درباره تاریخ دو جنگ سرنوشت‌ساز أَجنادِین/ اَجنادِین و یَرموک اختلاف‌نظر دارند،

[۱۴۶] محمداحمد باشمیل، حروب الاسلام فی الشام، ج۱، ص۱۳۲ـ۱۴۶، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

بنا به دلایل و قراین مختلف، خالد به همراه سایر لشکرهای مسلمانان در اطراف دمشق، برای کمک به لشکر عمرو بن عاص در فلسطین و سرکوبی رومیان که در اجنادین (از شهرهای فلسطین) تجمع کرده بودند، روانه جنوب شد و در ۱۸ یا ۲۸ جمادی‌الاولی (و به قولی در ۲ یا ۲۸ جمادی‌الآخره) سال ۱۳ به مصاف رومیان رفت و آن‌ها را به شدت شکست داد

[۱۴۷] محمد بن عبداللّه ازدی، تاریخ فتوح‌الشام، ج۱، ص۸۴ـ۹۳، چاپ عبدالمنعم عبداللّه عامر، قاهره ۱۹۷۰.

[۱۴۸] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۱۳ـ ۱۱۴، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۴۹] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۱۷ـ۴۱۹.

[۱۵۰] طه هاشمی، «سفر خالد بن الولید من العراق الی الشام»، مجلهالمجمع العلمی العربی، ج ۲۷، ص ۶۹ـ ۱۰۲.

پس از این نبرد، خالد با سپاهیانش راهی شمال شام شد و در رجب سال ۱۳ (یا ۱۵ یا ۱۶) رومیان را در نبرد یرموک (در کنار رود یرموک) شکست داد.

[۱۵۱] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۳۵ـ ۱۳۷، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۵۲] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۴۱.

[۱۵۳] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۴۱.

[۱۵۴] ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ج۱، ص۲۰۷، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۱۴/۱۹۹۱.

عزل شدن از فرماندهی

در آغاز خلافت عمر (اواسط جمادی‌الآخره سال ۱۳)، خالد بن ولید به دستور وی از فرماندهی کل سپاه اسلامی شام عزل گردید و فرماندهی به ابوعبیده جراح سپرده شد.

[۱۵۵] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳۹ـ۱۴۰.

[۱۵۶] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۳۵ـ۴۳۶.

[۱۵۷] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۴۱.

ورود خالد به دمشق

در اول محرّم سال ۱۴ در نبرد مَرج‌الصُّفَّر، خالد مشاور و همراه ابوعبیده بود، در ۱۶ محرّم در ناحیه شرقی دمشق اردو زد

[۱۵۸] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۱۸ـ۱۲۱، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۵۹] ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ج۱، ص۱۱۸ـ۱۱۹، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۱۴/۱۹۹۱.

[۱۶۰] قدامه بن جعفر، الخراج و صناعهالکتابه، ج۱، ص۲۹۱ـ۲۹۳، چاپ محمدحسین زبیدی، بغداد ۱۹۸۱.

و در ماه رجب پس از مدتی محاصره شهر، از دروازه شرقی به جنگ و به روایتی با صلح وارد دمشق شد.

[۱۶۱] محمد بن عبداللّه ازدی، تاریخ فتوح‌الشام، ج۱، ص۱۰۴ـ۱۰۵، چاپ عبدالمنعم عبداللّه عامر، قاهره ۱۹۷۰.

[۱۶۲] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۶۷ـ۶۸، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۶۳] ابن قتیبه، المعارف، ج۱، ص۱۸۲، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.

[۱۶۴] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۲۰ـ۱۲۴، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

خالد در نبرد فحل

خالد در نبرد فَحْل (در اردن) که در ذیحجه سال ۱۴ یا رجب یا ذیقعده سال ۱۳ روی داد، سپاه رومیان را شکست داد.

[۱۶۵] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۶۷ـ۶۸، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۶۶] یعقوب بن سفیان بسوی، کتاب المعرفه والتاریخ، ج۳، ص۲۹۶، چاپ اکرم ضیاء عمری، بغداد ۱۳۹۴ـ۱۳۹۶/ ۱۹۷۴ـ۱۹۷۶.

[۱۶۷] ابوزرعه دمشقی، تاریخ ابی‌زرعه الدمشقی، ج۱، ص۱۷۱، چاپ شکراللّه قوجانی، (دمشق، بیتا).

[۱۶۸] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۳۴ـ۴۳۵.

[۱۶۹] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۴۱ـ۴۴۳.

او بعدآ (در سال ۱۴ یا ۱۵) به فرمان ابوعبیده، منطقه بعلبک و بقاع را فتح کرد و سپس همراه ابوعبیده شهر حِمص را محاصره نمود تا این‌که مردمانش خواهان صلح شدند.

[۱۷۰] محمد بن عبداللّه ازدی، تاریخ فتوح‌الشام، ج۱، ص۱۴۴ـ۱۴۵، چاپ عبدالمنعم عبداللّه عامر، قاهره ۱۹۷۰.

[۱۷۱] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۶۸، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۷۲] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۷۰، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۷۳] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۲۹ـ۱۳۱، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

ابوعبیده خالد را از حمص به قِنَّسرین فرستاد و او سپاه رومیان را شکست داد و قنّسرین را محاصره و فتح و دژهای شهر را ویران کرد.

[۱۷۴] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۶۰۱.

براساس برخی روایات، خالد در فتح شهرهای جزیره همچون نصیبین و آمِد شرکت داشت.

[۱۷۵] خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، ج۱، ص۷۷، چاپ مصطفی نجیب فوّاز و حکمت کشلی فوّاز، بیروت ۱۴۱۵/ ۱۹۹۵.

[۱۷۶] خلیفه بن خیاط، کتاب الطبقات، ج۱، ص۵۸۳، روایه موسی بن زکریا تستری، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.

عمارت شهرهای جزیره

هنگامی که عمر در سال ۱۷ به شام رفت، از خالد دل‌جویی کرد و به روایتی وی را به امارت شهرهای جزیره همچون رُها، حَرّان، رَقّه، تَلّمَوْزِن و آمِد گمارد و خالد یک‌سال در آن نواحی بود.

[۱۷۷] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۷.

اقدامات خالد در حکومت قنّسرین

بنا به روایتی دیگر، خالد از سوی ابوعبیده حاکم قنّسرین بود و در این زمان حملات متعددی به مناطق مرزی رومیان در آسیای صغیر کرد و غنایم بسیاری به‌دست آورد.

خشم عمر نسبت به خالد

چون عمر از بخشش‌های خالد بن ولید از غنایم فتوحات اخیر، به‌ویژه مبلغ کلانی که به اَشعَث بن قَیْس داده بود، مطّلع شد، خشمگین گردید و به ابوعبیده دستور داد خالد را عزل و بازخواست کند تا معلوم شود این اموال را از کجا به دست آورده است.

پس از آن، عمر نیمی از دارایی خالد را ضبط کرد؛

[۱۷۸] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۴، ص۶۶ـ۶۷.

[۱۷۹] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۷.

خالد استعفا کرد و به مدینه بازگشت.

خالد پس از بازجویی و اندکی تأمل از سوی ابوعبیده که اکراه داشت خبر عزلش را به وی اطلاع دهد، به محل امارتش در قنّسرین بازگشت تا این‌که عمر شخصآ وی را عزل و به مدینه احضار کرد.

[۱۸۰] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۶، ص۲۶۶۲۶۸، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۲۱/ ۱۹۹۵۲۰۰۱.

[۱۸۱] صفدی، ج۱۳، ص۲۶۷.

گلایه خالد به عمر

خالد در مدینه نخست از عمر نزد صحابه شکایت کرد.

سپس پیش عمر رفت که پس از توضیح دادن منابع ثروتش و بازپس‌دادن بیست‌هزار (درهم) یا نیمی از مال خود خلیفه از او دل‌جویی کرد

[۱۸۲] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۳، ص۴۳۷.

[۱۸۳] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۴، ص۶۸.

[۱۸۴] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۶، ص۲۶۶، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۲۱/ ۱۹۹۵۲۰۰۱.

[۱۸۵] ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، جزء۷، ص۱۱۸، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت (بیتا).

و سپس دلایل عزل خالد را برای کارگزاران و مردم اعلام نمود.

[۱۸۶] مصعب بن عبداللّه، کتاب نسب قریش، ج۱، ص۳۲۱، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

[۱۸۷] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۶، ص۲۶۸، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۲۱/ ۱۹۹۵۲۰۰۱.

[۱۸۸] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۶، ص۲۷۴۲۷۵، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۲۱/ ۱۹۹۵۲۰۰۱.

[۱۸۹] ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۲، ص۲۵۶، چاپ علیمحمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

وفات خالد

روایاتی حاکی از آن است که خالد پس از استعفا یا برکناری، به مدینه رفت، پس از چندی بیمار شد و در همان‌جا وفات یافت و عمر در تشییع جنازه‌اش شرکت کرد.

[۱۹۰] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۷.

[۱۹۱] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۶، ص۲۷۰، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵۱۴۲۱/ ۱۹۹۵۲۰۰۱.

[۱۹۲] محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء، ج۱، ص۳۸۱، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.

بنابر روایت دیگری که مشهورتر است، خالد پس از معزول شدن، عمره به‌جا آورد.

سپس در حمص در انزوا زیست.

وی عمر را وصی خود قرار داد و سرانجام بنابه قول مشهورتر در سال ۲۱ و به قولی ۲۲ در آن‌جا درگذشت.

[۱۹۳] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۷، (بیروت).

[۱۹۴] احمد بن یحیی بلاذری، کتاب فتوح البلدان، ج۱، ص۱۷۲ـ۱۷۳، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۶۶، چاپ افست فرانکفورت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۲.

[۱۹۵] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۴، ص۱۴۴.

[۱۹۶] طبری، تاریخ (بیروت)، ج۴، ص۱۶۰.

[۱۹۷] ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۴، جزء۷، ص۱۲۰، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت (بیتا).

و در حومه شهر حِمْص به خاک سپرده شد.

[۱۹۸] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۳۹۷، (بیروت).

احمد بن یحیی بلاذری، انساب‌الاشراف، ج ۸، ص۳۲۰، چاپ محمود فردوسعظم، دمشق ۱۹۹۶ـ ۲۰۰۰.

[۱۹۹] علی بن ابی‌بکر هروی، کتاب الاشارات الی معرفه الزیارات، ج۱، ص۸ـ۹، چاپ ژانین سوردل ـ تومین، دمشق ۱۹۵۳.

[۲۰۰] محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء، ج۱، ص۳۶۷، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.

سن خالد هنگام مرگ

خالد هنگام مرگ شصت ساله بود.

[۲۰۱] محمد بن احمد ذهبی، سیر اعلام‌النبلاء، ج۱، ص۳۶۷، چاپ شعیب ارنؤوط و دیگران، بیروت ۱۴۰۱ـ۱۴۰۹/ ۱۹۸۱ـ۱۹۸۸.

[۲۰۲] محمد بن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، ص ۲۳۲، چاپ عمر عبدالسلام تدمری، حوادث و وفیات ۱۱ـ۴۰ه، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۷.

اموال باقی‌

 اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی، به دوستانتان معرفی کنید.

  راهنمای خرید:

• لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
• همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
• ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
• در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.