توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت ثابت بن دینار کوفی دارای ۷۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت ثابت بن دینار کوفی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت ثابت بن دینار کوفی :

ابوحمزه ثمالی

ثُمالی، ابوحمزه ثابت بن دینار، مشهور به ابوحمزه ثمالی و ابن ابی صفیه، راوی ، محدّث و مفسر امامی قرن دوم و از اصحاب امام سجاد ، امام باقر ، امام صادق و امام کاظم علیهم‌السلام است.

فهرست مندرجات

۱ – تولد
۲ – مسکن و قبیله
۳ – فرزندان
۴ – درگذشت
۵ – جایگاه و منزلت
۶ – مذمت
۷ – اساتید و شاگردان
۸ – آثار
۸.۱ – تفسیر قرآن
۸.۱.۱ – استفاده مولفین
۸.۱.۲ – روایات تفسیری
۸.۲ – دعا
۸.۳ – کتاب النوادر
۸.۴ – رساله الحقوق
۸.۵ – مسند
۹ – طرق شیخ طوسی
۱۰ – فهرست منابع
۱۱ – پانویس
۱۲ – منبع

تولد

سال تولد وی دقیقاً معلوم نیست اما با توجه به این‌که از زاذان کِنْدی (متوفی ۸۲) روایت نقل کرده است، باید پیش از ۸۲ به دنیا آمده باشد.

[۱] یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، ج۴، ص۳۵۸، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

ابوحمزه اهل کوفه بود.

[۲] محمدبن عمرو عقیلی مکی، کتاب الضعفاء الکبیر، ج۱، ص۱۷۲، چاپ عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

[۳] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

مسکن و قبیله

آل مُهَلَّب او را از موالی خود می‌دانستند اما نجاشی

[۴] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

این ادعا را رد کرده است.
ابن بابویه

[۵] ابن بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، ج۴ مشیخه، ص۳۶، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

او را از قبیله طی و تیره بنوثُعَل دانسته و دلیل شهرت ابوحمزه را به ثمالی سکونت وی در محله اقامت قبیله ثُماله از تیره اَزْد ذکر کرده است.
ابوحمزه در کوفه با زیدبن علی مراوده داشته

[۶] ابن طاووس، فرحه الغری فی تعیین قبرامیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، ج۱، ص۱۴۰، چاپ تحسین آل شبیب موسوی، (قم) ۱۴۱۹/۱۹۹۸.

و شاهد دعوت و شهادت او در کوفه بوده است.

[۷] محمدبن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۷، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

فرزندان

سه فرزند ابوحمزه، یعنی حمزه و نوح و منصور، نیز در قیام زیدبن علی کشته شدند.

[۸] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

درگذشت

سال وفات ابوحمزه ۱۵۰ ذکر شده است

[۹] ابن بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، ج۴ مشیخه، ص۳۶، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

[۱۰] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

اما به دلیل روایت حسن بن محبوب (۱۴۹ـ۲۲۴) از او، تاریخ وفاتش باید بعد از ۱۵۰ باشد.

[۱۱] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۸۸.

[۱۲] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۱، ص۳۶۸.

[۱۳] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۲، ص۸۱.

[۱۴] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۲، ص۱۸۸.

در باب تاریخ وفات ابوحمزه اقوال دیگری هم وجود دارد که منشأ آن‌ها تصحیفاتی است که در کتابهای حدیثی و رجالی رخ داده است.

[۱۵] ثابت بن دینار ابوحمزه ثمالی، تفسیرالقرآن الکریم لابی حمزه ثابت بن دینار الثمالی، ج۱، ص۱۷، چاپ عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، قم ۱۳۷۸ ش.

جایگاه و منزلت

یعقوبی

[۱۶] یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۶۲ـ۳۶۳.

[۱۷] یعقوبی، تاریخ، ج۲، ص۳۹۰ـ۳۹۱.

ابوحمزه را از فقهای کوفه شمرده است و کشی

[۱۸] محمدبن عمر کشی، اختیار معرفه الرجال، ج۱، ص۲۰۲ـ۲۰۳، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.

و نجاشی

[۱۹] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

در باب منزلت والای وی روایاتی نقل کرده اند.

مذمت

دو روایت در ذم ابوحمزه نیز در رجال کشی

[۲۰] محمدبن عمر کشی، اختیار معرفه الرجال، ج۱، ص۲۰۱، (تلخیص) محمدبن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ ش.

آمده است که از دیدگاه خوئی

[۲۱] سید ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۳۸۹ـ۳۹۰.

اشکالات سندی دارند.

اساتید و شاگردان

ابوحمزه شیوخ و راویان بسیاری دارد.
مزّی

[۲۲] یوسف بن عبدالرحمان مِزّی، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، ج۴، ص۳۵۸، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

و خوئی

[۲۳] سید ابوالقاسم خوئی، معجم رجال الحدیث، ج۲۱، ص۱۳۵.

فهرستی آورده‌اند شامل کسانی که ثمالی از آن‌ها روایت کرده و کسانی که از ثمالی حدیث نقل کرده‌اند.
اگر چه غالباً اهل سنّت وی را قدح و تضعیف کرده‌اند،

[۲۴] ابن عدیّ، الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۲، ص۵۲۰، بیروت ۱۴۰۵/ ۱۹۸۵.

حاکم نیشابوری در المستدرک

[۲۵] محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۴۷۴، بیروت: دارالمعرفه.

[۲۶] محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۴، ص۲۲۲، بیروت: دارالمعرفه.

از ابوحمزه حدیث نقل کرده و حکم به صحت آن‌ها داده و در خطبه کتاب

[۲۷] محمدبن عبداللّه حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، ج۱، ص۲ـ۳، بیروت: دارالمعرفه.

به وثاقت جمیعِ راویانی که در طرق حدیثی او وارد شده‌اند، تصریح کرده است.

آثار

نجاشی

[۲۸] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵۱۱۶، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

از آثار ابوحمزه به تفسیرالقرآن، کتاب النوادر و رساله الحقوق عن علی بن الحسین علیه‌السلام اشاره کرده است.

تفسیر قرآن

طریق و متن متداول تفسیرِ ابوحمزه در میان امامیه، به روایت ابوبکر محمدبن عمر جِعابی از ابوسهل عمروبن حمدان در محرّم ۳۰۷، از سلیمان بن اسحاق مُهَلَّبی است و سلیمان بن اسحاق در ۲۶۷ در بصره، تفسیر ابوحمزه را از طریق عموی خود، ابوعمرو عبدربه مهلَّبی، از ابوحمزه روایت کرده است.

[۲۹] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۵۱۱۶، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

عبداللّه بن حمزه منصورباللّه (متوفی ۶۱۴)

[۳۰] عبداللّه بن حمزه منصور باللّه، العقد الثمین فی تبیین احکام الائمه الهادین، ج۱، ص۱۵۳ـ۱۵۴، نسخه عکسی کتابخانه مرکز احیای میراث اسلامی قم، ش ۲۰.

ضمن اشاره به این طریق روایت تفسیر ابوحمزه، به تفاوت متن این روایت با تحریری از تفسیر که میان اهل سنّت رواج داشته، اشاره کرده و چند نقل از تحریری را که به روایت جعابی است، آورده است.

استفاده مولفین

ظاهراً احمدبن محمد ثعلبی (متوفی ۴۲۷) که در تألیف تفسیر خود، الکشف والبیان، از تفسیر ابوحمزه استفاده کرده،

[۳۱] احمدبن محمد ثعلبی، الکشف والبیان، ج۱، ص۸۲، المعروف تفسیرالثعلبی، چاپ علی عاشور، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.

از همین تحریر بهره برده است.

[۳۲] فؤاد سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱ جزء ۳، ص۲۷۳، نقله الی العربیه محمود فهمی حجازی، ریاض ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

متن تفسیر ابوحمزه تا قرن ششم باقی بوده است.
طبرسی در مجمع البیان

[۳۳] طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۱۵۰.

[۳۴] طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۱۵۲.

و ابن شهرآشوب (متوفی ۵۸۸) در مناقب آل ابی طالب

[۳۵] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۱۱، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم.

[۳۶] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۷۰، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم.

[۳۷] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۲، ص۷۱، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم.

[۳۸] ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۶۱، چاپ هاشم رسولی محلاتی، قم.

از این تفسیر، روایاتی نقل کرده‌اند.

روایات تفسیری

عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، روایات منقول از ابوحمزه را ــ که صبغه تفسیری داشته یا در منابع به نقل آن‌ها از تفسیر ابوحمزه اشاره شده ــ در کتابی با عنوان تفسیرالقرآن الکریم لابی حمزه بن ثابت بن دینارالثمالی گردآوری کرده است (قم ۱۳۷۸ ش).
در تفسیر ابوحمزه، بر خلاف تفاسیر مأثور دیگر، احادیث مرسل کمتری دیده می‌شود.
ابوحمزه به اسباب نزول توجه داشته و ضمن توجه به فضائل اهل بیت علیهم‌السلام، از شیوه تفسیر قرآن به قرآن استفاده کرده و به اجتهاد و قرائت و لغت و نحو و نقل آرای مختلف در معنای آیات اهتمام ویژه داشته است.

[۳۹] ثابت بن دینار ابوحمزه ثمالی، تفسیرالقرآن الکریم لابی حمزه ثابت بن دینار الثمالی، ج۱، ص۶۰ـ۶۶، چاپ عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، قم ۱۳۷۸ ش.

دعا

ابوحمزه از برخی امامان دعاهای متعددی تعلیم گرفته است.

[۴۰] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۲، ص۵۴۰ ۵۴۱.

[۴۱] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۲، ص۵۵۶.

[۴۲] محمد بن یعقوب کلینی، الاصول من الکافی، ج۲، ص۵۶۸.

شیخ طوسی [[]] در مصباح المتهجّد،

[۴۳] محمدبن حسن طوسی، مصباح المتهجّد، ج۱، ص۵۸۲ ـ۶۰۴، بیروت ۱۴۱۱/۱۹۹۱.

به نقل از ابوحمزه، دعایی از امام زین العابدین علیه‌السلام آورده است.
این دعا که در سحرهای ماه رمضان خوانده می‌شود، به دعای ابوحمزه ثمالی مشهور است و شروحی نیز بر آن نوشته شده است.

[۴۴] آقابزرگ طهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج۱۳، ص۲۴۶.

این دعای نسبتاً طولانی مضامین اخلاقی و عرفانی والایی دارد و خواندن آن در بین شیعیان متداول است.

کتاب النوادر

نجاشی

[۴۵] احمدبن علی نجاشی، فهرست اسماء مصنّفی الشیعه المشتهر ب رجال النجاشی، ج۱، ص۱۱۶، چاپ موسی شبیری زنجانی، قم ۱۴۰۷.

از دیگر آثار ثمالی، به کتاب النوادر به روایت حسن بن محبوب از ابوحمزه اشاره کرده و طریق خود را در نقل این کتاب آورده است.
شیخ طوسی

[۴۶] محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماءالمصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۰۵، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱۴۲۰.

نیز در کنار کتابی به نام کتاب الزهد از کتاب النوادر سخن گفته و طریق خود را در روایتِ این دو کتاب به روایت حُمَیْدبن زیاد (متوفی ۳۱۰) از ابوجعفر محمدبن عیاش بن عیسی از ابوحمزه آورده است.

رساله الحقوق

اثرِ دیگر ابوحمزه، چنانکه گفته شد، رساله الحقوق عن علی بن الحسین علیه‌السلام است.
متن این رساله با تغییرات اندکی در دو تحریر، یکی به روایت ابن بابویه

[۴۷] ابن بابویه، الامالی، ج۱، ص۳۶۸ـ ۳۷۵، قم ۱۳۶۲ ش.

[۴۸] ابن بابویه، کتاب من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۳۷۶ـ۳۸۱، چاپ حسن موسوی خرسان، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

و دیگری به روایت ابن شُعْبَه حَرّانی (قرن چهارم)، در کتاب تحف العقول

[۴۹] ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول، ج۱، ص۲۵۵۲۷۲، چاپ علی اکبر غفاری، قم ۱۳۶۳ ش.

باقی مانده است.
عباس علی موسوی متن این رساله را بر اساس متن تحف العقول با عنوان رساله الحقوق (بیروت ۱۴۱۲) شرح کرده است.

مسند

عبدالرزاق محمدحسین حرزالدین، مجموعه روایات فقهی منقول از ابوحمزه را گرد آورده و بر اساس ابواب فقهی در کتاب مسند ابی حمزه ثابت بن دینارالثمالی (قم ۱۴۲۰) به چاپ رسانده است.
در منابع، در بین آثار ابوحمزه، به تألیف مسند اشاره‌ای نشده و تنها شیخ طوسی

[۵۰] محمدبن حسن طوسی، فهرست کتب الشیعه و اصولهم و اسماءالمصنفین و اصحاب الاصول، ج۱، ص۱۰۵، چاپ عبدالعزیز طباطبائی، قم ۱