توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت ترخیم دارای ۴۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت ترخیم،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت ترخیم :

پاورپوینت ترخیم

‌پاورپوینت ترخیم، مصدر باب تفعیل از ماده‌ی “رخم” و در لغت به معنای سهل و آسان گردانیدن است. (رَخّمتُهُ پاورپوینت ترخیماً، سَهّلتُهُ.)

[۱] الفیومی، ج۱، ص۱۷۷، ماده‌ی “رخم”،احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـق، چاپ اول، ص ۱۷۷، ماده‌ی “رخم”.

فهرست مندرجات

۱ – در اصطلاح نحو
۲ – وجه نامگذاری
۳ – جایگاه
۴ – پاورپوینت ترخیم در نداء
۴.۱ – شرائط عمومی
۴.۲ – بدون “تاء” تأنیث
۴.۳ – پاورپوینت ترخیم ترکیبهای اضافی و اِسنادی و منادا دارای سه حرف
۵ – حکم حرف آخر منادای مرخَّم
۵.۱ – ملاحظه‌ی محذوف
۵.۲ – عدم ملاحظه‌ی محذوف
۵.۳ – اسمهای مختوم به ه
۶ – پاورپوینت ترخیم در ضرورت شعری
۷ – در قرآن و حدیث
۸ – فهرست منابع
۹ – پانویس
۱۰ – منبع

در اصطلاح نحو

در اصطلاح نحو پاورپوینت ترخیم عبارت است از حذف آخر لفظ به روش مخصوص؛ (از جمله اغراض پاورپوینت ترخیم می‌توان به تخفیف، تملیح و استهزاء اشاره کرد.)

[۲] حسن، ج۴، ص۹۹، پ ۱،عباس، النحو الوافی، مصر، دارالمعارف، ‌چاپ سوم.

این معنا از پاورپوینت ترخیم عامّ بوده و شامل سه قسم می‌شود: “پاورپوینت ترخیم در نداء “، “پاورپوینت ترخیم در ضرورت شعری” و “پاورپوینت ترخیم در تصغیر”.

[۳] الخضری، محمد، ج۲، ص۶۶۹، حاشیه الخضری علی شرح ابن عقیل علی ألفیه ابن مالک، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۸ هـ ق.

[۴] حسن، عباس، ج۴، ص۹۹.، النحو الوافی، مصر، دارالمعارف، ‌چاپ سوم.

پاورپوینت ترخیم در تصغیر از مجموعه مباحث باب ” تصغیر ” بوده و در ضمن آن مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ از این رو این نوشتار به بررسی دو قسم دیگر پاورپوینت ترخیم می‌پردازد.

وجه نامگذاری

با حذف آخر لفظ، از حروف آن کاسته شده و در این صورت آسان‌تر و سهل‌تر تلفظ می‌شود و در واقع در این حذف نوعی تسهیل و آسان گردانیدن وجود دارد. با این بیان روشن می‌شود که معنای لغوی پاورپوینت ترخیم (تسهیل) در معنای اصطلاحی آن لحاظ شده و به همین علت این نوع حذف را پاورپوینت ترخیم، نام نهادند.

[۵] الجامی، ج۱، ص۲۸۳، پ ۷،عبدالرحمن بن أحمد، الفوائد الضیائیه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۳۰ هـق، چاپ اول.

جایگاه

پاورپوینت ترخیم از ملحقات باب “نداء” است و به همین جهت در ادامه‌ی مباحث نداء مورد بررسی قرار می‌گیرد. بعضی از عالمان نحو (همچون ابن حاجب در ” الکافیه “.) در ادامه‌ی مباحث مفعول‌به ، مبحث وجوب حذف عامل مفعول‌به، از باب “نداء” بحث کرده و در مقابل گروهی (همچون ابن مالک در ” الفیه “.) “نداء” را‌ به‌طور مستقل بعد از باب ” توابع ” مورد بررسی قرار داده‌اند.

پاورپوینت ترخیم در نداء

پاورپوینت ترخیم در نداء به این صورت است که متکلم (منادِی) آخر مُنادَا را به جهت تخفیف و سبک کردن تلفظ آن حذف می‌کند.

[۶] ابن هشام، عبدالله بن یوسف، ج۱، ص۲۲۰، أوضح المسالک إلی الفیه ابن مالک، مصر، شرکه القدس للتصدیر، ۱۴۲۸ هـ ق، چاپ اول.

مانند: «یا عامِ»؛ در این مثال “عامِ”، منادایی است که به جهت پاورپوینت ترخیم، حرف آخر آن (راء) حذف شده است؛ تقدیر عبارت قبل از پاورپوینت ترخیم “یاعامرُ” بوده است.

شرائط عمومی

پاورپوینت ترخیم در بعضی از اقسام منادا و با وجود شرائطی (در پاورپوینت ترخیم منادایی که به تاء تأنیث ختم نمی‌شود علاوه بر شرائط عمومی، شرائط اختصاصی نیز وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می‌شود.) جایز است:
۱. منادا ، معرفه باشد؛ (منظور از معرفه در اینجا عَلَم و نکره‌ی مقصوده است.)

[۷] حسن، عباس، ج۱، ص۱۰۰ – ۹۹، النحو الوافی، مصر، دارالمعارف، ‌چاپ سوم.

از این رو پاورپوینت ترخیم در مثل قول شخص نابینا که می‌گوید: ‌”یا إنْساناً خُذْ بیَدِی” صحیح نیست؛ زیرا “انساناً” منادای نکره‌ی محضه (غیر مقصوده) است.
۲. منادا، مستغاث‌به نباشد؛ از این رو پاورپوینت ترخیم در مثل “یا لَصالحٍ” صحیح نیست؛ زیرا “صالح” مستغاث‌به واقع شده است.
۳. منادا، مندوب نباشد؛ از این رو پاورپوینت ترخیم در مثال “وا حُسِینا” صحیح نیست؛ زیرا “حُسِینا” مندوب واقع شده است.
۴. منادا، مضاف نباشد؛ ( شبه مضاف نیز همین حکم را دارد)

[۸] حسن، عباس، ج۱، ص۱۰۰، النحو الوافی، مصر، دارالمعارف، ‌چاپ سوم.

از این رو پاورپوینت ترخیم در مثال “یا أهْلَ العِلْمِ” صحیح نیست؛ زیرا “أهْل” منادای مضاف و “العِلْم” مضاف‌الیه آن است.
۵. منادا، مرکب اسنادی نباشد؛ از این رو پاورپوینت ترخیم در مثال “یا فَتَحَ الله” صحیح نیست؛ زیرا “فَتَحَ الله” منادا و مرکب اسنادی است.

بدون “تاء” تأنیث

در تحقق پاورپوینت ترخیم در منادایی که به تاء تأنیث ختم نمی‌شود علاوه بر شرائط عمومی پاورپوینت ترخیم، دو شرط اختصاصی دیگر لازم است:
۱. منادا، عَلَم باشد؛ از این رو در مثال “یا إنسانُ” که متکلم (منادِی)، فرد معینی از افراد انسان را قصد کرده، پاورپوینت ترخیم صحیح نیست؛ زیرا ” انسان ” عَلَم نبوده اگر چه نکره‌ی مقصوده و به سبب نداء، معرفه است.
۲. منادا دارای چهار حرف و بیش‌تر باشد؛ از این رو پاورپوینت ترخیم در “یا سعدُ” جایز نیست؛ زیرا با وجود اینکه “سعد” عَلَم و بدون تاء ‌تأنیث است اما حروف آن کمتر از چهار حرف است.

پاورپوینت ترخیم ترکیبهای اضافی و اِسنادی و منادا دارای سه حرف

در پاورپوینت ترخیم اسمهای سه حرفی اختلاف نظر هست: نحویان بصری پاورپوینت ترخیم این اسمها را جایز ندانسته، اما کوفیان جایز دانسته اند، به شرط آن‌که دومین حرفِ اسم، متحرک باشد، مانند «یا عُنُ» به جای «عُنُق» و «یا کَتِ» به جای «کَتِف».

[۹] ابن انباری، کتاب اسرار العربیه، ج۱، ص۲۳۶ـ۲۳۷.

بیشتر علمای نحو، پاورپوینت ترخیم ترکیبهای اضافی و اِسنادی را جایز نمی‌دانند،

[۱۰] عمروبن عثمان سیبویه، کتاب سیبویه، ج۲، ص۲۴۰.

[۱۱] ابن هشام، أوضح المسالک الی الفیه ابن مالک، ج۴، ص۵۵.

[۱۲] ابن جنی، اللمع فی العربیه، ج۱، ص۱۷۹.

[۱۳] محمودبن عمر زمخشری، المفصّل فی علم اللغه، ج۱، ص۶۴، .

اما کوفیان پاورپوینت ترخیم را در ترکیبهای اضافی روا می‌دانند.

[۱۴] ابن هشام، أوضح المسالک الی الفیه ابن مالک، ج۴، ص۵۶،.

[۱۵] ابن انباری، کتاب اسرار العربیه، ج۱، ص۲۳۸ـ ۲۴۱.

ابن مالک، به استناد گفته سیبویه

[۱۶] سیبویه، کتاب سیبویه، ج ۳، ص ۳۷۷

، آورده است که پاورپوینت ترخیم در ترکیبهای اسنادی گاه صورت می‌پذیرد.

[۱۷] ابن هشام، أوضح المسالک الی الفیه ابن مالک، ج۴، ص۵۷، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، قاهره ۱۳۸۶/۱۹۶۷، چاپ افست قم ۱۳۶۶ ش.

[۱۸] ابن عقیل، شرح ابن عقیل علی الفیه ابن مالک، ج۲، ص۲۹۱ـ۲۹۲، .

در جواز پاورپوینت ترخیم اسمهای مرکّب مَزجی اختلاف نیست، مانند «یا مَعْدِی» به جای «مَعْدِی کَرِب» و «یا سِیبَ» به جای «سِیبَوَیه».

حکم حرف آخر منادای مرخَّم

بعد از پاورپوینت ترخیم، حرف آخر منادا به دو طریق به کار برده می‌شود:

ملاحظه‌ی محذوف

در این طریق که کاربرد بیشتری دارد، حرفی که بعد از پاورپوینت ترخیم، آخر کلمه واقع شده به همان صورتی که قبل از حذف بوده، در نظر گرفته می‌شود

[۱۹] الرضی، محمد بن الحسن الاسترآبادی، ج۱، ص۲۹۹، شرح الرضی علی کافیه ابن الحاجب، قم، دارالمجتبی، ۱۳۸۹ هش، چاپ اول.

و به عبارت دیگر آنچه حذف شده در نیت مذکور ملاحظه می‌شود؛ مانند: «یا حارِ»؛ در این مثال “حار” که منادای مرخَّم و قبل از پاورپوینت ترخیم “حارث” بوده، با همان حرکت قبل از پاورپوینت ترخیم (کسره) به کار برده می‌شود.

عدم ملاحظه‌ی محذوف

در این طریق که کاربرد کمی دارد آنچه از منادا حذف شده ملاحظه نمی‌شود و منادای مرخَّم رأسا یک اسم به حساب آمده و حکم منادای م