توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت تبدیل تکلیف دارای ۷۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت تبدیل تکلیف،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت تبدیل تکلیف :

پاورپوینت تبدیل تکلیف

در اسلام تشریع تکالیف با لحاظ شرایط و مصالح افراد است، از این رو آن‌جا که تکالیف شرعی در توان یا به مصلحت افراد نبوده، آن تکلیف ساقط یا تکلیفی دیگر جایگزین آن شده است.

فهرست مندرجات

۱ – اضطرار
۲ – اکراه
۳ – ترس
۴ – بیماری و ضعف
۵ – اذیت و زیان
۶ – سفر
۷ – بروز دشواری و فقدان امکانات
۸ – فهرست منابع
۹ – پانویس
۱۰ – منبع

اضطرار

در صورت اضطرار یعنی مجبور شدن به انجام عملی برخلاف میل باطنی فرد،

[۱] سعدی ابوجیب، القاموس الفقهی لغهً و اصطلاحاً، ج۱، ص۲۲۲، دمشق، دارالفکر، ۱۴۱۹ ق.

[۲] محمد جعفر جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، ج۱، ص۵۶، تهران، گنج دانش، ۱۳۶۳ ش.

تکلیف از عهده انسان ساقط می‌شود؛ مانند تجویز استفاده کردن از مردار ، خون و گوشت خوک در موارد اضطراری: «اِنَّما حَرَّمَ عَلَیکمُ المَیتَهَ والدَّمَ و لَحمَ الخِنزِیرِ و ما اُهِلَّ بِهِ لِغَیرِ اللّهِ فَمَنِ اضطُرَّ… فَلاَ اِثمَ عَلَیه».

[۳] بقره/سوره۲، آیه۱۷۳.

[۴] مائده/سوره۵، آیه۳.

[۵] انعام/سوره۶، آیه۱۱۹.

[۶] انعام/سوره۶، آیه۱۴۵.

[۷] نحل/سوره۱۶، آیه۱۱۵.

البته رفع موقت تکلیف و اباحه در این موارد، تنها در حدّ رفع اضطرار (مثلا نجات جان) است:

[۸] ابن فهد الحلّی، (م ۸۴۱ ق)، ج۴، ص۱۸۶، المهذب البارع، به کوشش العراقی، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۳ ق.

[۹] الشهید الثانی (م ۹۶۵ ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، ج۱۲، ص۱۱۳، قم، معارف اسلامی، ۱۴۱۶ ق.

[۱۰] عبدالله بن قدامه (م ۶۲۰ ق) و عبدالرحمن بن قدامه (م ۶۸۲ ق)، المغنی والشرح الکبیر، ج۱۱، ص۷۳، بیروت، دارالکتب العلمیه.

«غَیرَ باغ ولاعاد».

[۱۱] بقره/سوره۲، آیه۱۷۳.

اکراه

در صورت اکراه ، یعنی وادار کردن شخص بر انجام دادن کاری بدون میل باطنی، تکالیف الزامی رفع می‌شود؛ مانند جواز اظهار سخنان کفرآمیز در حال اکراه که در آیه ۱۰۶ نحل

[۱۲] نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۶.

آمده است: «مَن کفَرَ بِاللّهِ مِن بَعدِ ایمانِهِ اِلاّ مَن اُکرِهَ و قَلبُهُ مُطمـَئِنٌّ بِالایمان». این آیه در مورد عمار یاسر نازل شد که بر اثر آزار و اذیت مشرکان سخنان کفرآمیز بر زبان جاری کرد و جان خود را نجات داد.

[۱۳] القمی (م ۳۰۷ ق)، تفسیر القمی، ج۱، ص۳۹۰، به کوشش الجزائری، قم، دارالکتاب، ۱۴۰۴ ق.

[۱۴] الطوسی (م ۴۶۰ ق)، التبیان، ج۶، ص۴۲۸، به کوشش احمد حبیب العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

[۱۵] الطبری (م ۳۱۰ ق)، جامع البیان، ج۷، ص۳۵۵، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق.

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نیز کار او را تأیید فرمود.

[۱۶] الکلینی (م ۳۲۹ ق)، الکافی، ج۲، ص۲۱۹، به کوشش غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ ش.

[۱۷] الطبری (م ۳۱۰ ق)، جامع البیان، ج۱۴، ص۲۳۷، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق.

[۱۸] الطباطبایی (م ۱۴۰۲ ق)، المیزان، ج۲، ص۳۵۸، بیروت، اعلمی، ۱۳۹۳ ق.

آیه ۳۳ نور

[۱۹] نور/سوره۲۴، آیه۳۳.

نیز بر رفع تکلیف در حالت اکراه اشعار دارد.

ترس

ترس شدید در پاره ای موارد می‌تواند تکلیفی را ساقط کند؛ مثلا بنابر آیه ۱۰۱ نساء

[۲۰] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.

در صورت ترس نمازگزار، خواندن نماز کامل ساقط و نماز خوف جایگزین آن می‌شود:

[۲۱] المفید (م ۴۱۳ ق)، المقنعه، ج۱، ص۲۱۳، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ ق.

[۲۲] المحقق الاردبیلی (م ۹۹۳ ق)، مجمع الفائده والبرهان، ج۳، ص۳۵۱، به کوشش عراقی و دیگران، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۱۶ ق.

[۲۳] الشافعی (م ۲۰۴ ق)، الام، ج۱، ص۲۴۲، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۳ ق.

«فَلَیسَ عَلَیکم جُناحٌ اَن تَقصُروا مِنَ الصَّلوهِ اِن خِفتُم اَن یفتِنَکمُ الَّذینَ کفَرُوا» و مکلف می‌تواند نماز را به صورت نشسته یا خوابیده:

[۲۴] المقدس الاردبیلی (م ۹۹۳ ق)، زبده البیان، ج۱، ص۱۲۳، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبه المرتضویه.

[۲۵] الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.)، مجمع البیان، ج۳، ص۱۷۸، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ ق.

[۲۶] القرطبی (م ۶۷۱ ق)، الجامع لاحکام القرآن، ج۵، ص۳۷۴، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ ق.

«فَاذکروا اللّهَ قِیامـًا و قُعودًا وعَلی جُنوبِکم فَاِذا اطمَأنَنتُم فَاَقِیموا الصَّلوه»

[۲۷] نساء/سوره۴، آیه۱۰۳.

یا در حال حرکت، خواه پیاده یا سواره، به جا آورد:

[۲۸] المحقق الحلی (م ۶۷۶ ق)، المعتبر، ج۲، ص۴۶۰، مؤسسه سیدالشهداء، ۱۳۶۳ ش.

[۲۹] سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م ۱۰۰۹ ق)، مدارک الاحکام، ج۳، ص۱۴۱، قم، آل البیت (علیهم‌السلام) لاحیاء التراث، ۱۴۱۰ ق.

[۳۰] عبدالکریم بن محمد الرافعی (م ۶۲۳ ق)، فتح العزیز، ج۴، ص۶۴۶، دارالفکر.

«فَاِن خِفتُم فَرِجَالاً اَو رُکبَانـًا».

[۳۱] بقره/سوره۲، آیه۲۳۹.

برخی با استناد به این آیه گفته‌اند که در چنین مواردی برخی اجزا و شرایط نماز، مانند روبه قبله بودن و رکوع و سجود نیز ساقط می‌شود

[۳۲] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، منتهی المطلب، ج۱، ص۲۲۱، به کوشش مجمع البحوث الاسلامیه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ ق.

[۳۳] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، تذکره الفقهاء، ج۴، ص۴۳۵، المکتبه المرتضویه.

[۳۴] النووی (م ۶۷۶ ق)، المجموع فی شرح المهذب، ج۳، ص۲۳۰، دارالفکر.

همچنین در موارد تقیه ، که به سبب ترس از زیان جانی یا مالی بر خود و دیگران نمی‌توان به تکالیف اولیه خود عمل کرد، تکلیف نخستین رفع و وظیفه ای دیگر جانشین آن می‌شود. در آیاتی مانند آیه ۲۸ آل عمران

[۳۵] آل عمران/سوره۳، آیه۲۸.

و ۱۰۶ نحل،

[۳۶] نحل/سوره۱۶، آیه۱۰۶.

به این نکته اشاره شده است.

بیماری و ضعف

بیماری گاهی سبب سقوط تکلیف می‌گردد؛ مانند حکم وجوب جهاد : «لَیسَ… عَلَی المَرضی… حَرَجٌ اِذا نَصَحوا لِلّهِ و رَسولِهِ»

[۳۷] توبه/سوره۹، آیه۹۱.

[۳۸] فتح/سوره۴۸، آیه۱۶ ۱۷.

یا وجوب حمل سلاح و آمادگی نظامی در هنگام جنگ و احتمال حمله دشمن

[۳۹] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.

و گاه سبب تبدیل یک تکلیف به تکلیفی دیگر یا تأخیر زمان آن می‌شود؛ مانند جواز تراشیدن سر برای مُحرِم محصور بیماری که نمی‌تواند تا رسیدن قربانی به منا صبر کند و روزه گرفتن یا صدقه دادن یا قربانی کردن حیوان به عنوان کفاره به جای آن است: «واَتِمُّوا الحَجَّ والعُمرَهَ لِلّهِ فَاِن اُحصِرتُم فَمَا استَیسَرَ مِنَ الهَدیِ و لاتَحلِقوا رُءوسَکم حَتّی یبلُغَ الهَدیُ مَحِلَّهُ فَمَن کانَ مِنکم مَریضـًا اَو بِهِ اَذیً مِن رَأسِهِ فَفِدیهٌ مِن صِیام اَو صَدَقَه اَو نُسُک»

[۴۰] بقره/سوره۲، آیه۱۹۶.

و مانند پاورپوینت تبدیل تکلیف وضو به تیمم در صورت بیماری

[۴۱] نساء/سوره۴، آیه۳۴.

[۴۲] مائده/سوره۵، آیه۶.

نیز سقوط وجوب روزه ماه رمضان از مریض و مسافر و به جا آوردن قضای آن در وقتی دیگر.

[۴۳] بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.

افزون بر بیماری، گاهی ضعف و ناتوانی مکلف نیز موجب سقوط تکلیف می‌شود؛ مثلا به موجب آیه ۱۸۴ بقره

[۴۴] بقره/سوره۲، آیه۱۸۴.

روزه از افراد ضعیف ساقط است و در عوض باید فدیه بپردازند: «یـاَیهَا الَّذینَ ءامَنوا کتِبَ عَلَیکمُ الصّیام… و عَلَی الَّذینَ یطیقونَهُ فِدیهٌ طَعامُ مِسکین». در احادیث ، کهنسالان

[۴۵] الطبری (م ۳۱۰ ق)، جامع البیان، ج۲، ص۱۸۰، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق.

[۴۶] الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.)، مجمع البیان، ج۲، ص۱۰، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ ق.

[۴۷] العروسی الحویزی (م ۱۱۱۲ ق)، تفسیر نورالثقلین، ج۱، ص۱۴۶، به کوشش رسولی محلاتی، اسماعیلیان، ۱۳۷۳ش.

و زنان باردار

[۴۸] ابوعمرو الدّانی (م ۴۴۴ ق)، المقنع، ج۱، ص۱۹۴، به کوشش احمد دهمان، دارالفکر، ۱۴۰۳ ق.

[۴۹] المحقق الحلی (م ۶۷۶ ق)، المعتبر، ج۲، ص۷۱۸، مؤسسه سیدالشهداء، ۱۳۶۳ ش.

[۵۰] منصور البهوتی (م ۱۰۵۱ ق)، کشاف القناع، ج۲، ص۳۶۰، به کوشش محمد حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ ق.

از مصادیق افراد ناتوان دانسته شده‌اند. برخی دیگر از تکالیفی که از عهده ناتوانان برداشته شده عبارت‌اند از وجوب هجرت از محیط کفر ،

[۵۱] نساء/سوره۴، آیه۹۷ ۹۸.

وجوب جهاد

[۵۲] توبه/سوره۹، آیه۹۱.

[۵۳] فتح/سوره۴۸، آیه۱۷.

و حرمت خوردن طعام برای افراد لنگ و کور و مریض از خانه دیگران.

[۵۴] نور/سوره۲۴، آیه۶۱.

اذیت و زیان

اذیت نشدن و ضرر داشتن در برخی موارد موجب سقوط تکلیف یا جایگزین شدن تکلیفی دیگر می‌شود؛ مانند سقوط وجوب حمل سلاح و آمادگی نظامی در جنگ : «ولا جُناحَ عَلَیکم اِن کانَ بِکم اَذیً مِن مَطَر… اَن تَضَعوا اَسلِحَتَکم»

[۵۵] نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.

و مانند جایگزین شدن تراشیدن سر و مکلف شدن فرد به روزه یا صدقه یا قربانی به عنوان کفاره به جای تکلیف نتراشیدن سر تا زمان رسیدن قربانی به مکه برای محرم محصور یا مریضی که به جهت اذیت شدن نمی‌تواند تا آن زمان صبر کند.

[۵۶] بقره/سوره۲، آیه۱۹۶.

هر چند این آیه در مورد شخصی نازل شد که وجود حشرات موذی در سرش وی را می‌آزرد

[۵۷] الطبری (م ۳۱۰ ق)، جامع البیان، ج۲، ص۳۱۵، به کوشش صدقی جمیل، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ ق.

[۵۸] الطوسی (م ۴۶۰ ق)، التبیان، ج۲، ص۱۵۸، به کوشش احمد حبیب العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

[۵۹] الطبرسی (م. ۵۴۸ ق.)، مجمع البیان، ج۲، ص۳۸-۳۹، بیروت، دارالمعرفه، ۱۴۰۶ ق.

؛ ولی «اَذیً» در آیه عام است و اذیت و ضرر داشتن ناشی از دیگر عوامل را نیز شامل می‌شود.

[۶۰] الطوسی (م ۴۶۰ ق)، التبیان، ج۲، ص۱۵۸، به کوشش احمد حبیب العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

[۶۱] الراوندی (م ۵۷۳ ق)، فقه القرآن، ج۱، ص۲۹۷، به کوشش حسینی، قم، کتابخانه نجفی، ۱۴۰۵ ق.

[۶۲] الجصاص (م ۳۷۰ ق)، احکام القرآن، ج۱، ص۳۴۰-۳۴۱، به کوشش عبدالسلام محمد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ ق.

سفر

در سفر برخی تکالیف با شرایط و احکامی خاص ساقط می‌شوند؛ مثلا روزه در سفر ساقط است و مکلف باید قضای آن را به جا آورد: «فَمَن شَهِدَ مِنکمُ الشَّهرَ فَلیصُمهُ و مَن کان… عَلی سَفَر فَعِدَّهٌ مِّن اَیام اُخَر»

[۶۳] بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.

همچنین در سفر، خواندن نماز کامل ساقط و بر مسافر واجب

[۶۴] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، تذکره الفقهاء، ج۱، ص۱۸۶، المکتبه المرتضویه.

[۶۵] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، نهایه الاحکام، ج۲، ص۱۶۶، به کوشش رجائی، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۰ ق.

است نماز شکسته (قصر) به جا آورد: «و اِذَا ضَرَبتُم فِی الاَرضِ فَلَیسَ عَلَیکم جُناحٌ اَن تَقصُروا مِنَ الصَّلوه». فقهای اهل سنت قصر نماز را جایز شمرده‌اند نه واجب.

[۶۶] علاء الدین الکاشانی (م ۵۸۷ ق)، بدائع الصنائع، ج۱، ص۹۲، پاکستان، المکتبه الحبیبیه، ۱۴۰۹ ق.

[۶۷] عبدالله بن قدامه (م ۶۲۰ ق) و عبدالرحمن بن قدامه (م ۶۸۲ ق)، المغنی والشرح الکبیر، ج۲، ص۱۰۸، بیروت، دارالکتب العلمیه.

[۶۸] منصور البهوتی (م ۱۰۵۱ ق)، کشاف القناع، ج۱، ص۶۱۴، به کوشش محمد حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ ق.

[۶۹] نساء/سوره۴، آیه۱۰۱.

برخی این حکم را به سفرهای خوفی مقید کرده‌اند

[۷۰] منصور البهوتی (م ۱۰۵۱ ق)، کشاف القناع، ج۱، ص۶۱۴، به کوشش محمد حسن، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ ق.

[۷۱] القرطبی (م ۶۷۱ ق)، الجامع لاحکام القرآن، ج۵، ص۳۶۱، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۷ ق.

ولی فقهای امامیه

[۷۲] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، نهایه الاحکام، ج۲، ص۱۸۲، به کوشش رجائی، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۰ ق.

[۷۳] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، تذکره الفقهاء، ج۱، ص۱۹۲، المکتبه المرتضویه.

[۷۴] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، تذکره الفقهاء، ج۴، ص۴۰۲، المکتبه المرتضویه.

و بسیاری از فقهای اهل سنت، پاورپوینت تبدیل تکلیف مزبور را شامل همه سفرها دانسته‌اند.

[۷۵] الطوسی (م ۴۶۰ ق)، الخلاف، ج۱، ص۵۶۷، به کوشش سید علی خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۸ ق.

[۷۶] العلامه الحلی (م ۷۲۶ ق)، منتهی المطلب، ج۱، ص۳۸۹، به کوشش مجمع البحوث الاسلامیه، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۴۱۲ ق.