توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت تاریخ‌نگاری نسب شناسی دارای ۷۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت تاریخ‌نگاری نسب شناسی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت تاریخ‌نگاری نسب شناسی :

تاریخ‌نگاری نسب‌شناسی

علم انساب به صورت شکلی از بیان تاریخی در میان اعراب جاهلی رواج داشته است.
پس از ظهور اسلام به خاطر باقی بودن ساختار قبیله‌ای شبه جزیره عربستان ، نسب شناسی در فرهنگ اسلامی جایی برای خود باز کرد.

فهرست مندرجات

۱ – علم انساب در دوره جاهلی
۲ – علم انساب پس از اسلام
۳ – روش تقسیم بیت‌المال توسط عمر
۴ – نسب‌شناسی در دوره امویان
۵ – شکوفایی علم انساب
۶ – نسب‌شناسان مشهور سده دوم
۷ – کهن‌ترین کتاب موجود در انساب
۸ – توسعه علم انساب
۸.۱ – آمیختگی نسب‌شناسی با اخبار
۸.۲ – آثار خاندان زبیری
۸.۳ – روش بلاذری در انساب
۸.۴ – کتاب ابن حزم
۸.۵ – کتاب ابن قدامه
۸.۶ – کتاب یاقوت حموی
۸.۷ – کتاب قلقشندی
۸.۸ – کتاب سمعانی
۸.۹ – کتاب ابن اثیر
۸.۱۰ – کتاب سیوطی
۹ – آثار شیعی در علم انساب
۱۰ – علم انساب در شرق اسلامی
۱۱ – فهرست منابع
۱۲ – پانویس
۱۳ – منبع

علم انساب در دوره جاهلی

علم انساب یا تبارشناسی به منزله شکلی از بیان تاریخی، به صورت روایات شفاهی در میان عرب جاهلی رواج داشته است.
در این روایات تنها نام‌هایی در قالب شجره ذکر می‌شده است و به سختی می‌توان پذیرفت که حاوی مطالب و روی‌دادهای تاریخی در باره افراد مورد بحث بوده باشد.
از سوی دیگر تدوین نسب نامه‌ها م دت‌ها پس از ظهور اسلام و با هدف تصحیح تبارنامه‌های مشکوک و جلوگیری از تردیدها و فریب‌کاری‌ها صورت گرفت.

[۱] فرانتس روزنتال، تاریخ تاریخ نگاری در اسلام، ج۱، ص۳۳ـ۳۴، ترجمه اسداللّه آزاد، مشهد ۱۳۶۵ ش.

[۲] محمد مهدی شمس الدین، حرکت تاریخ از دیدگاه امام علی (ع)، ج۱، ص۵۴، ترجمه محمدرضا ناجی، تهران ۱۳۸۰ ش.

ازین‌رو، صحت تاریخی نسب نامه‌ها محل تردید است.
در واقع آن‌چه در علم انساب اهمیت دارد، شناخت نسبی است که از پیوستگی شعوب و قبایل و روابط داخلی آن‌ها به دست می‌دهد.

[۳] محمد مهدی شمس الدین، حرکت تاریخ از دیدگاه امام علی (ع)، ج۱، ص۱۶، ترجمه محمدرضا ناجی، تهران ۱۳۸۰ ش.

علم انساب پس از اسلام

ساختار قبیله‌ایِ نظام اجتماعی و سیاسیِ شبه جزیره عربستان ، موجب توجه به روایت تاریخ قبیله و قبایل وابسته به آن، و توجه به حوادث ایام و مفاخرات و مدایح و مثالب مندرج در آن‌ها شد.

[۴] جواد علی، «موارد تاریخ الطبری»، ج۱، ص۱۴۶، مجله المجمع العلمی العراقی (۱۳۶۹).

پس از اسلام با بر جای ماندن ساختار قبیله‌ای، دانش انساب نیز در فرهنگ اسلامی جایی باز کرد.

روش تقسیم بیت‌المال توسط عمر

عمر بن خطّاب در سال ۲۰ دیوان را بر اساس انساب و قبایل و سوابق اسلامی تدوین و بیت المال را طبق آن تقسیم کرد.

[۵] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۵۳.

نسب‌شناسی در دوره امویان

در دوره امویان نیز بر اثر عواملی مانند تعصبات و ستیزه‌جویی‌های قبیله‌ای و مقتضیات اداری و اوضاع سیاسی و اجتماعی و مناقشات شعوبی، به انساب توجه خاص شد.

شکوفایی علم انساب

در سده دوم علم انساب شکوفا گردید و نسب شناسان مطالب مربوط به آن را در فصل‌هایی دسته‌بندی کردند و کتاب‌هایی نوشتند که بر محتوای کتاب‌های تاریخی و شیوه نگارش آن‌ها اثر نهاد.

[۶] عبدالعزیز دوری، بحث فی نشأه علم التاریخ عندالعرب، ج۱، ص۱۹، بیروت ۱۹۹۳.

[۷] عبدالعزیز دوری، بحث فی نشأه علم التاریخ عندالعرب، ج۱، ص۳۹ـ۴۰، بیروت ۱۹۹۳.

نسب‌شناسان مشهور سده دوم

سرآمد نسب شناسان سده دوم، محمد بن سائب کلبی (متوفی ۱۴۶) بود که بیش‌تر نسب نویسان بعدی به روایت از کتاب‌های او پرداخته‌اند.
از دیگر نسب شناسان اَخباری کوفه، عَوانه بن حَکَم کَلبی (متوفی ۱۴۷) و ابومِخْنَف اَزدی (متوفی ۱۷۵) بودند.

کهن‌ترین کتاب موجود در انساب

کهن‌ترین کتاب موجود در انساب، حَذف مِن نسب قریش تألیف مُؤرِّج بن عمرو سَدوسی (متوفی ۱۹۵) است (چاپ منجّد، بیروت ۱۳۹۶) که پاره‌ای از انساب قریشیان همراه با اطلاعاتی ادبی و تاریخی در آن آمده است.

توسعه علم انساب

آمیختگی نسب‌شناسی با اخبار

هشام بن محمد کلبی (متوفی ۲۰۴) مباحث نسب شناسی پدرش را نظم و توسعه داد و بیش از او به منابع اصلی و اسناد مکتوب، مانند تواریخ حیره و فرس، رجوع کرد و به این وسیله مهارت و توانایی خویش را در فهم معنای وظیفه علمی مورخ نشان داد.

[۸] جواد علی، «موارد تاریخ الطبری»، ج۱، ص۱۴۸ـ ۱۴۹، مجله المجمع العلمی العراقی (۱۳۶۹).

جمهره النسب وی مهم‌ترین مرجع مؤلفان بعدی در باره انساب شد.

[۹] عبدالعزیز دوری، بحث فی نشأه علم التاریخ عندالعرب، ج۱، ص۴۱، بیروت ۱۹۹۳.

بدین‌گونه نسب شناسی با اخبار و روایات تاریخی همراه شد و انساب و اخبار در آثار نویسندگانی مانند احمد بن محمد جَهمی و ابوالعباس عبداللّه بن اسحاق مُکاری و ابوالحسن نسّابه ، دو بخش آمیخته و پیوسته گردید.

[۱۰] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۱۲۴.

[۱۱] ابن ندیم، الفهرست، ج۱، ص۱۲۶ـ۱۲۷.

آثار خاندان زبیری

بعداً افرادی از خاندان زُبیری به علم انساب توجه نشان دادند و آثاری پدید آوردند که از منابع معتبر انساب و مآخذ مهم عصر جاهلی و تاریخ صدر اسلام به شمار می‌آید.
مُصعَب بن عبداللّه زبیری (متوفی ۲۳۶) نسب قریش را تألیف کرد که مورخانی مانند طبری و بلاذری از آن استفاده کردند.

[۱۲] مصعب بن عبداللّه زبیری، ج۱، ص۶، کتاب نسب قریش، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

[۱۳] مصعب بن عبداللّه زبیری، ج۱، ص۹، کتاب نسب قریش، چاپ لوی پرووانسال، قاهره ۱۹۵۳.

پس از وی برادرزاده‌اش، زبیر بن بکّار (متوفی ۲۵۶)، جمهره نسب قریش و اخبارها را به همان شیوه و با اشتمال بر انساب قریش و اخباری ارزنده از شخصیت‌های مهم تألیف کرد که به عقیده برخی، بیشتر کتابی تاریخی است تا نسب نامه.

[۱۴] خطیب بغدادی، تاریخ بغدادی، ج۸، ص۴۶۹.

روش بلاذری در انساب

غلبه صبغه تاریخی بر انساب در کتاب بسیار مهم بلاذری یعنی انساب الاشراف مشهود است.
روش بلاذری پس از او ادامه نیافت، با این حال آثاری در انساب بر اساس منابع پیشین تألیف شد.

کتاب ابن حزم

ابن حزم (متوفی ۴۵۶)، عالم برجسته اندلسی، جَمْهَره انساب العرب را تدوین کرد که کتابی است دقیق و جامع از منابع متقدم انساب با احتوا بر آگاهی‌های تاریخی و ادبی و در آن به خاندان‌های عرب و بربر ساکن اندلس و آیین‌ها و اصنام عرب جاهلی و نسب بنی اسرائیل اشاره شده است.

کتاب ابن قدامه

ابن قُدامه مَقدسی (متوفی ۶۲۰) التبیین فی انساب القرشیّین را در انساب قریشیان و به ترتیب نزدیکی نَسَبی آنان با پیامبر با استفاده از منابعی مانند نسب قریش مُصعب زبیری تألیف کرد.

کتاب یاقوت حموی

یاقوت حموی (متوفی ۶۲۶) خلاصه‌ای از جمهره النسب هشام کلبی با نام المُقتضَب فراهم آورد.

کتاب قلقشندی

قَلقَشَندی (۸۲۱) در نهایه الارب شیوه‌ای نو به کار بست و قبایل و تیره‌های عرب را به ترتیب الفبا آورد.
وی در قلائد الجُمان

[۱۵] احمد بن علی قلقشندی، قلائد الجمان فی التعریف بقبائل عرب الزمان، ، ص ۲ـ۴، چاپ ابراهیم ابیاری، قاهره ۱۴۰۲/۱۹۸۲.

برای رفع نیاز دبیران به ذکر انساب قبایل و خاندان‌های عرب، به ویژه در مصر ، پرداخت.

کتاب سمعانی

الانساب سمعانی (متوفی ۵۶۲) مفصّل‌ترین و مشهورترین کتاب انساب است.
مؤلف پس از فصل‌هایی در مقدمه، نسبت اشخاص را به شهر یا قبیله یا جز آن، به ترتیب الفبا آورده و در ذیل هریک عده‌ای از مشاهیر دین و علم و ادب را که به آن نسب‌ها منتسب بوده‌اند، معرفی کرده است.

کتاب ابن اثیر

ابن اثیر خلاصه‌ای از الانساب به نام تهذیب الانساب فراهم نموده و به آن مدخل‌های جدید نیز افزوده است.

کتاب سیوطی

سیوطی نیز لُبّ اللباب را با حذف تراجم از کتاب الانساب، استخراج کرده است.

آثار شیعی در علم انساب

از سده سوم به بعد، نویسندگان شیعی آثار فراوانی در باره تبار طالبیان و انساب و اعقاب علویان تألیف کردند.

علم انساب در شرق اسلامی

در شرق اسلامی تبارشناسی یا تاریخ خانوادگی به اهتمام و علاقه کسانی چون حاکمان و اعضای خانواده‌های مشهور و علویان و بعضی مورخان رواج یافت.
کتاب‌های تاریخی حاکمانی با منشأ بدوی، چون حاکمان متعدد ترک و مغول، معمولاً مقدمه‌ای در تبارشناسیِ قومی داشت.

[۱۶] فرانتس روزنتال، تاریخ تاریخ نگاری در اسلام، ج۱، ص۱۱۵، ترجمه اسداللّه آزاد، مشهد ۱۳۶۵ ش.

فهرست منابع

(۲) امیرحسین آریانپور، «ابن خلدون پیشاهنگ جامعه شناسی»، سهند، دفتر اول (بهار ۱۳۴۹).
(۳) نزار اباظه و محمدریاض مالح، اتمام الاعلام: ذیل لکتاب الاعلام لخیرالدین الزرکلی، بیروت ۱۹۹۹.
(۴) ابن ابی الدَّم، التاریخ الاسلامی المعروف باسم التاریخ المظفری، چاپ حامد زیان غانم زیان، قاهره ۱۹۸۹.
(۵) ابن ابی حاتم، کتاب الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن ۱۳۷۱ـ۱۳۷۳/۱۹۵۲ـ۱۹۵۳، چاپ افست بیروت (بی تا).
(۶) ابن اثیر، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، بیروت: داراحیاء التراث العربی، (بی تا).
(۷) ابن اثیر، التاریخ الباهر فی الدوله الاتابکیّه، چاپ عبدالقادر احمد طلیمات، قاهره (۱۹۶۳).
(۸) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۹۶۵ـ۱۹۶۶.
(۹) ابن ازرق، تاریخ الفارقی، چاپ بدوی عبداللطیف عوض، قاهره ۱۳۷۹/۱۹۵۹.
(۱۰) ابن اعثم کوفی، کتاب الفتوح، ج ۱ و ۲، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۸۹/۱۹۶۸ـ۱۹۶۹.
(۱۱) ابن تغری بردی، المنهل الصافی، ج ۱، چاپ احمد یوسف نجاتی، قاهره ۱۳۷۵/۱۹۵۶.
(۱۲) ابن حبیب، تذکره النبیه فی ایام المنصور و بنیه، چاپ محمد محمدامین، قاهره ۱۹۷۶ـ۱۹۸۶.
(۱۳) ابن حجر عسقلانی، انباء الغمر بأبناء العمر، ج ۱، چاپ محمد احمد دهمان، دمشق ۱۳۹۹.
(۱۴) ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن ۱۳۲۵ـ۱۳۲۷.
(۱۵) ابن حجر عسقلانی، الدررالکامنه فی اعیان المائه الثامنه، حیدرآباد دکن ۱۳۹۳/۱۹۷۳.
(۱۶) ابن حجر عسقلانی، ذیل الدرر الکامنه، چاپ عدنان درویش، قاهره ۱۴۱۲/۱۹۹۲.
(۱۷) ابن خلدون، تاریخ ابن خلدون.
(۱۸) ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان.
(۱۹) ابن دیبع، کتاب قُرّه العیون بأخبار الیمن المیمون، چاپ محمد بن علی اکوع، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۸.
(۲۰) ابن رجب، کتاب الذیل علی طبقات الحنابله، بیروت ۱۳۷۲.
(۲۱) ابن سعد، کتاب الطبقات الکبیر، چاپ ادوارد زاخاو، لیدن ۱۳۲۱ـ۱۳۴۷/۱۹۰۴ـ۱۹۴۰، چاپ افست تهران (بی تا).
(۲۲) ابن سعد: الطبقات الکبری، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.
(۲۳) ابن شاکر کتبی، فوات الوفیات، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۷۳ـ۱۹۷۴.
(۲۴) ابن صقاعی، تالی کتاب وفیات الاعیان، چاپ ژاکلین سوبله، دمشق ۱۹۷۴.
(۲۵) ابن صیرفی، نزهه النفوس والابدان فی تواریخ الزمان، چاپ حسن حبشی، ج ۱، (قاهره) ۱۹۷۰.
(۲۶) ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره (۱۳۸۰/۱۹۶۰).
(۲۷) ابن عبدالبر، جامع بیان العلم و فضله و ماینبغی فی روایته و حمله، قاهره ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۲۸) ابن عبری، تاریخ مختصرالدول، چاپ انطون صالحانی یسوعی، بیروت ۱۹۵۸.
(۲۹) ابن فوطی، تلخیص مجمع الا´داب فی معجم الالقاب، چاپ مصطفی جواد، دمشق ۱۹۶۲، چاپ محمد عبدالقدوس قاسمی، لاهور ۱۳۵۹/۱۹۴۰.
(۳۰) ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیه، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸ـ۱۴۰۰/۱۹۷۸ـ۱۹۸۰.
(۳۱) ابن قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.
(۳۲) ابن قلانسی، تاریخ دمشق، چاپ سهیل زکار، دمشق ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۳۳) ابن کثیر، البدایه و النهایه، چاپ احمد ابوملحم و دیگران، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۳۴) ابن مجاور، صفه بلادالیمن و مکه