توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت برگستان دارای ۷۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت برگستان،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت برگستان :

برگستوان

بَرْگُستوان، پوشش جنگی اسب و فیل، و گاه انسان می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ – واژه‌شناسی
۲ – پیشینه
۲.۱ – میان اعراب
۲.۲ – در ایران
۲.۳ – در هند
۳ – اوصاف
۴ – انواع برگستوان
۵ – بکارگیری در جنگ‌ها
۵.۱ – قتیبه با سپاه اموی
۵.۲ – جنگ مغولان
۵.۳ – سپاه اوزون حسن
۵.۴ – نبرد صفویان با افغان‌ها
۶ – فهرست منابع
۷ – پانویس
۸ – منبع

واژه‌شناسی

صورت مفروض ایرانی باستان آن را اوپرو ـ کوشتپانه: uparo-kuیtapana دانسته اند. این واژه به صورت‌های برگُستان،

[۱] حسین بن حسن جمال الدین انجو، فرهنگ جهانگیری، ج۱، ص۸۶۰، چاپ رحیم عفیفی، مشهد ۱۳۵۱ ش.

کستوان

[۲] پاول هرن و هاینریش هوبشمان، اساس اشتقاق فارسی، ذیل بَرْگُستوان، ترجمه جلال خالقی مطلق، تهران ۱۳۵۶ ش.

و پرکستوان

[۳] شمس اللغات، به سرپرستی جوزف بریتو، ذیل بَرْگُستوان، چاپ سنگی بمبئی ۱۳۰۹.

نیز آمده و ترکیبات محدودی از آن، چون برگستوان دار، برگستوان کش، برگستوان وَر و برگستوانی

[۴] بنیاد فرهنگ ایران شعبه تألیف فرهنگ‌های فارسی، فرهنگ تاریخی زبان فارسی، ذیل واژه‌ها، بخش اول، تهران ۱۳۵۷ ش.

در معنای اصلی و گاه مجازی در آثار سرایندگان فارسی، از دقیقی و فردوسی تا عبید زاکانی، به کار رفته است. واژه برگستوان را می‌توان مرکب از سه جزء دانست : «بَر» (رویِ)، «کُشت» یا «کُست»

[۵] بهرام فره وشی، فرهنگ فارسی به پهلوی، ذیل واژه، تهران ۱۳۵۸ ش.

[۶] پاول هرن و هاینریش هوبشمان، اساس اشتقاق فارسی، ذیل واژه، ترجمه جلال خالقی مطلق، تهران ۱۳۵۶ ش.

«وان» (پسوند اتصاف به معنای نگهدارنده).

[۷] محمدحسین بن خلف برهان، برهان قاطع، ذیل بَرْگُستوان، چاپ محمد معین، تهران ۱۳۶۱ ش.

این واژه در متون عربی نیز با اندکی تغییر به صورت برکستوانات

[۸] ابن تغری بردی، النجوم الزاهره فی ملوک مصر والقاهره، ج۵، ص۳۵۷، چاپ ابراهیم علی طرخان و محمد مصطفی زیاده، مصر ۱۳۹۱.

[۹] احمدبن علی قلقشندی، صبح الاعشی، ج۴، ص۵۸، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).

و برکصطوانات،

[۱۰] احمدبن علی قلقشندی، صبح الاعشی، ج۴، ص۶۲، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).

[۱۱] احمدبن علی قلقشندی، صبح الاعشی، ج۵، ص۹۷، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).

و گاه معادل عربی آن تجفاف (جمع: تجافیف) آمده است.

[۱۲] احمدبن محمد میدانی، السامی فی الاسامی، ج۱، ص۲۸۳، تهران ۱۳۴۵ ش.

[۱۳] زکی محمدحسن، کنوزالفاطمیین، ج۱، ص۵۶، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.

[۱۴] احمدبن علی مقریزی، ج۲، ص۲۶۷،به صورت مغلوط: تخافیف، کتاب الخطط المقریزیه، لبنان (۱۹۵۹).

پیشینه

میان اعراب

بنابر منابع، سابقه استفاده از زره مرکب یا برگستوان در میان اعراب دست کم به صدر اسلام می‌رسد. در روایتی راجع به صلح حدیبیه از اسبی مُجفّف (دارای تجفاف) سخن رفته است،

[۱۵] ابن منظور، لسان العرب، ذیل «جفف»، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۲/۱۹۹۲.

و اگرچه جوهری آن را پوششی خاص اسب در نبرد دانسته،

[۱۶] محمدبن محمد مرتضی زبیدی، تاج العروس من جواهرالقاموس، ذیل «تجفاف»، چاپ عبدالستار احمد فراج (و دیگران)، کویت ۱۳۸۵/ ۱۹۶۵ ـ.

گزارشی از جنگ جمل در تاریخنامه طبری حاکی از آن است که برگستوان را بر شتر نیز می‌پوشاندند.

[۱۷] محمدبن محمد بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۲، ص۶۳۰، چاپ محمد روشن، تهران ۱۳۶۶ ش.

از عبارت «تجافیف من مرایا» (= تجفاف‌هایی از آینه) چنین برمی آید که استفاده از صفحات فلزی درخشان در ساخت آن رایج بوده و در سرزمین‌های عربی از اندلس تا مصر رواج داشته است. برگستوان در خزائن سلاح فاطمیان و ممالیک نگاهداری می‌شده است

[۱۸] زکی محمدحسن، کنوزالفاطمیین، ج۱، ص۵۶، بیروت ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.

و در وصف تشریفات حمل روپوش کعبه در دوره ایوبیان، به اسب‌های «ملبس به برگستوانات» اشاره شده است.

[۱۹] احمدبن علی قلقشندی، صبح الاعشی، ج۴، ص۵۸، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).

به گفته همو

[۲۰] احمدبن علی قلقشندی، صبح الاعشی، ج۴، ص۶۱ـ۶۲، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).

امیران مصر نشان مخصوص خود را بر آن حک می‌کرده اند. در جنگ‌های صلیبی قرون پنجم تا ششم /یازدهم تا سیزدهم نیز اسبان زره دار بودند. در تصویری از ظفرنامه که تصرف قلعه شوالیه‌های سنت جان را در اسمیرنه نشان می‌دهد، برگستوان براسبان دیده می‌شود. مقریزی در قرن نهم به «دُروع و تخافیف» (تجافیف) طلا و نقره اندود در مصر اشاره کرده است.

[۲۱] احمدبن علی مقریزی، کتاب الخطط المقریزیه، ج۲، ص۲۶۷، لبنان (۱۹۵۹).

در ایران

گذشته از یک نقاب یا سرپوش مفرغی اسب که در حفاری‌های تپه حسنلو (سده‌های هشتم و نهم ق م) به دست آمده و احتمالاً جزئی از زره کامل اسب یا برگستوان است، نخستین گواهِ استفاده از آن را در روزگار هخامنشیان(۵۵۹ـ۳۲۱ق م) در نوشته‌های گزنفون (سده چهارم ق م) می‌توان یافت. وی در وصف سلاح سپاه کوروش می‌نویسد: آبراداتاس، اهل شوش، سواره نظام کوروش را در جنگ با آشوریان با زره اسبان مجهز کرد.

[۲۲] گزنفون، کورش نامه، ج۱، ص۲۱۲، ترجمه رضا مشایخی، تهران ۱۳۴۲ ش.

[۲۳] گزنفون، کورش نامه، ج۱، ص۲۱۴، ترجمه رضا مشایخی، تهران ۱۳۴۲ ش.

همچنین گزارش می‌دهد که در نبرد با کرزوس اسبان به زرهی مفرغی

[۲۴] گزنفون، کورش نامه، ج۱، ص۲۳۴، ترجمه رضا مشایخی، تهران ۱۳۴۲ ش.

مسلح بودند که سر و سینه آن‌ها را می‌پوشاند.

[۲۵] گزنفون، کورش نامه، ج۱، ص۲۲۹، ترجمه رضا مشایخی، تهران ۱۳۴۲ ش.

برگستوان تا زمان گزنفون در سپاه ایران معمول بوده است.

[۲۶] گزنفون، کورش نامه، ج۱، ص۲۴۴، ترجمه رضا مشایخی، تهران ۱۳۴۲ ش.

در دوره اشکانیان (ح ۲۵۰ ق م ـ ح۲۲۶ م) نیز به گواهی نگاره‌ای از سوارکاری پارتی در ویرانه‌های دورا اروپوس، بر اسب برگستوان می‌پوشاندند

[۲۷] یحیی ذکاء، ج۱، ص۱۱۰،تصویر ۷۴، ارتش شاهنشاهی ایران: از کورش تا پهلوی، تهران ۱۳۵۰ ش.

و بخشی از یک زرهِ اسب متعلق به این دوره، در موزه هنر دانشگاه ییل نگاهداری می‌شود. در طاق بستان هم، نقش برجسته پادشاهی (احتمالاً خسرو پرویز) سوار بر اسبی با پوشش برگستوان بر سنگ کنده شده است

[۲۸] یحیی ذکاء، ج۱، ص۱۴۲،تصویر ۹۷، ارتش شاهنشاهی ایران: از کورش تا پهلوی، تهران ۱۳۵۰ ش.

و کریستن سن برگستوان را از جنگ افزارهای سواره نظامِ سنگین سلاح ساسانی دانسته است.

[۲۹] آرتور کریستن سن، ایران در زمان ساسانیان، ج۱، ص۴۸۹، ترجمه رشید یاسمی، تهران ۱۳۷۰ ش.

[۳۰] کنستانتین اینوسترانتسف، تحقیقاتی درباره ساسانیان، ج۱، ص۸۵، ترجمه کاظم کاظم زاده، تهران ۱۳۵۱ ش.

وجود واژه‌ای خاص برای زره اسب در میان سغدیان نیز گواهی است بر کاربرد آن در میان دیگر اقوام ایرانیِ مقارن همین دوران.

[۳۱] بدرالزمان قریب، فرهنگ سغدی، ج۱، ص۶۴، تهران ۱۳۷۴ ش.

در هند

در هند برگستوان را پَاکهرْ می گفته‌اند و پوشاندن فیل و اسب با آن رایج بوده است

[۳۲] احمد دهلوی، فرهنگ آصفیه، ذیل «پاکهر»، لاهور ۱۹۸۶.

در مشرق ایران نیز پوششِ محافظِ نرم و آجیده اسب و بعدها انسان را بَغَلْتاق (بغلطاق سَلاّ ری) می‌نامیدند

[۳۳] محمدحسین بن خلف برهان، برهان قاطع، ذیل «بغلتاق»، چاپ محمد معین، تهران ۱۳۶۱ ش.

قاضی سراج الدین هندی در گزارش خود از ترتیب آراستن لشکر در هند (قرن نهم) می‌گوید که پیشاپیش سلطان، فیلی ملبس به برگستوان آهنی بوده است که بر آن برجی برای مخفی کردن سربازان تعبیه شده بود.

[۳۴] احمدبن علی قلقشندی، صبح الاعشی، ج۵، ص۹۷، قاهره (تاریخ مقدمه ۱۳۸۳/۱۹۶۳).

در تصویر صحنه نبرد اکبرشاه در ۹۷۹ـ۹۸۰ اسبان برگستوان دارند و در تصویر محاصره قندهار در ۱۰۶۳ـ۱۰۶۴ سواران هندی به فرماندهی داراشکوه بر اسبان برگستوان دار سوارند. با توجه به تاریخ این واقعه، این تصویر نشان دهنده واپسین روزگار استفاده از این جنگ افزار در این سرزمین است.

اوصاف

استفاده از چرم در ساخت برگستوان را در دوره ساسانیان (۲۲۶ـ۶۵۱م) باید قطعی دانست. کاربرد فلز به صورت صفحات کوچک و پولک نیز، که مانند فلس ماهی با فاصله بر صفحه چرمین دوخته می‌شد، برای ایمنی بیش‌تر معمول بوده است. وصف آمیانوس مارسلینوس از سواره نظام ساسانی به صورت آهن و فولادِ یکپارچه

[۳۵] یحیی ذکاء، ارتش شاهنشاهی ایران: از کورش تا پهلوی، ج۱، ص۱۳۷، تهران ۱۳۵۰ ش.

استفاده از فلز را در ساخت برگستوان در این دوره تأیید می‌کند. فرخی

[۳۶] علی بن جولوع فرخی، دیوان حکیم فرخی سیستانی، ج۱، ص۳۳۴، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۷۱ ش.

و عبدالواسع جبلی

[۳۷] علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ذیل واژه، زیر نظر محمد معین، تهران ۱۳۲۵ـ ۱۳۵۹ ش.

نیز از «غیبه» (پولک)های برگستوان سخن گفته اند. برگستوان گاه از ناحیه حلقه رکاب دو تکه می‌شد و سر و سینه، و ران پشت اسب را می‌پوشاند و گاه‌ به‌طور یکپارچه از سر و گردن و تمام بدن اسب تا زانو محافظت می‌کرد، اما در قسمت پاها و دست‌ها شکاف داشت تا مرکب آسان گام بردارد و گاه نیز تنها گردن و کفل اسب را می‌پوشاند.

و از جمله هدایای فخر الدوله دیلمی (متوفی ۳۸۷ ق) به حسام الدوله ابوالعباس تاش برگستوان بوده است.

[۳۸] محمدبن عبدالجبار عتبی، ترجمه تاریخ یمینی، ج۱، ص۷۶، از ناصح بن ظفر جرفادقانی، چاپ جعفر شعار، تهران ۱۳۵۷ ش.

مقارن همین دوره ناصر الدین سبکتکین، فیلان سپاهش را به «برگستوان‌های ذیّال» آراسته بود.

[۳۹] محمدبن عبدالجبار عتبی، ترجمه تاریخ یمینی، ج۱، ص۱۰۴، از ناصح بن ظفر جرفادقانی، چاپ جعفر شعار، تهران ۱۳۵۷ ش.

انواع برگستوان

در نگاره‌های متعددی از سده‌های هفتم تا دهم که بویژه بر اساس داستان‌های شاهنامه ترسیم شده اند، اسبان را با برگستوان نشان داده اند؛ اما کاربرد تزیینی نقش و رنگ در این نگارگری‌ها و نیز احتمال باستانگرایی و شبیه سازی نقاشان، متناسب با زمان وقوع داستان‌های شاهنامه، موجب می‌شود که درباره آنچه در این نگاره‌ها آمده با احتیاط اظهارنظر شود. این تصاویر و نیز برخی اشاراتِ موجود در منابع از نوعی برگستوان منسوج موسوم به، «برگستوان جامگی»

[۴۰] محمدبن منصور فخر مدبر، آداب الحرب والشجاعه، ج۱، ص۲۴۲، چاپ احمد سهیلی خوانساری، تهران ۱۳۴۶ ش.

خبر می‌دهد که احتمالاً با نوعی ابریشم خامِ کم بها موسوم به «کژیا» یا «کج»

[۴۱] حسین بن حسن جمال الدین انجو، فرهنگ جهانگیری، ج۱، ص۷۱۳، چاپ رحیم عفیفی، مشهد ۱۳۵۱ ش.

[۴۲] حسین بن حسن جمال الدین انجو، فرهنگ جهانگیری، ج۱، ص۱۲۴۱، چاپ رحیم عفیفی، مشهد ۱۳۵۱ ش.

با لایه دوزی شبیه به لحاف تهیّه می‌شد و به همین سبب آن را کجین یا کجیم

[۴۳] حسین بن حسن جمال الدین انجو، فرهنگ جهانگیری، ج۱، ص۷۱۵، چاپ رحیم عفیفی، مشهد ۱۳۵۱ ش.

[۴۴] حسین بن حسن جمال الدین انجو، فرهنگ جهانگیری، ج۱، ص۸۶۰، چاپ رحیم عفیفی، مشهد ۱۳۵۱ ش.

[۴۵] حسن روملو، احسن التواریخ، ج۱۱، ص۳۳۹، چاپ عبدالحسین نوایی، ج ۱۱، تهران ۱۳۴۹ ش.

یا غژاغند، کژاکند، کژاغند، و کزاغند

[۴۶] محمد پادشاه بن غلام محیی الدین شاد، آنندراج: فرهنگ جامع فارسی، ذیل واژه، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۶۳ ش.

می نامیدند و غالباً با استفاده از منگوله، قبه و ریشه دوزی تزیین می‌شد، ولی در این نوع نیز پوشش سر و صورت اسب فلزی بود. گاه در لایه این برگستوان‌ها به جای ابریشم از نمد و خز نیز استفاده می‌شد. رواج برگستوان جامگی نوع چرمی ـ فلزیِ باستانی را منسوخ نکرد. فخر مدبر هنگام گفتگو از جنگ افزار مناسب برای مقابله با برگستوان، از هر دو نوع برگستوان ـ آهنین و جامگی ـ بتصریح یاد کرده است.

بکارگیری در جنگ‌ها

قتیبه با سپاه اموی

پس از اسلام، برگستوان همچنان در ایران و دیگر کشورهای اسلامی اهمیت خود را حفظ کرد، چنانکه جَهْم جُعفی از سرداران قتیبه در خراسان با اسبی برگستوان دار با سپاه اموی می‌جنگیده

[۴۷] محمدبن محمد بلعمی، تاریخنامه طبری، ج۲، ص۸۷۶، چاپ محمد روشن، تهران ۱۳۶۶ ش.

جنگ مغولان

در قرن هفتم هم مغولان، سوار بر «اسبانِ با برگستوان» به اُترار تاختند

[۴۸] عطاملک بن محمد جوینی، کتاب تاریخ