دنیای فایل |
یک سایت خوب برای یافتن مطالب مورد نیازتان پاورپوینت بدل مطابق
در حال بارگذاری
توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد
پاورپوینت بدل مطابق دارای ۸۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است
شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.
لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت بدل مطابق،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن پاورپوینت بدل مطابق :
بدل (نحو عربی)
بدل بر وزن “فَعَل”، اسم از ماده‌ی “بدل” در لغت به معنای جانشین، و در اصطلاح یکی از وابسته‌های اسم (توابع) در نحو عربی می‌باشد.
فهرست مندرجات
۱ – معنای لغوی و اصطلاحی
۲ – ویژگی‌ها
۳ – جایگاه بدل
۴ – احکام
۵ – اقسام بدل
۵.۱ – بدل کل از کل
۵.۲ – بدل بعض از کل
۵.۳ – بدل اشتمال
۵.۴ – بدل مباین
۵.۴.۱ – بدل غلط
۵.۴.۲ – بدل نسیان
۵.۴.۳ – بدل اِضراب
۶ – نسبت بدل غلط و نسیان
۷ – بدل در قرآن و روایات
۸ – نتیجه
۹ – فهرست منابع
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع
معنای لغوی و اصطلاحی
بدل در لغت به معنای جانشین است. ماده‌ی “بدل”؛ ابن سیده: بِدْلُ الشَّیْ، وبَدَلُه وبَدِیلُه: الخَلَفُ مِنْه.
[۱] لسان العرب، ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم، ج۱۱، ص ۴۸.
در اصطلاح نحو “بدل” تابعی (تابع کلمه‌ی دومی را گویند که در اِعراب، پیرو کلمه پیش از خود (متبوع) است و هر دو (تابع و متبوع) از جهت اعراب مشترک‌اند.)
[۲] رضی، محمد بن حسن استرآبادی، شرح الرضی علی کافیه ابن الحاجب، ج۲، ص ۳۷۹.
است که حکم نسبت داده شده به متبوع در جمله، به آن (تابع) نسبت داده می‌شود و در واقع تابع (بدل)، مقصود حقیقی گوینده است.
[۳] ابوحیان، محمد بن یوسف، الهدایه فی النحو، ص۱۳۸.
تابع و متبوع را در اینجا به ترتیب “بدل” و “مبدل‌منه” می‌نامند.
[۴] صفائی بوشهری، غلام‌علی، بداءه النحو، ص۲۴۵، قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ ه ش، چاپ دوم.
به عنوان مثال “علیٌ” در عبارت «قالَ الإمامُ علیٌ (علیه‌السلام)»، بدل و تابعی است که حکم (قال) نسبت داده شده به متبوع (الامام)، به آن نسبت داده می‌شود.
ویژگی‌ها
بدل اسمی است غالباً جامد که بدون واسطه حرف عطف پس از اسمی دیگر به منظور تقریر، تأکید و توضیح آن می‌آید و مراد اصلی گوینده است، و همین ویژگی آن را از دیگر توابع ( صفت، عطف بیان، عطف نسق، تأکید) که در حقیقت مکمل و مفسر متبوعند، نه مراد و مقصود اصلی، متمایز می‌سازد؛ مانند جمله جائنی زیدٌ اخوک.
[۵] عمرو سیبویه، الکتاب، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، ج۱، ص۱۵۰، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۶] ابن هشام، عبدالله، اوضح المسالک، ج۳، ص۳۶۲- ۴۶۳، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷] جرجانی، علی، التعریفات، ج۱، ص۱۹، قاهره، ۱۳۰۶ق.
[۸] صبان، محمد، حاشیه علی شرح الاشمونی، ج۳، ص۱۹۲، قاهره، داراحیاء الکتب العربیه.
[۹] اهدل، محمد، الکواکب الدریه، ج۲، ص۱۰۵، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
[۱۰] حسن، عباس، النحو الوافی، ج۳، ص۶۶۴ – ۶۶۵، قاهره، دارالمعارف.
بدل تنها از لحاظ اعراب باید با مبدل‌ٌ منه تطبیق کند.
[۱۱] ابن یعیش، یعیش، شرح المفصل، ج۲، ص۶۸، بیروت، عالم الکتب.
[۱۲] کیشی، محمد، الارشاد الی علم الاعراب، ج۱، ص۳۸۵، به کوشش عبدالله علی حسینی برکاتی و محسن سالم عمیری، مکه، ۱۴۱۰ق/۱۹۸۹م.
[۱۳] اهدل، محمد، الکواکب الدریه، ج۲، ص۱۰۵، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
[۱۴] حسن، عباس، النحو الوافی، ج۳، ص۶۷۴ -۶۷۶، قاهره، دارالمعارف.
[۱۵] ابن جنی، عثمان، اللمع فی العربیه، ج۱، ص۱۴۴- ۱۴۵، به کوشش حامد مؤمن، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۱۶] ابن عصفور، علی، المقرب، ج۱، ص۲۴۴-۲۴۷، به کوشش احمد عبدالستار جواری و عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
با اینهمه، موضوع تطابق میان آن دو، در انواع گوناگون بدل، هنوز جای گفت و گو دارد. نحویان کوفه به جای اصطلاح بدل، ترجمه، تبیین و تکریر را به کار برده‌اند.
[۱۷] سیوطی، عبدالرحمن، همع الهوامع، ج۱، ص۱۲۵، به کوشش محمد بدرالدین نعسانی، قم، ۱۴۰۵ق.
[۱۸] صبان، محمد، حاشیه علی شرح الاشمونی، ج۳، ص۱۲۳، قاهره، داراحیاء الکتب العربیه.
[۱۹] اهدل، محمد، الکواکب الدریه، ج۲، ص۱۰۵، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
جایگاه بدل
عالمان نحو “بدل” را در باب توابع مورد بررسی قرار می‌دهند، اما در ترتیب ذکر توابع بعضی همچون ابن حاجب در “الکافیه” “بدل” را بر “عطف بیان” مقدم داشته و در مقابل، بعضی همچون ابن مالک در “الفیه” و عباس حسن در “النحو الوافی” آن را به عنوان آخرین تابع مورد بررسی قرار داده‌اند. ابن هشام در “مغنی اللبیب” در ضمن بررسی فرق بین “بدل” و “عطف بیان” به مباحث بدل اشاره کرده است.
[۲۰] ابن هشام انصاری، جمال الدین، مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، ص۵۹۳.
[۲۱] ابن هشام انصاری، جمال الدین، مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، ص۵۹۶.
احکام
بدل می‌تواند به جای مبدل‌ٌ منه (متبوع) بنشیند و حذف مبدل‌ٌ منه تغییری در معنای جمله ایجاد نمی‌کند و از همین‌رو، دستورنویسان گفته‌اند که مبدل‌ٌ منه در حکم اسقاط است، یعنی می‌توان آن را حذف کرد.
[۲۲] مبرد، محمد، المقتضب، ج۴، ص۲۱۱، به کوشش محمد عبدالخالق عضیمه، بیروت، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
[۲۳] ابن جنی، عثمان، اللمع فی العربیه، ج۱، ص۸۸، به کوشش حامد مؤمن، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م .
[۲۴] ابن یعیش، یعیش، شرح المفصل، ج۲، ص۶۶، بیروت، عالم الکتب.
[۲۵] فقی، زکریا، نحو الزمخشری بین النظریه و التطبیق، ج۱، ص۲۴۲، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
[۲۶] ابن ابی الربیع، عبیدالله، البسیط فی شرح جمل الزجاجی، ج۱، ص۳۸۷- ۳۸۹، به کوشش عیاد بن عیدثبیتی، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
[۲۷] اهدل، محمد، الکواکب الدریه، ج۲، ص۱۰۵، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
بدل در دستور زبان عربی محدود به اسم نیست، بلکه فعل و جمله نیز به عنوان بدل آورده می‌شود،
[۲۸] عمرو سیبویه، الکتاب، ج۳، ص۸۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۲۹] ابن هشام، عبدالله، اوضح المسالک، ج۳، ص۳۷۱- ۳۷۲، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۳۰] ابن عقیل، عبدالله، شرح علی الفیه ابن مالک، ج۲، ص۲۵۳، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، ۱۳۸۵ق/ ۱۹۶۵م.
[۳۱] اهدل، محمد، الکواکب الدریه، ج۲، ص۱۰۹، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
[۳۲] فقی، زکریا، نحو الزمخشری بین النظریه و التطبیق، ج۱، ص۲۴۸-۲۵۲، بیروت، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
چون «یُضاعَف‌ْ» که بدل است از «یَلْق‌َ» در آیه شریفه «… وَ مَن‌ْ یَفْعَل‌ْ ذلِک‌َ یَلْق‌َ أَثاماً. یُضاعَف‌ْ لَه‌ُ الْعَذاب‌ُ…».
[۳۳] فرقان/سوره۲۵، آیه۶۸.
[۳۴] فرقان/سوره۲۵، آیه۶۹.
گروهی از نحویان مانند سیبویه عطف بیان و بدل کل از کل (مطابق) را یکی دانسته، و در کتاب‌های خود به عطف بیان نپرداخته‌اند،
[۳۵] ابن برهان عکبری، عبدالواحد، شرح اللمع، ج۱، ص۲۳۶، به کوشش فائز فارس، کویت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
[۳۶] استرابادی، محمدمهدی، شرح‌الرضی علی‌الکافیه، ج۲، ص۳۷۹-۳۸۰، به‌کوشش یوسف حسن عمر، بنغازی، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م.
اما برخی دیگر با آنکه هریک از آن دو را به طور مستقل مورد بررسی قرار داده، تفاوت‌هایشان را ذکر کرده، گاه در تشخیص و تمییز میان آن دو دچار تردید شده‌اند.
[۳۷] ابن یعیش، یعیش، شرح المفصل، ج۲، ص۷۱، بیروت، عالم الکتب.
[۳۸] رفعت فتح‌الله، «البدل و عطف البیان»، ج۱، ص۱۳۶-۱۴۱، مجله مجمع اللغه العربیه، قاهره، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۹م، شم ۲۴.
اقسام بدل
بدل بر ۴ نوع است:
بدل کل از کل
بدل کل از کل (یا بدل مطابق) مانند «اِهْدِنَا الصَّراطَ الْمُسْتَقیم‌َ.صِراطَ الَّذین‌َ اَنْعَمْت‌َ عَلَیْهِم»
[۳۹] فاتحه/سوره۱، آیه۶.
[۴۰] فاتحه/سوره۱، آیه۷.
در این نوع، بدل در معنا با مبدل‌منه کاملا برابر و در لفظ غالبا (اهی بدل و مبدل منه در لفظ با هم برابرند و آن در صورتی است که بدل توضیح بیشتری را برساند؛ مانند: «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ صراطَ االذین انعمتَ عَلیهم».)
[۴۱] حسن، عباس، النحو الوافی، ج۳، ص۶۶۶، پ۱.
متفاوت بوده و هر دو جزء (بدل و مبدل منه) بر یک ذات و امر واحد دلالت می‌کنند؛
[۴۲] حسن، عباس، النحو الوافی، ج۳، ص۶۶۶، پ۱.
مانند: «رأیتُ أخی أحمدَ»؛ در این مثال لفظ “أحمدَ”، بدل کل از کل و لفظ “أخی”، مبدل‌منه بوده که هر دو بر یک شخص واحد دلالت دارند.
بدل بعض از کل
بدل بعض از کل که لازم است در آن بدل متصل به ضمیری باشد که به مبدل‌ٌ منه بازگردد. در این نوع، بدل بر جزئی از مبدل‌منه دلالت می‌کند؛
[۴۳] حاشیه صبان، محمد بن علی، الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، ج ۳، ص ۱۹۶.
[۴۴] صبان، محمد بن علی، حاشیه الصبان علی شرح الأشمونی علی ألفیه ابن مالک، ج ۳، ص ۱۹۳.
مانند: «أکَلْتُ الرَّغِیفَ نصْفَه»؛ در این مثال “نصْفَ” بدل بعض از کلّ بوده و بر جزئی مبدل‌منه (الرَّغِیفَ) دلالت دارد. (بعضی از عالمان نحو بدل کلّ از بعض را نیز ذکر کرده‌اند؛ همچون “جنات” در آیه «فَأُولَئِکَ یَدْخُلُونَ الْجَنَّهَ وَلَا یُظْلَمُونَ شَیْئًا جنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِی وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَیْبِ»
[۴۵] مریم/سوره۱۹، آیه۶۱.
که بدل کلّ از بعض بوده و “الْجَنَّهَ”، مبدل‌منه می‌باشد.)
[۴۶] حسن، عباس، النحو الوافی، ج۳، ص۶۷۴، پ۱.
[۴۷] السیوطی، عبدالرحمن بن أبی‌بکر، همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع، ج۳، ص۱۱۱.
این ضمیر گاه آشکار است مانند اکلت‌ُ الرغیف‌َ ثُلْثَه، و گاه پنهان چون: قبّله الیدَ؛
بدل اشتمال
بدل اشتمال (یا انتقال)
[۴۸] اهدل، محمد، الکواکب الدریه، ج۲، ص۱۰۷، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
که در آن بدل خصوصیتی است که مبدل‌ٌ منه دارنده آن است و وجود ضمیر آشکار یا پنهان در آن نیز ضروری است، مانند اعجبنی علیٌ علمُه؛ در این نوع، بدل بر معنایی در متبوع خود (مبدل‌منه) دلالت می‌کند
[۴۹] ابن عقیل، بهاء الدین عبدالله بن عقیل، شرح ابن عقیل علی ألفیه ابن مالک، ج۳، ص۲۴۹.
و به تعبیر دیگر مبدل‌منه مشتمل بر معنایی است که بدل بیانگر آن است؛ (بعضی از عالمان نحو بدلی را به نام “بدل تفصیل”ذکر کرده و آن را به بدل اشتمال ملحق نموده‌اند. در این نوع، بدل به بیان اجمال موجود در مبدل‌منه خود می‌پردازد. مانند: «احترم والدیک امک و اباک» در این مثال “امک” و “اباک” تفصیلی برای “والدیک” است.)
[۵۰] صفائی بوشهری، غلام‌علی، بداءه النحو، قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ ه ش، چاپ دوم، ص ۲۴۵.
[۵۱] شرتونی، رشید، مبادی العربیه، ج۲، ص۱۹۷ و ۱۹۸.
[۵۲] شرتونی، رشید، مبادی العربیه، ج۴، ص۳۴۹.
مانند: «أعجَبَنی علیٌ حِلْمُهُ»؛ در این مثال “حِلْمُ” بدل اشتمال بوده که بر معنایی (صفت حلم و بردباری) در مبدل‌منه (علیٌ) دلالت دارد.
بدل مباین
در این نوع، بدل با مبدل‌منه مغایرت دارد
[۵۳] صفائی بوشهری، غلام‌علی، بداءه النحو، قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ ه ش، چاپ دوم، ص ۲۴۵.
که به اعتبار نوع مغایرت بر سه قسم است:
[۵۴] حسن، عباس، النحو الوافی، ج۳، ص۶۷۰ تا ۶۷۲، پ۱.
بدل غلط
بدل در این نوع به جهت تصحیح اشتباه زبانی پیش آمده در ذکر مبدل‌منه می‌آید به این بیان که بعد از آنکه متبوع بدون قصد بر زبان متکلم جاری شد او به سرعت به اشتباه و خطای خود پی‌برده و برای رفع آن بدل را ذکر می‌کند؛ مانند:«جاءَ زیدٌ بکرٌ» در این مثال “بکرٌ” بدل غلط بوده که متکلم آن را به منظور تصحیح اشتباه زبانی در ذکر مبدل‌منه (زیدٌ) آورده است.
بدل نسیان
در این نوع از بدل ابتدا متکلم مبدل‌منه را قصد نموده ولی پس از ذکر آن به اشتباه خود پی‌برده و از آن صرف نظر می‌کند و سپس بدل را که هدف صحیح او است می‌آورد؛ مانند:«صَلَّیْتُ العَصْرَ الظُهرَ»؛ در این مثال “الظُهرَ” بدل نسیان بوده که متکلم آن را پس از پی بردن به اشتباه خود در قصد و ذکر متبوع (العَصْرَ) جهت بیان هدف صحیح خود، آورده است.
بدل اِضراب
(از بدل اضراب به بدل بَدَاء نیز تعبیر می‌شود. )
[۵۵] حسن، عباس، النحو الوافی، ج ۳، ص ۶۷۱، پ ۱.
[۵۶] صفائی بوشهری، غلام‌علی، بداءه النحو، قم، مدیریت حوزه علمیه قم، ۱۳۸۶ ه ش، چاپ دوم، ص ۲۴۶، پ ۲.
در این نوع از بدل متکلم مبدل‌منه را قصد نموده ولی بدون اینکه آن را رد یا تأیید کند، از آن صرف نظر کرده و به بدل روی می‌آورد؛ مانند:«سافر فی قطارٍ سیارهٍ»؛ در این مثال متکلم پس از ذکر متبوع (قطارٍ) بدون رد و یا تایید، از آن صرف‌نظر کرده و سپس بدل اضراب (سیارهٍ) را ذکر کرده است.
نسبت بدل غلط و نسیان
برخی از نحویان تفاوتی میان بدل غلط و نسیان قائل نیستند
[۵۷] ابن عصفور، علی، المقرب، ج۱، ص۲۴۲-۲۴۴، به کوشش احمد عبدالستار جواری و عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
[۵۸] ابن هشام، عبدالله، اوضح المسالک، ج۳، ص۳۶۷، به کوشش محمد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۵۹] ابن هشام، عبدالله، شرح شذور الذهب، ص۵۶۷، به کوشش عبدالغنی دقر، دمشق، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
[۶۰] ابن هشام، عبدالله، شرح شذور الذهب، ص۵۶۸-۵۷۰، به کوشش عبدالغنی دقر، دمشق، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م.
[۶۱] ابن عقیل، عبدالله، شرح علی الف
- لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
