توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت انابه (واژگان قرآنی) دارای ۶۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت انابه (واژگان قرآنی)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت انابه (واژگان قرآنی) :

پاورپوینت انابه (واژگان قرآنی)

بازگشتی عمیق با قلب و زبان و عمل به خدا را إنابه گویند.

فهرست مندرجات

۱ – معنای لغوی انابه
۲ – معنای اصطلاحی انابه
۳ – واژگان انابه در قرآن
۴ – فرق توبه با انابه
۴.۱ – منظور از شخص منیب
۴.۲ – انابه غایت درجات توبه
۴.۳ – نظرات دیگر در فرق بین توبه و انابه
۴.۴ – نظر مفسران و لغویان در این مورد
۵ – اهمیت توبه
۶ – آثار انابه
۶.۱ – آثار انابه در قرآن
۶.۱.۱ – هدایت الهی
۶.۱.۲ – تذکر
۶.۱.۳ – ترس از خدا
۶.۱.۴ – بشارت
۶.۱.۵ – بهشت
۶.۱.۶ – نجات از عذاب
۷ – اقسام انابه
۷.۱ – فرق بین انابه برای ربوبیت و الوهیت
۷.۲ – شرایط انابه
۸ – پانویس
۹ – منبع

معنای لغوی انابه

انابه مصدر باب افعال از ریشه «ن-و-ب» است.

این ماده گاهی با «إلی» و گاهی با «عن» به‌کار می‌رود.

در صورت نخست ثلاثی مجرد

[۱] مقاییس‌اللغه، ج۵، ص۳۶۷.

[۲] مفردات، ص۵۰۷، «نوب».

و باب افعال

[۳] قاموس قرآن، ج۷، ص۱۱۸، «نوب».

آن هر دو در لغت به معنای بازگشت چیزی به صورت مکرر است.

به زنبور عسل نیز چون پیوسته به کندویش باز می‌گردد نُوب می‌گویند و نیز حادثه را که شأن آن پی در پی بودن است نائبه می‌نامند.

[۴] مفردات، ص۵۰۷.

[۵] قاموس قرآن، ج۷، ص۱۱۸، «نوب».

[۶] لسان العرب، ج۱۴، ص۳۱۹.

در صورت دوم ثلاثی مجرد آن به معنای جانشین شدن و باب افعال آن به معنای جانشین کردن است.

[۷] اقرب‌الموارد، ج۵‌، ص۵۰۸.

[۸] القاموس‌المحیط، ج۱، ص‌۲۳۳.

[۹] لسان العرب، ج‌۱، ص‌۳۱۹، «نوب».

برخی گفته‌اند: اصل در لغت نوب، فرود آمدن در جایگاهی با اختیار و قصد است که از مصادیق آن جانشین کسی شدن و بازگشت به مکانی از روی قصد است و انابه را برای تعدیه و عبارت از آن دانسته‌اند که شخصی، دیگری یا خودش را در مقامی فرود آورد.

[۱۰] التحقیق، ج۱۲، ص۲۶۹، «نوب».

بعضی نیز احتمال داده‌اند انابه معتلّ‌یایی از «ناب» به معنای انقطاع باشد.

[۱۱] تفسیر بیضاوی، ج۳، ص۳۴۵.

[۱۲] تفسیر موضوعی، ج۱۲، ص۱۶۸.

[۱۳] روض‌الجنان، ج۱۵، ص۲۶۰.

«ناب» به معنای دندان نیش نیز آمده است

[۱۴] لسان‌العرب، ج۱۴، ص۳۴۵، «نیب».

[۱۵] القاموس‌المحیط، ج۱، ص۲۳۳، «الناب».

که با آن چیزی را قطع می‌کنند.

براساس معنای لغوی اگر انابه از نوب باشد انابه به سوی خدا به معنای بازگشت به اوست و اگر از ناب باشد، به معنای انقطاع کامل به سوی خدای سبحان است.

[۱۶] فطرت در قرآن، ص۱۶۸.

معنای اصطلاحی انابه

اهل سلوک از انابه با تعابیری گوناگون یاد کرده‌اند؛ مانند: بازگشت از غفلت به ذکر و از وحشت به انس، ترک اصرار بر گناهان و ملازمت استغفار، فرار از خلق به سوی حق، اشتغال به خدمت حق، اخلاص داشتن، بازگشت به حق با صفای نیت و صدق عقیده، اجابت راستین و….

[۱۷] فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص۱۳۷.

[۱۸] فرهنگ نوربخش، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۲.

این گروه انابه را منزل چهارم از ۱۰۰ منزل سلوک به سوی خدا دانسته

[۱۹] منازل السائرین، ص۱۶.

و برای آن مراتبی یاد کرده‌اند؛ مانند انابه از سیئات به حسنات، از غیر خدا به خدا و از خدا به خدا.

[۲۰] فرهنگ نوربخش، ج۲، ص۱۱۳.

[۲۱] کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۲۷۴.

و نیز انابه از روی اصلاح چنان‌که بر پایه عذر، از روی وفا چنان‌که بر پایه عهد و از روی حال چنان‌که بر پایه اجابت باشد

[۲۲] التوبهوالانابه، ص۳۸۰ـ۳۸۱.

[۲۳] فرهنگ نوربخش، ج۲، ص۱۱۴.

[۲۴] منازل‌السائرین، ص۱۷.

یا انابه نفس، قلب و روح.

انابه نفس آن است که عبد آن را به خدمت وادارد و انابه قلب آن است که او را از غیر حق تهی سازد و انابه روح دوام ذکر است تا غیر او را یاد نکرده و جز به او نگراید.

[۲۵] کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۲۷۴.

[۲۶] فرهنگ نوربخش، ج۲، ص۱۱۴-۱۱۳.

انابه نزد اهل کلام خارج کردن قلب از تیرگیهای شبهات است.

[۲۷] کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۲۷۴.

[۲۸] التعریفات، ص۵۵.

واژگان انابه در قرآن

مشتقات نوب در قرآن ۱۸ بار و تنها از باب افعال به‌کار رفته است که ۱۱ بار آن به صورت فعلی (أنیبوا، ینیب، أنابوا، أناب، أُنیب، أنبنا) و ۷ بار آن به صورت اسمی (منیب، منیبین، منیباً) است.

[۲۹] توبه در قرآن و سنت، ص۴۴-۴۲.

[۳۰] نثر طوبی، ج۲، ص۵۰۴.

[۳۱] المعجم الاحصائی، ج۱، ص۵۶۱؛ ج۳، ص۱۴۹۵.

فرق توبه با انابه

حقیقت انابه و تفاوت آن با توبه:

از آیات «… و یَهدی اِلَیهِ مَن اَناب اَلَّذینَ ءامَنوا وتَطمَئِنُّ قُلوبُهُم بِذِکرِ اللّهِ…»

[۳۲] رعد/سوره۱۳، آیه۲۸-۲۷.

برمی‌آید که ایمان و آرامش قلب با یاد خدا، همان انابه است و آن نوعی آمادگی از جانب بنده است که هدایت الهی را در پی دارد.

[۳۳] المیزان، ج۱۱، ص۳۵۳.

در توضیح انابه و بیان حقیقت آن، گفته‌های گوناگونی ارائه شده است؛ برخی گفته‌اند: انابه بازگشت به سوی خدا و بازگشت به فطرت توحیدی است؛ یعنی هر زمان که عاملی انسان را از نظر عقیده و عمل از اصل توحید منحرف سازد، باید به سوی آن باز گردد: «فَاَقِم وَجهَکَ لِلدّینِ حَنیفـًا فِطرَتَ اللّهِ الَّتی فَطَرَ النّاسَ عَلَیها… مُنیبینَ اِلَیهِ».

[۳۴] روم/سوره۳۰، آیه۳۱-۳۰.

[۳۵] تفسیرنمونه، ج۱۶، ص۴۲۰-۴۱۹.

تکیه روی «منیبین الیه» در آیه «و اِذا مَسَّ النّاسَ ضُرٌّ دَعَوا رَبَّهُم مُنیبینَ اِلَیهِ…»

[۳۶] روم/سوره۳۰، آیه۳۳.

با توجه به مفهوم لغوی انابه، برای اشاره به این معناست که پایه و اساس در فطرت انسان توحید و خدا پرستی، و شرک امر عارضی است، که وقتی شخص از آن قطع امید می‌کند خواه ناخواه به سوی ایمان و توحید باز می‌گردد.

[۳۷] تفسیرنمونه، ج۱۶، ص۴۳۳.

منظور از شخص منیب

برخی انابه را متضمن ۴ امر محبت خدا، خضوع برای او، اقبال به او و اعراض از غیر او دانسته و گفته‌اند: اگر این ۴ خصلت در کسی جمع نشود، وی مستحق اسم منیب نیست.

به عقیده ایشان در لفظ انابه معنای اسراع و رجوع و تقدم نهفته است، بنابراین، منیب کسی است که به سوی خشنودی خدا بشتابد و همواره به او بازگشته و به سوی آنچه خدا دوست دارد پیشی گیرد.

[۳۸] التوبه و الانابه، ص۳۷۹.

انابه غایت درجات توبه

براساس آنچه گذشت بین انابه و توبه تفاوت وجود دارد که موارد استعمال انابه در قرآن و سنت آن را تایید می‌کند.

انابه رجوع به خدا از همه چیز غیر از خدا و اقبال به او با سِرّ و قول و فعل است تا اینکه شخص دائماً در فکر خدا و ذکر او و اطاعتش باشد، بنابراین، انابه غایت درجات توبه و برترین مراتب آن است، زیرا توبه، بازگشت از گناه است؛ ولی انابه افزون بر آن بازگشت از مباحات نیز هست و آن از مقامات والاست.

[۳۹] جامع السعادات، ج۳، ص۹۰.

نظرات دیگر در فرق بین توبه و انابه

در تفاوت توبه و انابه نظرات گوناگون دیگری نیز ارائه شده است؛ از جمله:

۱. توبه پشیمانی از فعل و انابه ترک گناهان و شاهد آن قول امام سجاد(علیه السلام)است: «اللهم ان یکن الندم توبهً إلیک فأنا أندم النادمین و ان یکن الترک لمعصیتک انابهً فأنا أوّل المنیبین = خدایا، اگر پشیمانی توبه است پس من پشیمان‌ترین پشیمانان هستم و اگر ترک معصیت انابه است پس من اولین انابه کنندگانم».

[۴۰] الفروق اللغویه، ص۱۴۷-۱۴۶.

۲. توبه در افعال ظاهری است و انابه در امور باطنی.

۳. توبه رهبت (ترس و بیم) است و انابه رغبت (اشتیاق).

۴. انابه مقامی پس از مقام توبه است.

۵. توبه بازگشت از معصیت به اطاعت و انابه بازگشت از غفلت به ذکر و فکر است.

۶. اگر سبب بازگشت، ترس از عقوبت باشد، توبه و اگر رغبت در ثواب باشد انابه است.

۷. انابه بازگشت بنده است به خدای خویش با دل و همت؛ ولی توبه بازگشت بنده است از معصیت به اطاعت.

[۴۱] فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص۱۳۷.

[۴۲] فرهنگ نوربخش، ج۲، ص۱۱۳.

[۴۳] التوبه فی ضوء القرآن، ص۷۸-۷۵.

۸. توبه و استغفار و انابه همه توجه به خداست؛ اما استغفار توجهی است که پس از توبه است و انابه توجهی است که پس از استغفار دست می‌دهد.

[۴۴] توبه در قرآن و سنت، ص۴۲.

[۴۵] المکاسب، ص۳۳۶.

نظر مفسران و لغویان در این مورد

البته بسیاری از مفسران

[۴۶] جامع‌البیان، مج۸، ج۱۳، ص۱۸۹ـ۱۹۰.

[۴۷] روض‌الجنان، ج۱۶، ص۳۰۴.

[۴۸] المنیر، ج۲۴، ص۳۵.

[۴۹] المنیر، ج۲۴، ص۳۶.

و لغویان

[۵۰] تاج‌العروس، ج۲، ص۴۵۵، «نوب».

[۵۱] لسان‌العرب، ج۱، ص۷۷۵.

[۵۲] القاموس‌المحیط، ج۱، ص۲۳۳، «ناب».

انابه را هم‌معنای توبه دانسته‌اند.

برخی آن را بازگشت به سوی خدا با توبه

[۵۳] قاموس قرآن، ج۷، ص۱۱۸.

[۵۴] نثر طوبی، ج۲، ص۵۰۴.

[۵۵] مجمع البحرین، ج‌۴، ص‌۳۸۶.

[۵۶] مفردات، ص۵۰۸، «نوب».

و برخی اقبال به سوی خدا و توبه و بازگشت به اطاعت الهی دانسته‌اند.

[۵۷] لسان‌العرب، ج۴، ص۳۱۹.

[۵۸] الصحاح، ج۱، ص۲۲۹.

برخی دیگر آن را فرود آوردن نفس و قرار دادن آن در منزلی از منازل سلوک دانسته و آن را به معنای آمادگی عملی و خارجی برای توبه و سلوک به سوی خدا به حساب آورده‌اند، به همین جهت انابه با حرف «الی» به‌کار می‌رود تا بر سیر و رسیدن به غایت دلالت کند.

[۵۹] التحقیق، ج۱۲، ص۲۷۰، «نوب».

اهمیت توبه

در آیات و روایات به انابه اهمیت خاصی داده شده است.

خدای متعالی بندگان خود و در رأس آنان پیامبران را به انابه فرا خوانده است: «واَنیبُوا اِلی رَبِّکُم…».

[۶۰] زمر/سوره۳۹، آیه۵۴.

و نیز در سوره روم آیه۳۱-۳۰

[۶۱] روم/سوره۳۰، آیه۳۱-۳۰.

و سوره لقمان آیه ۱۵

[۶۲] لقمان/سوره۳۱، آیه۱۵.

[۶۳] موسوعه اخلاق القرآن، ج۱، ص۲۵۱-۲۵۰.

در قرآن کریم به انابه پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله)

[۶۴] شورا/سوره۴۲، آیه۱۰.

، ابراهیم(علیه السلام)

[۶۵] ممتحنه/سوره۶۰، آیه۴.

[۶۶] هود/سوره۱۱، آیه۷۵.

، شعیب(علیه السلام)

[۶۷] هود/سوره۱۱، آیه۸۸.

، داود(علیه السلام)

[۶۸] ص/سوره۳۸، آیه۲۴.

و سلیمان(علیه السلام)

[۶۹] ص/سوره۳۸، آیه۳۴.

اشاره شده است.

در روایتی نبوی از سعادت انسان آن دانسته شده که خدا انابه را روزیش سازد.

[۷۰] المستدرک، ج۴، ص۲۶۸.

آثار انابه

از آثار مهم و گوناگون انابه نیز می‌توان به اهمیت آن پی برد، چنان که گفته شده بر اثر انابه قلبی، قلب انسان کامل باطن بیت ‌الحرام می‌شود.

[۷۱] شرح منظومه، ص۳۵۵.

آثار انابه در قرآن

آثار انابه که در قرآن ذکر شده دو دسته است:

هدایت الهی

۱. هدایت الهی؛ خداوند انابه کنندگان را به سوی خود هدایت می‌کند: «… و یَهدی اِلَیهِ مَن اَناب»

[۷۲] رعد/سوره۱۳، آیه۲۷.

، «و یَهدی اِلَیهِ مَ